ستاره صبح-اولگا توکارچوک، نویسنده، روانشناس و کنشگر پنجاهوهفتساله لهستانی پنجشنبه قبل (۱۰ اکتبر ۲۰۱۹/ ۱۸ مهر ۱۳۹۸) بهعنوان برنده جایزه نوبل ادبیات در سال ۲۰۱۸ انتخاب شد، زیرا آکادمی سوئد که مسئول برنده جایزه نوبل ادبیات است در سال گذشته به دلیل رسواییهای مالی و جنسی فردی را بهعنوان برنده انتخاب و معرفی نکرد و امسال برنده سالهای ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ را همزمان انتخاب کرد.
وی که پیشازاین برنده جایزه من بوکر بینالمللی در سال گذشته برای رمان «پروازها» شده بود، با کسب عنوان برنده جایزه نوبل، پانزدهمین زنی است که این عنوان را از ابتدای اعطای آن در سال ۱۹۰۱ و بعد از اعطای ۱۱۰ جایزه نوبل ادبیات کسب کرده است. توکارچوک در سالی برنده جایزه نوبل شد که پیش از آن به دلیل تعویق یکساله آکادمی سوئد برای معرفی برنده جایزه بهاندازه کافی هیجانها در مورد فرد برنده بالاگرفته بود و از طرف دیگر آکادمی اعلام کرده بود ازاینپس رویکرد متفاوتتری را برای انتخاب برندهها برگزیده و سعی میکند به نویسندههای غیراروپایی نیز توجه کند. باوجوداین اعلام نام پیتر هاندکه، نویسنده هفتادوششساله اتریشی بهعنوان برنده سال ۲۰۱۹ حرف و بحثهای زیادی را به دلیل گرایشهای سیاسی او در میان نشریات ادبی موجب شد.
توکارچوک در کتابهایش فانتزیها و داستانهای پریان، اسطورهها و تاریخ را با واقعیت در هم میآمیزد. رمان چندپاره وی به نام «پروازها» توانست هیئت انتخاب جایزه نوبل یعنی آکادمی سوئد را تحت تأثیر قرار دهد. این کتاب داستان مردی سر به سفر و خانهبهدوش در روزگار معاصر است که در قالب سفر یا داستانهای اسطورهشناختی و تعاملات فلسفی نوشتهشده است. اولگا توکارچوک که درزمینه سیاسی نیز فعال است بهعنوان کنشگر حوزه زنان نیز شناخته میشود. وی طی سالهای اخیر هر زمان که تغییرات سیاسی و اجتماعی در لهستان رویداده نقش فعالی ایفا کرده است. این نویسنده همزمان با اعلام برنده جایزه نوبل در سفری برای خواندن کتاب جدیدش به نام دستنوشتههای یعقوب Jacob's Scriptures در آلمان در حال سفر بوده و با وبسایت شبکه دویچهوله مصاحبه کرده است. وی در پاسخ به سؤالی در مورد دریافت جایزه نوبل ادبیات گفت: بهسختی میتوانم بپذیرم، هنوز نمیتوانم نامم را با این عنوان جدید هضم کنم.
توکارچوک در مورد کتابهایش گفت: کتابهای من سیاسی نیستند و من درخواستهای سیاسی ندارم. کتابهای من زندگی را توصیف میکنند، اما وقتی به زندگی بشری مینگریم؛ سیاست در همه ابعاد آن ریشه دوانده است.
کتاب « استخوانهای مردگان را شخم بزن» (۲۰۱۸) درواقع داستان وادادگی زنی سالمند است که نمیتواند کشتن حیوانات را تحمل کند و به طرزی ناگهانی درروند جدید رویدادها در لهستان، کتاب بهشدت سیاسی تلقی میشود. من چنین قصدی نداشتم و نمیخواستم کتاب سیاسی باشد. کتاب مینویسم تا ذهن خوانندگان را بازکنم تا چشماندازهای جدید را در برابر آنها بگشایم تا به آنها بفهمانم آنچه بسیار واضح میپندارند خیلی واضح نیست، اینکه میتوان یک موقعیت کماهمیت را از زاویه دید متفاوتی دید و ناگهان معانی دیگری را در سطوح جدیدی برای آن کشف کرد.
ادبیات برای همین خلقشده است؛ بنابراین میتوانیم احساسات و دریافتهایمان را گسترش دهیم، توانایی تعبیر زندگی و اتفاقات روزمره را کسب کنیم. برای نمونه اگر تصور کنیم قهرمان «استخوانهای مردگان را شخم بزن» که برای نجات جان حیوانات قتل میکند، گناهی مرتکب میشود شاید اصلاً گناهکار نباشد. درحالیکه بعضی خوانندهها گناه وی را بهعنوان یک مشکل و اشتباه میبینند. این شیوه داستانگویی من است که در ذهن خواننده تردید ایجاد کنم؛ ادبیات برای برانگیختن و ایجاد تردید در ذهن مخاطب و درنتیجه گفتوگو در مورد موضوعاتی که واضح نیستند به وجود آمده است؛ به عبارتی ادبیات برای واداشتن مخاطب به اندیشیدن خلقشده است.
برداشت توکارچوک از دنیای امروز اینگونه است که دنیا به دو بخش تقسیمشده است؛ عدهای فکر میکنند بهترین کار قدم گذاشتن در گامهای گذشته و احیای ارزشهای قدیمی به نام سنت است، عدهای دیگر اما معتقدند که این کافی نیست و باید دنیای متفاوتی بسازیم. نظم پیشین جهانی سیاره زمین را ویران کرد، تبعیض را برای ما به ارمغان آورد و ظلمهای فراوانی را شاهد بود و اکنون ما به دنبال پاسخی برای این مشکلات هستیم.
اما اینها سؤالات یک نویسنده نیستند، بهتر است پاپ یا فلاسفه به این سؤالات پاسخ دهند. من داستان میگویم و سعی میکنم این کار را به شکل صادقانهای انجام دهم تا مردم به آن علاقه نشان داده و از آن لذت ببرند، اما از همه اینها گذشته؛ دنیای داستان و ادبیات داستانی اذهان مردم را توسعه داده، آنها را جستوجوگر میکند و وامیدارد در مورد رویدادهایی که تاکنون عادی تصور میکردهاند، شک کنند.
برنده نوبل ادبیات ۲۰۱۸:
هدف از خلق ادبیات، کشاندن مخاطب به اندیشیدن است
صاحبخبر -
نظر شما