حسین مدرس‌خیابانی، سرپرست وزارت صنعت، معدن و تجارت مهمان سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌ معدنی کشور و کارمندان آن شد.

در این نشست که با حضور رئیس این سازمان و معاونان و مدیران وی برگزار شد، حاضران به بررسی برنامه‌های جاری و پیش ‌روی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات ‌معدنی کشور، برنامه‌های اکتشافی کشور و موانع پیش‌رو، مطالعات زمین‌شناسی و مخاطرات طبیعی کشور پرداختند.

سازمان زمین‌شناسی باید طرحی نو دراندازد

به گزارش روابط‌عمومی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات ‌معدنی کشور، سرپرست وزارت صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه هر میزان که از اقتصاد نفتی دور می‌شویم به صنایع معدنی و معدن متکی‌تر می‌شویم، گفت: بر این اساس توقعات و انتظارات ما از سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات ‌معدنی کشور در سال جاری متفاوت‌تر خواهد بود و انتظار داریم از ظرفیت‌های استانی در حوزه اکتشافات معدنی بهره ببرد.

حسین مدرس خیابانی افزود: اگر قرار باشد زمانی کشور از اقتصاد نفتی عبور کند، نزدیک‌ترین حوزه‌ای که می‌توان به آن اتکا کرد، معدن و صنایع معدنی است. سرپرست وزارت صنعت، معدن و تجارت با تاکید بر اینکه اگر قرار باشد به اقتصاد تک‌محصولی رو بیاوریم، به‌طور حتم اقتصاد برپایه معدن خواهد بود، تصریح کرد: امروزه معدن و صنایع معدنی به کمک کشور آمده و حساب ویژه‌ای روی این صنایع باز شده است.

مدرس خیابانی با بیان اینکه ما به همان اندازه که از نفت دور می‌شویم، اتکای‌مان به صنایع معدنی و معدن بیشتر می‌شود، ادامه داد: مجموع صادرات صنایع معدنی در سال گذشته حدود ۹ میلیارد دلار بود و به‌نظر می‌رسد باتوجه به گزارشی که ازسوی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات ‌معدنی کشور ارائه شده برای امسال این عدد، عدد کوچکی باشد؛ از این رو باید تلاش کنیم که عددهای افتخارآمیزتری در این زمینه ارائه دهیم.

سرپرست وزارت صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه اگر بخواهیم به صادرات ۹ میلیارد دلاری صنایع معدنی اکتفا کنیم، سهم ما از این حوزه در بازارجهانی به‌شدت کاهش می‌یابد، خاطرنشان کرد: اگر بخواهیم در حوزه معدن و صنایع معدنی پیشرو باشیم لازم است در نخستین گام بخش اکتشاف را توسعه دهیم و در اینجا است که سازمان زمین‌شناسی نقشی تعیین‌کننده خواهد داشت.

وی با تاکید بر اینکه توقع ما از سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌ معدنی کشور متفاوت‌تر از گذشته خواهد بود، یادآور شد: زمانی که رهبر معظم انقلاب سخن از جهش تولید می‌گویند انتظار ایشان این است که تفاوت معناداری در حوزه اکتشاف رخ دهد، وگرنه عملکرد بخش تولید همیشه افزایشی بوده است.

مدرس‌خیابانی با تاکید بر اینکه عددهایی که امروز در این سازمان عنوان شد، عددهای قابل‌قبولی برای امسال نخواهد بود، تصریح کرد: این سازمان باید در این حوزه طرحی نو دراندازد تا بتواند پا به پای صنایع معدنی و صادرات کشور نقش‌آفرینی کند.

سرپرست وزارت صنعت، معدن و تجارت صادرات را برای امسال مسئله مهمی خواند و یادآور شد: چون ما در حال عبور از اقتصاد نفتی هستیم، برای اداره امور کشور نیاز به درآمد داریم که صادرات صنایع معدنی، محصولات کشاورزی و خدمات مهندسی می‌تواند منبع درآمدی جایگزین صادرات نفت باشد.

سرپرست وزارت صنعت، معدن و تجارت صادرات‌ را پاشنه آشیل کشور در سال ۹۹ توصیف کرد و ادامه داد: در مذاکراتی که با رئیس‌جمهوری داشتم حدود ۲۰ دقیقه درباره بخش معدن تاکیداتی داشت؛ از این رو با صدور حکمی آقای صباغیان را سرپرست پروژه‌های حوزه معدن کردم و از وی خواستم که در تمام جلسات شورای معاونان شرکت داشته باشد و دستورات رئیس‌جمهوری را در این زمینه اجرایی کند.

وی راه‌اندازی معادن کوچک و متوسط با مشارکت بخش خصوصی را از الزامات توسعه بخش اکتشاف معدنی در سال جاری دانست و افزود: برای تحرک‌بخشی به بخش معدن شاخص کارآمدی برای استان‌ها در نظر گرفته شد که این شاخص شامل نسبت معادن غیرفعال به کل معادن استان است و بر اساس آن استانی که عدد قابل‌قبولی نداشته باشد، باید در این زمینه پاسخگو باشد.

مدرس خیابانی با انتقاد از اینکه بعد از ۴۰ سال ما به فکر توسعه و تکمیل ژئوفیزیک هوایی افتادیم، گفت: در این راستا باید از ظرفیت‌های استانی استفاده شود. به این خاطر که ما از ظرفیت‌های استانی استفاده نکرده‌ایم امروز استان‌ها از ما طلبکار هستند.

وی با تاکید بر اینکه ما بیشتر از این نمی‌توانیم معطل استفاده از ظرفیت‌ها باشیم، خاطرنشان کرد: سال‌ها اتکا به نفت از یاد ما برده بود که چه معادن و منابع غنی در کشور داریم که می‌توانیم آنها را جایگزین نفت کنیم و درحال‌حاضر خوشبختانه یا متاسفانه نفتی وجود ندارد و باید بر بخش‌های معدنی متمرکز شویم.

سرپرست وزارت صنعت، معدن و تجارت با اشاره به مشارکت بخش خصوصی در حوزه‌های معدنی گفت: اگر نگرانی‌هایی برای واگذاری معادن به بخش خصوصی وجود دارد از نهادهای عمومی دولتی قدرتمند مانند آستان قدس رضوی، ستاد اجرایی فرمان امام، قرارگاه خاتم، وزارت دفاع یا بنیاد مستضعفان کمک گرفته شود.

مدرس خیابانی پیشنهاد تشکیل کمیته اکتشافات معدنی با ریاست دکتر شهیدی، رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات ‌معدنی کشور را مطرح کرد. وی با اشاره به تدوین ۴۰ برنامه در ۷ محور در وزارت صنعت، معدن و تجارت افزود: در این ۴۰ برنامه ۴ برنامه اساسی جهش تولید، توسعه صادرات، ساخت داخل و مدیریت و کنترل بازار را تعریف کردم.

مدرس خیابانی در ادامه با تاکید بر اینکه بدون حرکت استان‌ها هیچ حرکتی در ستاد وزارت صنعت، معدن و تجارت رخ نخواهد داد، گفت: به همه واحدها اعلام کردم که برنامه‌های اجرایی باید قابلیت کمیت‌پذیری داشته باشند.

وی در بخش دیگر سخنانش به ساختار نیروهای انسانی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌ معدنی کشور اشاره کرد و گفت: اعلام شد این سازمان دارای ۹۶۰ نیروی کار است که نیازمند بازمهندسی در آن است چراکه مدیریت بدون سازماندهی وجود ندارد. به‌گفته وی در این سازماندهی لازم است به‌تناسب مناطق جغرافیایی و پراکندگی کانی‌های معدنی در عرصه‌های هوایی، زمانی و فضایی تقسیم کار انجام شود.

مدرس خیابانی در بخش دیگری از سخنان خود بر ضرورت ایجاد سامانه‌ای به‌منظور اطلاع‌رسانی سریع، صحیح، متقن و بهنگام در حوزه اکتشافات تاکید کرد و گفت: این سامانه باید انتشار متوازن اطلاعات را در دستور کار خود قرار دهد تا عدالت اطلاعاتی در حوزه معدن و صنایع معدنی برقرار شود.

وی افزود: بخش معدن و صنایع معدنی می‌تواند همچون صنایع دفاعی کشور، روی پای خود بایستد و حرکت جهش‌گونه‌ای را برای پیشرفت تعریف کند، این در شرایطی است که امروز صنایع غیرنظامی کشور نیز باید متناسب با صنایع دفاعی، به مرز استقلال صنعتی نزدیک شوند.

سرپرست وزارت صنعت، معدن و تجارت بر ضرورت استفاده از دانش و فناوری روز دنیا در حوزه اکتشافات معدنی تاکید کرد و گفت: امروز دنیا روی خط دانش حرکت می‌کند؛ بنابراین باید در کنار تجهیزاتی که در حوزه اکتشافات معدنی به‌کار گرفته می‌شود، ارتباط موثر و قوی با مراکز دانشگاهی، پژوهشی و تحقیقاتی نیز برقرار شود.

تولید ثروت از طریق اکتشافات ذخایر معدنی

رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌ معدنی کشور نیز در این بازدید با بیان اینکه ۵ مرکز اصلی در شیراز، اهواز، مشهد، کرمان و تبریز در اختیار داریم، گفت: در مجموع ۱۶ دفتر و اداره ‌کل در بجنورد، ساری، رشت، اصفهان، یزد، بندرعباس‌ و... داریم که در سراسر کشور مطالعات اکتشافی و زمین‌شناسی را انجام می‌دهند.

علیرضا شهیدی از مرکز پژوهش‌های کاربردی کرج به‌عنوان یک مرکز اصلی برای انجام مطالعات آزمایشگاهی های‌تک یاد کرد و افزود: تجهیزات موجود در این مرکز بسیار کامل و منحصر به‌فرد است که شاید باتوجه به شرایط موجود قادر به تهیه آنها نباشیم. به‌گفته وی، علاوه بر آنالیز نمونه‌های معدنی در مرکز پژوهش‌های کاربردی کرج مطالعات علمی و پژوهشی از جمله طرح مطالعات ریزگرد، آب کارستی و... توسط کارشناسان این مجموعه در حال انجام است.

وی همچنین به پژوهشکده علوم‌ زمین سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌ معدنی کشور اشاره کرد و گفت: این پژوهشکده زیر نظر وزارت علوم و تحقیقات کار می‌کند و شخص وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز رئیس هیات امنای آن است.

شهیدی خاطرنشان کرد: اعضای هیات علمی و تعدادی از همکاران بازنشسته سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات ‌معدنی کشور در پژوهشکده علوم‌ زمین به انجام مطالعات پژوهشی و کاربردی مشغول هستند که مطالعات درباره احیای دریاچه ارومیه و جانمایی سایت ۲ انرژی اتمی بوشهر از جمله دستاوردهای آنهاست.

وی با اشاره به اینکه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌ معدنی کشور مانند سازمان‌های مشابه در دنیا وظیفه تهیه و تولید اطلاعات پایه را برعهده دارد، تصریح کرد: این اطلاعات پایه در قالب تولید نقشه‌های زمین‌شناسی در مقیاس‌های مختلف تهیه می‌شوند که تاکنون نقشه‌های زمین‌شناسی در مقیاس‌های یک‌میلیونیم، یک‌دویست‌وپنجاه‌هزارم و یکصدهزارم برای رصد و شناسایی کل کشور تهیه شده و اکنون در حال تهیه نقشه‌های کاربردی یک‌پنجاه‌هزارم و یک‌بیست‌وپنج‌هزارم هستیم.

معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه در این سازمان دو شعار پیگیری می‌شود، افزود: باتوجه به نقش و اثر ذخایر معدنی در GDP کشور که فراتر از ۷ درصد است، یکی از شعارها «تولید ثروت از طریق اکتشافات ذخایر معدنی» است. وی شعار دوم این سازمان را «صیانت از ثروت تولید شده از طریق شناخت مخاطرات زمین‌شناختی» دانست و ادامه داد: براساس آمارها خساراتی که مخاطرات طبیعی به اقتصاد کشور تحمیل می‌کند بالغ بر ۷.۴ درصد GDP است.

شهیدی نمونه موفق فعالیت‌های این سازمان را ایجاد ترانشه‌ای در انتهای اتوبان همت دانست و گفت: این ترانشه تبدیل به موزه زلزله شده اما متاسفانه این فعالیت متوقف شده است. وی تاکید کرد: ما برای ادامه این فعالیت‌ها نیازمند مدیریتی هستیم که نیروی انسانی و اعتبارات را به هم متصل کند تا از آن در حوزه‌هایی چون اکتشافات معدنی بهره‌برداری کنیم.

رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات ‌معدنی کشور با بیان اینکه در سال گذشته ۱۰۰ هزار میلیارد تومان بابت بازسازی خرابی‌های ناشی از زلزله، سیل، زمین ‌لغزش و نظایر آن هزینه شده، گفت: این عدد اگر با کل بودجه کشور مقایسه شود، مشاهده خواهد شد که عدد بزرگی است؛ از این رو این مخاطرات باید به‌درستی شناخته شوند و نگذاریم که هنگام رخدادهای طبیعی خسارتی وارد شود که در این صورت سرمایه‌های کشور ذخیره‌سازی می‌شود و می‌توان آن را در سایر بخش‌ها هزینه کرد.

تهیه نقشه ذخایر کویر لوت

در ادامه این برنامه مدیر کل دفتر برنامه‌ریزی و فناوری اطلاعات سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌ معدنی کشور با بیان اینکه تهیه نقشه ذخایر کویر لوت در دستور کار این سازمان قرار دارد، گفت: باتوجه به کمبود منابع آبی کشور، کشف منابع آب‌های کارستی از جمله وظایف این سازمان به‌شمار می‌رود.

رضا جدیدی با اشاره به آغاز فعالیت‌های این سازمان در سال ۱۳۳۸ افزود: فعالیت این سازمان براساس اسناد بالادستی از جمله سیاست‌های ابلاغی رهبر معظم انقلاب است و به‌گونه‌ای ۴ بند از این سیاست‌ها به‌طور مستقیم دلالت بر فعالیت‌های سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌ معدنی کشور دارد. وی با اشاره به تاکیدات رهبر معظم انقلاب در زمینه ورود شاخه‌های جدید زمین‌شناسی به کشور، تصریح کرد: زمین‌شناسی بنیادی، محیطی، دریایی از جمله رشته‌های جدیدی هستند که حسب‌الامر رهبر معظم انقلاب به فعالیت‌های این سازمان اضافه شد.

این مقام مسئول تولید اطلاعات پایه زمین‌شناسی و اکتشاف، پایش مخاطرات طبیعی زمین، تغییر اقلیم و بحران‌های ناشی از آن و کشف منابع آبی را از وظایف این سازمان نام برد و گفت: این سازمان از سال ۱۳۳۸ فعالیت خود را آغاز کرد و از سال ۱۳۷۶ اکتشاف معادن به ماموریت‌های آن اضافه شد اما داده‌هایی از اکتشافات معدنی نیز از سال‌های آغاز کار خود به ثبت رسانده است.

وی کشف ذخایر معدنی بزرگ انگوران، مس سرچشمه، فسفات اسفوردی، سرب و مس مهدی‌آباد، معدن نفلین‌سینیت آذربایجان و مس سنقر را از جمله دستاوردهای اکتشافی این سازمان دانست و ادامه داد: ما دو وظیفه حاکمیتی داریم که یکی از آنها شناسایی منابع ملی با هدف ایجاد ارزش افزوده که حدود ۷ درصد از GDP کشور را تشکیل می‌دهد، است و در این راستا سازمان ۳۸۰ لایه اطلاعاتی در قالب ۹۰ عنوان نقشه در کشور تولید کرده است.

مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و فناوری اطلاعات سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات ‌معدنی کشور از رونمایی از نقشه‌های نسل دوم این سازمان در آینده نزدیک خبر داد و وظیفه دوم سازمان زمین شناسی را شناسایی مخاطرات با هدف جلوگیری از زیان‌های اجتماعی آن عنوان کرد.

جدیدی عضویت در اتحادیه بین‌المللی علوم زمین، کمیسیون تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی دنیا، ژئوپارک‌های یونسکو و انجمن زمین‌شناسی پزشکی را از دیگر موفقیت‌های این سازمان در مجامع بین‌المللی نام برد و خاطرنشان کرد: کشورهای دنیا برای انجام پایش و تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی تقسیم‌بندی شده در خاورمیانه، سازمان زمین‌شناسی ایران انتخاب کرده‌اند.

وی با اشاره به عملکرد سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات ‌معدنی کشور در حوزه اکتشاف و پی‌جویی معادن، تصریح کرد: در دنیا شناسایی و پی‌جویی معادن به‌دلیل بالا بودن ریسک اکتشاف و هزینه‌بر بودن، وظیفه حاکمیت است؛ از این رو دولت‌ها اقدام به شناسایی و پی‌جویی معادن می‌کنند. به‌گفته وی، در کشورهای پیشرفته با اتمام فرآیند پی‌جویی بخش خصوصی وارد می‌شود اما در کشورهای در حال توسعه مانند ایران دولت، بخش اکتشاف را تقبل کرده و بهره‌برداری از معادن با ترکیبی از بخش دولتی و خصوصی انجام می‌شود.

جدیدی از اجرای پروژه تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی و اکتشافات در کویر خبر داد و گفت: برای امسال پروژه تهیه نقشه زمین‌شناسی لوت را در دستور کار داریم که تا پایان سال جاری این نقشه‌ها تهیه خواهد شد و ذخایر این منطقه مورد شناسایی قرار خواهد گرفت.

مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و فناوری اطلاعات سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌ معدنی کشور تهیه نقشه‌های ژئوشیمی را از دیگر فعالیت‌های سازمان عنوان کرد و یادآور شد: منطقه زاگرس به‌دلیل خاستگاه غیرفلزی که دارد، در اولویت بعدی ما قرار دارد.

به‌گفته وی ۱۰۰ درصد تهیه نقشه‌های دویست‌وپنجاه هزارم و ۸۸ درصد نقشه‌های صدهزارم نقاط کویری در قالب ۶۳ برگه اجرایی شده است.

جدیدی با اشاره به فعالیت‌های این سازمان در زمینه پردازش داده‌های ماهواره‌ای کل کشور، اضافه کرد: تهیه نقشه‌های ژئوفیزیک هوایی از دیگر فعالیت‌های ما به‌شمار می‌رود که روشی بسیار موثر با گستردگی بالا و اقتصادی برای اکتشاف ذخایر پنهان و عمقی است که تا پایان سال گذشته ۷۱۵ کیلومتر مربع خطی انجام شد، در حالی که نیاز کشور به انجام ژئوفیزیک به میزان ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار کیلومتر است.

گفتنی است در این نشست، محبوبه فکوری مشاور رسانه‌ای وزارت صنعت، معدن و تجارت به همراه عباس امیدی سرپرست اداره کل دفتر امور اکتشافات، کامران کارگر مشاور، امیر صباغ مشاور در امور طرح‌ها و سرمایه‌گذاری، خداداد غریب‌پور رئیس هیات عامل سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران، محمد آقاجانلو معاون ایمیدرو، سعید زرندی معاون طرح و برنامه وزارت صنعت، معدن و تجارت و برات قبادیان معاون آموزش، پژوهش و فناوری سرپرست وزارت صنعت، معدن و تجارت را همراهی می‌کردند.