فریدون برکشلی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، درباره تداوم روند تغییرات تقاضا و ذخیره‌سازی در بازار جهانی نفت اظهار داشت: در نوامبر 2019، تقاضای جهانی معادل 100.24 میلیون بشکه در روز را ثبت کرد. این بالاترین میزان تقاضای جهانی نفت در طول تاریخ صنعت نفت بود. پیش‌بینی‌های دبیرخانه اوپک و آژانس بین‌المللی انرژی، از رشد 0.7 الی 1.2 میلیون بشکه اضافی روزانه برای 2020 را، برآورد کرده بودند. بنابراین شرایط بازار جهانی نفت، برای تولیدکنندگان کم و بیش مطلوب ارزیابی می‌شد. البته نشانه‌هایی از کاهش رشد اقتصادی چین و در نتیجه افت تقاضای نفت در این کشور، تولیدکنندگان را نگران می‌کرد. پیش‌بینی ما برای قیمت جهانی نفت در طیف ۶۰ دلار در بشکه تخمین زده می‌شد.
قلب تپنده تقاضای نفت مورد هدف قرار گرفت
وی ادامه داد: شیوع ویروس کرونا، اما در مدت کوتاهی، صحنه را دگرگون کرد. تقاضای جهانی نفت و انرژی با سقوطی تاریخی مواجه شد. در حقیقت به طور نسبی، چنین سقوطی از تقاضای نفت، در هیچ یک از بحران‌های عمده اقتصادی، دیده نشده بود. کرونا، قلب تپنده تقاضای نفت یعنی بخش حمل و نقل را هدف قرار داد، قرنطینه و کاهش چشمگیر تردد ناشی از آن، موتور رشد مصرف را از کار انداخت. تخمین میزان کاهش تقاضا، بین 20 الی 30 میلیون بشکه در روز بود. البته ارقام عملکرد واقعی برای سه ماهه دوم و سوم 2020 ممکن است قدری کمتر از پیش بینی‌های اولیه باشد. برآورد آژانس بین‌المللی انرژی کاهش تقاضا را در سطح 14.7 می‌داند.
چین صادرکننده نفت شد
رئیس دفتر مرکز مطالعات انرژی وین تصریح کرد: البته یک عامل مهم در این میان افت قیمت‌ها و در نتیجه افزایش سطح ذخیره‌سازی در تعدادی از کشورها، چین است، هند هم سطح ذخیره‌سازی را افزایش داده، اما با کمبود مخزن کافی برای ذخیره سازی مواجه است. کره‌جنوبی، ژاپن و برخی از اروپایی‌ها هم در قیمت‌های پایین و با احتساب، امکان افزایش قیمت‌ها در سه ماهه آخر سال و 2021-2022 دست به ذخیره‌سازی زده‌اند که در واقع، تقاضای کاذبی برای نفت و فراورده‌های نفتی ایجاد کرده است. سطح ذخیره‌سازی در چین، به حدی رسیده که این کشور، حالا شروع به صادرات هم کرده است.
تا 2021 روی عادی شدن شرایط حساب نکنیم
وی گفت: تاریخ چندان دقیقی برای پایان و یا ادامه شرایط کنونی، نمی‌توان تعیین کرد. بیشتر کشورها، تحت شرایط اقتصادی ناشی از کاهش چشمگیر فعالیت‌های اقتصادی و به ویژه گردشگری که از عوامل مهم در ایجاد تحرک و تردد بین‌المللی است، می‌کوشند تا با طراحی تدابیری، حمل و نقل را به حالت مطلوب‌تری بازگردانند. به نظر نمی‌رسد که تا انتهای 2021 بتوان روی عادی شدن شرایط اقتصادی حساب کرد.
کاهش سرمایه‌گذاری در شورون، اکسان‌موبیل، کونکو، توتال
برکشلی درباره تغییر سیاست‌های شرکت‌های نفتی خاطرنشان کرد: روند سرمایه‌گذاری در صنایع نفت و گاز کاهش یافته است. در واقع روند سرمایه‌گذاری‌ها در بیشتر بخش‌های صنعتی و خدمات تغییر کرده زیرا بخش انرژی، تابعی از سایر فعالیت‌هاست. رونق کنونی در اقتصاد کشورها، متوجه فعالیت‌هایی است که به حداقل جابه‌جایی نیاز دارند. شرکت‌های عمده بین‌المللی مانند شورون، اکسان‌موبیل، کونکو، توتال، جملگی از برنامه‌های سرمایه‌گذاری و طرح‌های توسعه‌ای خود کاسته‌اند.
افق کدر بازار نفت
وی ادامه داد: بیشترین میزان سرمایه‌گذاری‌های جدید در شرکت ملی نفت در اوپک و تولیدکنندگان غیراوپک انجام می‌شود. اگرچه شرکت‌های ملی نفت هم از اهداف توسعه‌ای خود کاسته‌اند. البته کرونا و کاهش ضرب‌آهنگ اقتصاد جهان به کنار، قیمت‌های کنونی نفت و افق کدر، آینده بازار هم، رغبت برای سرمایه‌گذاری در بخش انرژی را کاسته است. کاهش سرمایه‌گذاری، متوجه انرژی‌های نو و تجدیدپذیر هم شده است. در قیمت‌های پایین و آینده مبهم، سرمایه‌گذاران و بانک‌ها برای سرمایه‌گذاری احتیاط می‌کنند.
تغییر رویکرد شرکت‌های بزرگ به سمت پایین‌دستی
وی یادآور شد: امکان تغییر ساختار وجود دارد. عمده تغییرات ساختاری در ادغام شرکت‌های متوسط و بلکه بزرگ در یکدیگر خواهد بود. این روند در دهه 1980 هم به طور گسترده‌ای انجام شد. در واقع ادغام شرکت‌های در یکدیگر، ضریب تاب‌آوری آنها را ارتقا می‌بخشد. نکته‌ای که شاید لازم است اشاره کنیم، این است که شرکت‌های بزرگ بین‌المللی از اوایل دهه 2010 به تدریج سطح حضور خود در عملیات بالادستی را کاهش دادند. شرکت‌های عمده نفتی، حالا بیشتر به پایین‌دستی، فن‌آوری، نوآوری و فعالیت‌های دارای ارزش افزوده بالا علاقمند شده‌اند. عملیات بالادستی را به شرکت‌های ملی نفت و اوپک واگذار کرده‌اند.
یک پیام قوی از اوپک‌پلاس
رئیس گروه مرکز مطالعات انرژی وین در پاسخ به اینکه آیا نفت روزهای آرام و بدون تنشی را طی می‌کند، توضیح داد: تصمیمات اوپک و همراهی تولیدکنندگان غیراوپک، نقش مهمی در ثبات بازار داشت. اوپک‌پلاس با کاهش جمعی 9.7 میلیون بشکه در روز از ژانویه 2019 که اکنون با بازگشت ثبات نسبی به بازار از اول ماه اوت به 7.7 میلیون بشکه در روز، پیامی قوی به بازار جهانی فرستاد که آماده است و توانایی دارد که بازار را تثبیت کند. باید توجه داشت که کشورهای عراق، نیجریه، آنگولا و قزاقستان که در ماه‌های پیش نتوانستند، تمام تعهدات خود به اوپک‌پلاس را عملی سازند، هم در سه ماهه سوم و چهارم 2020، از تولید خواهند کاست، بنابراین کاهش عملیاتی اوپک‌پلاس معادل 8.3 میلیون بشکه در روز خواهدبود. اوپک‌پلاس مصمم است که این سطح از کاهش را تا پایان 2022 ادامه دهد.
انفجار بیروت نفت را صعودی کرد
وی ادامه داد: البته اجلاس اوپک‌پلاس مصمم است تا در صورت، بروز بی‌ثباتی در بازار جهانی، در تصمیمات خود تجدیدنظر کند.در هر صورت هنوز زود است که بتوان گفت که بازار نفت دوران آرامی را می‌گذراند. در واقع صنعت نفت و بازار جهانی نفت اصلا هیچگاه روزگار آرامی ندارد. به طوری که فردای انفجار در بیروت یعنی 5 اوت قیمت نفت از مرز 45 دلار گذشت، بازار نفت، هر لحظه می‌تواند با پدیده‌های دور از انتظاری مواجه باشد. هنگامی که آرامش ظاهر می‌شود، اختلافات درون‌سازمانی برای سهم بازار بین تولیدکنندگان شروع می‌شود. من منتظر جنگ سهم بازار جدیدی بین عربستان و عراق در آینده‌ای نه چندان دور هستم. در بازار نفت واژه‌ای بنام آرامش نداریم و یا اینکه به گونه‌ای دیگر معنا می‌شود.
∎