سفر زلمی خلیل زاد نماینده آمریکا در امور افغانستان به کابل یک هفته پس از دیدار دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا از آن کشور، بیانگر تشدید نگرانی‌های کاخ سفید از ادامه تعلیق گفتگو‌های آمریکا و طالبان و به نتیجه نرسیدن آن است.
ترامپ امیدوار بود سفرش به افغانستان که به مناسبت روز "شکر گزاری" در آمریکا وکاملا مخفیانه صورت گرفت به تحرک در گفتگو‌های این کشور با طالبان کمک کند. وی در این سفر کوتاه، ضمن دیدار با نیرو‌هایی آمریکایی مستقر در پایگاه هوایی بگرام، با محمد اشرف غنی رئیس جمهور افغانستان نیز دیدار کرد.
ترامپ در سخنانی در این پایگاه، به دو موضوع مهم اشاره کرد. اول آنکه آمریکا نیرو‌های نظامی خود را به طور چشمگیری در افغانستان کاهش خواهد داد، اما تا زمان توافق یا پیروزی کامل، در این کشور باقی خواهد ماند. این بدان معنا است که ترامپ می‌کوشد به مردم آمریکا یاد آوری کند که به وعده انتخاباتی خود در سال ۲۰۱۶ مبنی بر کاهش نیرو‌های نظامی آمریکا از افغانستان پایبند است.
دوم آنکه، آمریکا گفتگو‌های خود را با طالبان از سر گرفته و این گروه به دنبال توافق است. به گفته ترامپ، طالبان پیشتر خواهان آتش بس نبود، اما به دلیل پیشرفت‌های بزرگ به دست آمده در شش ماه اخیر در مذاکرات، این گروه نیز خواهان آتش بس است.
گروه طالبان هم در واکنش به اظهارات ترامپ در افغانستان، از آمادگی این گروه برای ازسرگیری مذاکرات با آمریکا خبر داد و تاکید کرد این مذاکرات باید از جایی آغازشود که متوقف شد.
در ۱۷ شهریور ۱۳۸۹، دونالد ترامپ در حالی که گفته می‌شد این کشور و طالبان به توافق نهایی رسیده اند به طورغیر منتظره روند گفتگو‌ها را متوقف کرد. ترامپ در پایگاه هوایی بگرام افغانستان، کشته شدن یک نظامی آمریکایی را عامل عقب نشینی واشنگتن از توافق با طالبان اعلام کرد.
آمریکا حدود ۱۳ هزار نیروی نظامی در افغانستان دارد و بنا به اعلام رسانه‌های آمریکایی، این تعداد ممکن است به ۸۶۰۰ نیرو کاهش می‌یابد.
اهداف ترامپ از سفر به افغانستان
دیدار با نظامیان آمریکایی مستقر در افغانستان و عراق از سوی روسای جمهوری قبلی آمریکا نیز صورت می‌گرفت و آنان با صرف غذا در کنار سربازان آمریکایی در روز "شکر گذاری" علاوه بر استفاده تبلیغاتی می‌کوشیدند خود را در کنار نظامیان دور از وطن نشان دهند.
دیدار با نظامیان آمریکایی مستقر در افغانستان و عراق از سوی روسای جمهوری قبلی آمریکا نیز صورت می‌گرفت و آنان با صرف غذا در کنار سربازان آمریکایی در روز "شکر گذاری" علاوه بر استفاده تبلیغاتی می‌کوشیدند خود را در کنار نظامیان دور از وطن نشان دهند.
ترامپ نیز از این امر مستثنی نیست اما شرایط وی با وضعیت روسای جمهوری قبلی آمریکا کاملا متفاوت است. به همین دلیل بایستی به دیدار ترامپ از افغانستان از زوایای دیگر هم نگریست.
اول آنکه دونالد ترامپ در عمل نشان داده است وضع افغانستان برای دولتش از اهمیت بالایی برخوردار نیست و مانند دولت قبلی آمریکا به این کشور توجه ندارد. اما پس از ناکامی ترامپ در مقوله بحران شبه جزیره کره و نداشتن دستاورد ملموس در سیاست خارجی، به سمت مصالحه با گروه طالبان در افغانستان متمایل شده است.
اول آنکه دونالد ترامپ در عمل نشان داده است وضع افغانستان برای دولتش از اهمیت بالایی برخوردار نیست و مانند دولت قبلی آمریکا به این کشور توجه ندارد. اما پس از ناکامی ترامپ در مقوله بحران شبه جزیره کره و نداشتن دستاورد ملموس در سیاست خارجی، به سمت مصالحه با گروه طالبان در افغانستان متمایل شده است.
در حالی که مهمترین موضوع و مساله در افغانستان انتخابات ریاست جمهوری ششم مهرماه و موضوع بازشمارش آرا است، ترامپ بی توجه به آن، ازتلاش برای توافق با طالبان سخن می‌گوید و می‌کوشد با به ثمر رساندن آن، به عنوان دستاورد مهمی در سیاست خارجی خود (در انتخابات ۲۰۲۰) بهره برداری کند.
این در حالی است که از نظر مردم افغانستان، براساس حق حاکمیت ملی و استقلال، هر گونه گفتگو با طالبان در اختیار دولت کابل است و نادیده گرفتن آن از سوی واشنگتن، به معنای دخالت آشکار در امور داخلی افغانستان تلقی می‌شود.
دومین هدف ترامپ از سفر به افغانستان به نظر می‌رسد بی ارتباط با فضای سیاسی حاکم بر جامعه خبری و رسانه‌ای آمریکا در مورد ادامه تحقیقات مربوط به استیضاح وی نیست. از اینرو سفر به افغانستان که بسیار دیر هنگام تلقی شده و تاخیر آن با انتقاد برخی محافل در آمریکا روبرو بود در شرایطی صورت گرفت که یکی از مهمترین چالش‌های داخلی ترامپ موضوع استیضاح است که از سوی دموکرات‌ها به صورت جدی پیگیری می‌شود.
دومین هدف ترامپ از سفر به افغانستان به نظر می‌رسد بی ارتباط با فضای سیاسی حاکم بر جامعه خبری و رسانه‌ای آمریکا در مورد ادامه تحقیقات مربوط به استیضاح وی نیست. از اینرو سفر به افغانستان که بسیار دیر هنگام تلقی شده و تاخیر آن با انتقاد برخی محافل در آمریکا روبرو بود در شرایطی صورت گرفت که یکی از مهمترین چالش‌های داخلی ترامپ موضوع استیضاح است که از سوی دموکرات‌ها به صورت جدی پیگیری می‌شود.
بنابراین، رئیس جمهور آمریکا امیدوار است سفرش به افغانستان نه تنها به تغییر تیتر و مطالب رسانه‌های آمریکایی کمک کند بلکه از نهایی شدن توافق با طالبان هم به عنوان برگ برنده‌ای در برابر دمکرات‌ها بخصوص در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ استفاده نماید.
برخی محافل منطقه‌ای سومین هدف ترامپ از سفر به افغانستان را بی ارتباط به آینده سیاسی این کشور نمی‌دانند. اگر چه دولت ترامپ ظاهرا نشان داده است که قصد مداخله در روند انتخابات ریاست جمهوری افغانستان را ندارد، اما رفتار و عملکرد دولت ترامپ و شخص وی در دیدار با یک نامزد خاص و درخواست از وی برای تبادل اسرا که اخیرا میان اسرای طالبان و دولت افغانستان صورت گرفت و رئیس جمهوری آمریکا از آن به عنوان اقدام شجاعانه محمد اشرف غنی رئیس جمهوری افغانستان نام برد، نشان می‌دهند که واشنگتن تلویحا از پیروزی یک نامزد خاص در انتخابات ریاست جمهوری افغانستان حمایت می‌کند.
برخی محافل منطقه‌ای سومین هدف ترامپ از سفر به افغانستان را بی ارتباط به آینده سیاسی این کشور نمی‌دانند. اگر چه دولت ترامپ ظاهرا نشان داده است که قصد مداخله در روند انتخابات ریاست جمهوری افغانستان را ندارد، اما رفتار و عملکرد دولت ترامپ و شخص وی در دیدار با یک نامزد خاص و درخواست از وی برای تبادل اسرا که اخیرا میان اسرای طالبان و دولت افغانستان صورت گرفت و رئیس جمهوری آمریکا از آن به عنوان اقدام شجاعانه محمد اشرف غنی رئیس جمهوری افغانستان نام برد، نشان می‌دهند که واشنگتن تلویحا از پیروزی یک نامزد خاص در انتخابات ریاست جمهوری افغانستان حمایت می‌کند.
اعتراض سایرنامزد‌های انتخابات به روند بازشماری آرای حوزه‌های رای گیری مشکوک، بیانگر نگرانی آنان از هر گونه مهندسی انتخابات به نفع یک نامزد است.
استقبال محمد اشرف غنی رئیس جمهوری افغانستان از درخواست دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا برای حضور در پایگاه هوایی بگرام و دیدار با وی نیز قابل تامل و توجه است. زیرا حامد کرزای رئیس جمهوری قبلی افغانستان درخواست باراک اوباما رئیس جمهوری قبلی آمریکا در آخرین سفرش به پایگاه هوایی بگرام را برای دیدار با وی نپذیرفت و اعلام کرد " اگر رئیس جمهور آمریکا بخواهد ما در ارگ از وی استقبال شایانی خواهیم کرد "
چهارمین هدف ترامپ از سفر به افغانستان در راستای تلاش وی برای بازسازی روابطش با نظامیان آمریکایی تلقی می‌شود. برخی محافل براین اعتقادند رئیس جمهور آمریکا نه تنها نتوانسته است روابط خوبی با نظامیان این کشور برقرار نماید بلکه با بی توجه به آنان، پایگاه انتخاباتی خود را در میان نظامیان متزلزل کرده است. این در حالی است که جمهوری خواهان همواره نگاه مثبتی به نظامیان داشته اند.
موضوع مهم دیگر که به تازگی مورد توجه رسانه‌های آمریکا قرار گرفته خودداری ترامپ از حضور پنج باره در جنگ ویتنام است. این موضوع به این معنا تفسیر می‌شود که دونالد ترامپ نظامیان را دوست ندارد و تمایلی برای حضور در میان آنان نیز ندارد. (۳) به همین دلیل ترامپ با حضور در محل توزیع غذا در پایگاه هوایی بگرام با گپ و گفت و شوخی و خوردن غذا در میان آنان، کوشید خود را دوستدار نظامیان نشان دهد و تبلیغات رسانه‌ها در مورد گریز وی از ارتش را خنثی نماید.
نتیجه گیری
در هر حال، سفر زلمی خلیل زاد نماینده آمریکا در امور افغانستان به کابل نشان می‌دهد که مخالفت طالبان برای گفتگو با دولت این کشور همچنان یکی از مهمترین چالش‌های کاخ سفید برای توافق با طالبان محسوب می‌شود. امریکا برای رسمیت بخشیدن به توافقنامه با طالبان نیازمند گفتگوی نماینده دولت افغانستان و طالبان و امضای توافقنامه است.
استقبال محمد اشرف غنی رئیس جمهوری افغانستان از درخواست دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا برای حضور در پایگاه هوایی بگرام و دیدار با وی نیز قابل تامل و توجه است. زیرا حامد کرزای رئیس جمهوری قبلی افغانستان درخواست باراک اوباما رئیس جمهوری قبلی آمریکا در آخرین سفرش به پایگاه هوایی بگرام را برای دیدار با وی نپذیرفت و اعلام کرد " اگر رئیس جمهور آمریکا بخواهد ما در ارگ از وی استقبال شایانی خواهیم کرد "
چهارمین هدف ترامپ از سفر به افغانستان در راستای تلاش وی برای بازسازی روابطش با نظامیان آمریکایی تلقی می‌شود. برخی محافل براین اعتقادند رئیس جمهور آمریکا نه تنها نتوانسته است روابط خوبی با نظامیان این کشور برقرار نماید بلکه با بی توجه به آنان، پایگاه انتخاباتی خود را در میان نظامیان متزلزل کرده است. این در حالی است که جمهوری خواهان همواره نگاه مثبتی به نظامیان داشته اند.
موضوع مهم دیگر که به تازگی مورد توجه رسانه‌های آمریکا قرار گرفته خودداری ترامپ از حضور پنج باره در جنگ ویتنام است. این موضوع به این معنا تفسیر می‌شود که دونالد ترامپ نظامیان را دوست ندارد و تمایلی برای حضور در میان آنان نیز ندارد. (۳) به همین دلیل ترامپ با حضور در محل توزیع غذا در پایگاه هوایی بگرام با گپ و گفت و شوخی و خوردن غذا در میان آنان، کوشید خود را دوستدار نظامیان نشان دهد و تبلیغات رسانه‌ها در مورد گریز وی از ارتش را خنثی نماید.
نتیجه گیری
در هر حال، سفر زلمی خلیل زاد نماینده آمریکا در امور افغانستان به کابل نشان می‌دهد که مخالفت طالبان برای گفتگو با دولت این کشور همچنان یکی از مهمترین چالش‌های کاخ سفید برای توافق با طالبان محسوب می‌شود. امریکا برای رسمیت بخشیدن به توافقنامه با طالبان نیازمند گفتگوی نماینده دولت افغانستان و طالبان و امضای توافقنامه است.
سماجت طالبان در به رسمیت نشناختن دولت کابل، کاخ سفید را در شرایط دشواری برای اجرای برنامه هایش در مورد آینده تحولات سیاسی افغانستان قرار داده است تردیدی نیست اهدافی را که ترامپ در مورد افغانستان دنبال می‌کند نه تنها در قالب صلح خواهی برای این کشور تعریف نمی‌شود بلکه امضای هر گونه قرارداد وی با طالبان به معنای تقویت موقعیت این گروه در ساختار سیاسی افغانستان و احتمالا تغییر آن مطابق با خواست طالبان با از بین بردن همه دستاورد‌های کنفرانس "بن" آلمان در سال ۲۰۰۱ است.
با این حال ترامپ نمی‌تواند حضور دولت کابل را در هر گونه تعامل و توافق با طالبان نادیده بگیرد. به همین دلیل، مردم افغانستان ابتدا خواهان به نتیجه رسیدن روند انتخابات هستند تا دولت آینده این کشور با در پیش گرفتن تلاش‌ها برای گفتگو‌های بین الافغانی، روند صلح با طالبان را به پیش ببرد.
این در حالی است که آمریکا با ایجاد وقفه در روند به نتیجه رسیدن انتخابات ریاست جمهموری افغانستان، یا به دنبال دامن زدن به بحران سیاسی و تشکیل دولت موقت است. زیرا در صورت کشیده شدن انتخابات به مرحله دوم به دلیل فصل سرما تا بهار آینده امکان برگزاری انتخابات وجود ندارد و یا اینکه آمریکا به دنبال تشکیل دولت ضعیف در کابل است تا مجری اهداف و برنامه‌های واشنگتن باشد.
مجید وقاری
کارشناس مسائل آسیا
کارشناس مسائل آسیا
نظر شما