حجت‌الاسلام والمسلمین محمدسعید نجاتی، مدیر واحد بقیع‌پژوهی پژوهشکده حج و زیارت، در گفت‌وگو با ایکنا، با اشاره به هشتم شوال، سالروز تخریب بقیع، گفت: اولین تخریب در بقیع از سوی مروان بن حکم، والی مدینه، رخ داد. او سنگی را، که پیامبر اکرم(ص) به عنوان نشانه بر روی قبر عثمان بن مظعون گذاشته بود، برداشت و به منطقه دیگری منتقل کرد تا افراد و خویشان وی نتوانند به زیارت این قبر بیایند.

وی اضافه کرد: در دوره‌های معاصر همه بقاع متبرک و مزارات حرمین شریفین از جمله بقیع دستخوش دو تخریب شده است؛ اولین تخریب حدود سال 1221 رخ داد؛ بعد از اینکه عبدالعزیز بن عبدالرحمان بر مکه و مدینه مسلط شد، آثار اسلامی را تخریب و گنجینه‌ها را غارت کردند و صد سال هم مسلط بر این منطقه بودند تا اینکه از سوی عثمانی‌ها کنار رفتند.

نجاتی اظهار کرد: در این دوران مراقد، حرم‌ها و گنبدها بازسازی و تخریب‌ها جبران شد، ولی بار دوم مجدداً در هشتم شوال 1344، تخریب دیگری صورت گرفت؛ با توجه به اینکه کمتر از یکسال پیش از تخریب، خبری مبنی بر قصد وهابیت برای تخریب مرقد مطهر پیامبر(ص) در جهان اسلام منتشر شده بود، عبدالعزیز مستقیماً دستور تخریب را نداد و با احتیاط بیشتری رفتار کرد و یکی از قضات و چهره‌های علمی خود را به مدینه به عنوان حاکم شرع فرستاد و وی علمای مدینه را مجبور کرد تا فتوا دهند که این قبه‌ها و مزارات اهل بیت(ع) به دلیل رفتار شرک‌آمیز زائران باید تخریب شود.

مدیر واحد بقیع‌پژوهی پژوهشکده حج و زیارت تصریح کرد: این کار با ارعاب، تهدید و تطمیع صورت گرفت و مستقیم به خودشان مستند نکردند؛ لذا این کار انجام شد؛ حداقل 15 مرقد و حرم در بقیع وجود داشت که طبق گزارش‌ها از شعبان 344 شروع شد و تخریب حرم‌های ائمه بقیع(ع) در هشتم شوال انجام شد و یک ماه طول کشید؛ زیرا حرم ائمه(ع) بزرگ بود و تقریباً 18 متر ارتفاع داشت.

نجاتی درباره اینکه در مورد دفن 4 امام(ع) در بقیع شک و شبهه‌ای وجود ندارد، بیان کرد: این مسئله جزء بدیهیات تاریخی شمرده می‌شود که 4 تن از ائمه(ع) و عباس، عموی پیامبر(ص) در این مکان مدفون هستند و حتی در تاریخ بیان شده است که این مکان مورد توجه حضرت فاطمه(س) بوده و ایشان در آنجا رفت‌وآمد داشتند و به رازونیاز می‌پرداختند. البته برخی این مسئله را به فاطمه بنت اسد نسبت می‌دهند ولی ما معتقدیم که حضرت فاطمه(س) بود.

وی در پاسخ به اینکه چرا رویکرد آثار باستانی به این نوع آثار برای حفظ آنان صورت نمی‌گیرد، بیان کرد: تخریب مزارها و همه نشان‌های تمدن اسلامی صرفاً مخصوص حرمین شریفین نیست و می‌بینیم که با گسترش موج وهابیت تکفیری بعد از ظهور داعش و بهار عربی، هر جایی که نشانی از تمدن اسلامی بود به عنوان نماد شرک و کفر تخریب و یا سوزانده شد، از جمله مزار حجر بن عدی و عمار یاسر را تخریب کردند. همچنین مزارات شمال آفریقا را هم تخریب کردند که آقای خامه‌یار به تشریح این آثار پرداخته است.

تخریب نمادهای اسلامی به بهانه شرک

مدیر واحد بقیع‌پژوهی پژوهشکده حج و زیارت اضافه کرد: این گروه تکفیری به اسم مبارزه با شرک دست به این تخریب‌ها می‌زند و محدود به حرمین هم نیست، گرچه شروع آن از حرمین بوده است؛ با پیدایش اسرائیل، این گمان تقویت می‌شود که برنامه‌ای در کار بوده تا در عالم اسلام گروهی قدرت بگیرند که از درون به مبارزه با نمادهای اسلامی بپردازند و مورد حمایت آمریکا و انگلیس باشند و منافع مشترکی را در منطقه دنبال کنند.

وی با بیان اینکه اینها نقطه کانونی جهان اسلام را هدف گرفته‌اند، تصریح کرد: داعش وقتی در جهان اسلام پراکنده شد و دست به جنایت زد، از شمال آفریقا تا خاورمیانه به تخریب همه آثار اسلامی پرداخت؛ در حالی که هر تمدنی بر نمادها و نشانه‌های سنتی و تمدنی خود استوار است؛ مسیحیت یک نشان از مستند بودن انجیل ندارد، زیرا انجیل در حمله بخت‌النصر کاملاً از بین رفت و چون از حفظ نوشته‌اند از لحاظ علمی، اعتباری ندارد؛ وهابیت هم قصد تقلیل اعتبار سنت‌ها و نمادهای اسلامی را دارد تا زیربنای دین نابود شود.

نجاتی در پاسخ به اینکه آیا این مکان‌ها در جایی مانند یونسکو قابل ثبت است؟ اظهار کرد: این مسئله در واحد بقیع‌پژوهی در حال دنبال شدن است؛ زیرا از طریق حقوق بشردوستانه قابل پیگیری است گرچه احقاق آن منوط به اجازه کشور حاکم است و این حقوق اجازه نمی‌دهد که فراتر از قدرت حاکم بر این کشور، کسی بتواند برای حفظ این آثار دخالتی کند.

امیدواری برای حفظ آثار اسلامی

مدیر واحد بقیع‌پژوهی پژوهشکده حج و زیارت بیان کرد: یکی از نقاط امیدبخش آن است که افراطیون مذهبی و تندروها در عربستان در حال به حاشیه راندن هستند و سیاست‌هایی مانند 2030 و ترویج گردشگری باعث شده که مدائن صالح و اماکن دیگر به عنوان منطقه گردشگری به رسمیت شناخته شوند و امید می‌رود که نمادهای اسلامی و شیعی هم با رویکرد مسالمت‌آمیز و نگاه گردشگری حفظ شود.

وی تصریح کرد: تلاش ما این است که برای آنان توضیح دهیم اگر قصد دارند بیش از سه میلیون گردشگر در سال داشته باشند، یکی از بهترین راه‌ها، جذب توریست‌های شیعه است، زیرا حضور شیعیان اگر از کربلا بیشتر نباشد کمتر نخواهد بود؛ یعنی سود اقتصادی و گردشگری برای آنان ملموس شود تا به این امر تن بدهند؛ از طرفی با توجه به کمرنگ شدن حساسیت‌های مذهبی‌گری افراطی، امیدواری بیشتر شده است.