روزنامه جهان صنعت در گزارشی آورده است: از تهدید گرفته تا هشدار و التماس برای وساطت میان ایران و آمریکا جهت کاهش تنش در منطقه. تنشی که طبق گفته مقامات تهران، واشنگتن آتش آن را روشن کرده است.

این بار ترامپ حربه اقتصادی دیگری را به کار می‌گیرد و آن، تحریم رهبر، دستگاه دیپلماسی و فرماندهان نظامی کشور است؛ تحریمی که به خاطر عصبانیت رئیس‌جمهور آمریکا از برخی اتفاقات اخیر اعمال شد. نگرانی از سقوط پهپاد آمریکایی، سفر پی در پی مقامات اروپایی به تهران در روزهای نه چندان زیاد باقیمانده از ۶۰ روز فرصت داده شده به اروپاییان، استقبال کشورهایی نظیر چین و روسیه از مواضع ایران و به دوش کشیدن تعهدات اروپایی‌ها توسط این دو کشور و بی‌نتیجه تمام شدن جلسه شورای امنیت که در خصوص اتهام ایران برای نقش داشتن در خرابکاری‌های منطقه تشکیل شده بود همه و همه حکایت از بروز شکافی عظیم در اجماعی دارد که ترامپ درصدد تحقق آن علیه ایران بود. در چنین شرایطی بدیهی است که بر میزان عصبانیت ترامپ افزوده شود و تنها راه باقیمانده فراروی خود یعنی تشدید تحریم علیه ایران را حداقل با هدفی تبلیغاتی توسعه دهد هر چند هیچ فضایی برای اعمال تحریم جدید باقی نمانده باشد.

دونالد ترامپ دوشنبه از دور جدیدی از تحریم‌های بی‌فایده و ناکارآمد علیه ایران پرده برداری کرد و آن را به اصطلاح «سنگین» خواند. وی این تحریم‌ها را بی‌ارتباط با سقوط پهپاد دانست و مدعی شد که در خصوص این ماجرا خویشتنداری زیادی از خود نشان داده است! ترامپ همچنین مردم ایران را که پیشتر «تروریست» خوانده بود، مردمی «فوق‌العاده» خواند و با تکرار توهمات قبلی خود افزود که چنانچه کشورمان تولید سلاح هسته‌ای را متوقف کند، می‌توان به‌سرعت به یک توافق دست یافت. در ادامه استیون منوچین وزیر خزانه‌داری آمریکا نیز مدعی شد اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران بر پایه اقدامات اخیر ایران صورت گرفته است و سعی خواهیم کرد ایران را از منابع مالی خود در جهان جدا کنیم. بر اساس اظهارات استیون منوچین، دفتر مقام معظم رهبری، سردار امیرعلی حاجی‌زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران، سردار علیرضا تنگسیری فرمانده نیروی دریایی سپاه پاسداران، سردار محمد پاکپور فرمانده نیروی زمینی سپاه پاسداران و فرماندهان پنج منطقه نیروی دریایی سپاه پاسداران شامل رمضان زیراهی، یدالله بادین، علی عظمایی، منصور روانکار و عباس غلام‌شاهی در لیست تحریمی اخیر قرار گرفتند. افزون بر این، منوچین اعلام کرد که آمریکا قصد دارد محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان را نیز در فهرست تحریمی اخیر قرار دهد.

طبق فرمان اجرایی که به امضای ترامپ رسید، دارایی‌ها و درآمدهای مجموعه‌های مرتبط با بیت مقام معظم رهبری در آمریکا یا اموالی که در تملک شهروندان آمریکایی است، توقیف خواهند شد. علاوه بر رهبر معظم انقلاب و دفتر ایشان، پنج گروه نیز در همین رابطه تحریم می‌شوند و بناست که اسامی آنها توسط وزیر خزانه‌داری آمریکا اعلام شود. از سوی دیگر مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا بیانیه‌ای منتشر کرد و تحریم‌های جدید را بخشی از کمپین فشار حداکثری کاخ سفید علیه ایران برشمرد و مدعی شد: «تنها مسیر مترقی برای ایران، مذاکره برای دستیابی به یک توافق جامع است که مجموعه‌ای از رفتارهای بی‌ثبات‌کننده این کشور را هدف قرار دهد. مادامی‌که این اتفاق رخ ندهد، کارزار ما برای منزوی کردن دیپلماتیک و فشار حداکثری در حوزه اقتصاد علیه ایران تداوم خواهد داشت.» جان بولتون مشاور امنیت ملی آمریکا نیز بعد از نشست سه‌جانبه روسیه، آمریکا و اسرائیل در جمع خبرنگاران در مورد ایران مدعی شد: ایران نباید خویشتنداری ما در حادثه پهپادها را ضعف بداند و آنها باید بدانند همه گزینه‌های ما در مورد ایران کماکان روی میز هستند. باید تاکید داشت که تاکنون سابقه نداشته که دولتی در آمریکا رهبر یک کشور را تحریم کند. از طرفی این تصمیم ترامپ خراب کردن تمام پل‌هایی است که گهگاهی برای ارتباط با ایران کشیده بود. اکنون بزرگان این کشور مورد تحریم آمریکا قرار گرفته‌اند و اگر تاکنون یک درصد احتمال تن دادن ایران به مذاکره وجود داشت دیگر دولتمردان این کشور نسبت به این سیاست جدید آمریکا کوتاه نخواهند آمد چرا که با تحریم وزارت خارجه یک کشور، راهکار دیپلماسی هم عملاً بی معنا تلقی می‌شود و عملاً مکانیسمی برای پیگیری دیپلماسی بین آمریکا و ایران دیگر وجود نخواهد داشت. ترامپ اگر به عقب برگردد و واکنش تهران را نسبت به تروریست خواندن سپاه را به یاد بیاورد می‌بیند که این بار هم اشتباه استراتژیکی مرتکب شد و احتمالاً عواقب این تحریم دامان واشنگتن را بیشتر می‌گیرد.

دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا گمان می‌کند با اعمال «شدیدترین تحریم‌ها» علیه ایران می‌تواند ایران را برای مذاکره درباره توافق جدید اتمی بازگرداند. این در حالی است که مقامات تهران بازگشت به برجام و رفع تحریم‌ها را تنها عامل مذاکره آن هم نه در خصوص مسائل موشکی می‌دانند. هرچند آمریکا با تحریم رهبری و دستگاه دیپلماسی عملاً سیاست مذاکره و دیپلماسی را منتفی کرده است.

جنگ روانی
به نظر می‌رسد این بار نیز اهداف آمریکایی‌ها در اعمال تحریم رهبری و دستگاه دیپلماسی و فرماندهان نظامی این کشور تنها ایجاد جنگ روانی باشد. ترامپ می‌داند تهدید به گزینه نظامی علیه ایران کارساز نبوده و از سوی دیگر همچنان گزینه تحریم اقتصادی تنها راه‌حلی است که به ذهن او می‌رسد چرا که محدود و متوقف شدن خبر حمله به ایران باعث نشد که مقامات این کشور روی خوش به ترامپ نشان دهند و یا مجبور به نشستن پای میز مذاکره شوند. بعد از حادثه سقوط هواپیمای جاسوسی بود که آمریکا تصمیم به حمله محدود به تهران گرفت اما ترامپ به سرعت از این تصمیم پشیمان شد. علتش هر چه باشد قطعاً به نفع رئیس‌جمهور این کشور تمام شد چرا که او این روزها به انتخاب مجددش در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۰ فکر می‌کند و قطعاً منافع تیم جنگ‌طلبش تأمین‌کننده اطمینان او برای پیروزی در انتخابات نیست. از این جهت حاضر است رویکرد جدا از تیم ب در خصوص ایران به کار گیرد. اما اعمال تحریم‌ها نشانه‌ای دیگر از تضاد گفتاری و رفتاری ساکنان کاخ سفید در برابر ایران است هرچند این رویکرد موضوعی دیرینه است.

ترامپ و دولتش پس از خروج از برجام و بازگشت تحریم‌ها علیه ایران، مدعی شده بودند که تحریم‌های گسترده علیه ایران، تنها بر مقامات و برخی نهادها اثرگذار است. اما دیدیم که تحریم‌های دارویی و غذایی علیه ایران به صورت مستقیم بر زندگی مردم ایران تأثیر گذاشت و آنچه از طرف واشنگتن اعمال شد بر دوش مردم ایران بیش از مسؤولان سنگینی کرد.

تحریم‌های یکجانبه علیه صنعت پتروشیمی کشورمان نیز در حالی از سوی آمریکا اعمال شده بود که قبل از آن کاخ سفید اعلام کرد آمادگی مذاکره بدون شرط با ایران را دارد اما این تحریم‌ها بیش از پیش ثابت کرد که آنها در گفتارشان برای مذاکره با ایران صداقت ندارند، زیرا از یک طرف پیشنهاد مذاکره می‌دهند و از طرف دیگر شدیدترین تحریم‌ها را اعمال می‌کنند و این همان تناقض کلامی اعضای کاخ سفید است که تا به حال به وفور دیده شده است. اکنون نیز ترامپ مقامات ایران را مورد حمله قرار می‌دهد تا با فشار به آنها به خواسته‌اش برسد. ترامپ همچنین بعد از اعمال تحریم‌های جدید از مواضع جنگ‌طلبانه‌اش نیز سخن گفت. هرچند این رویکرد به ضرر اهداف انتخاباتی‌اش قلمداد می‌شود اما برای مجاب کردن تهران خود را به هر دری می‌زند. دونالد ترامپ در مورد لزوم کسب اجازه از کنگره برای حمله به ایران گفت که برای حمله به ایران نیازی به کسب اجازه از کنگره ندارد. وی خاطرنشان کرد: ما معمولاً کنگره را در جریان تصمیمات خود قرار می‌دهیم اما به صورت قانونی ملزم به این کار نیستیم. این ادعای ترامپ در حالی مطرح می‌شود که نمایندگان کنگره او را از جنگ با ایران منع کرده‌اند.

تحریم بی‌حاصل
اما سخنگوی وزارت خارجه کشورمان در صفحه شخصی خود در واکنش به اقدام آمریکا نوشت: «تحریم بی‌حاصل رهبری ایران و نیز فرمانده دیپلماسی کشور یعنی بسته شدن همیشگی راه دیپلماسی با دولت مستأصل آمریکا. دولت ترامپ در حال نابودی همه سازوکارهای جا افتاده بین‌المللی برای حفظ صلح و امنیت جهانی است.»

حسام‌الدین آشنا مشاور رئیس‌جمهوری نیز در واکنش به تحریم محمدجواد ظریف از سوی آمریکا در توئیتر خود نوشت: هر ایرانی با خواندن خبر تلاش تیم ب برای تحریم دکتر ظریف به شدت عصبانی می‌شود اما از طرف دیگر این بهترین فرصت برای اثبات صلح دوستی اوست. ظریف در حال تبدیل شدن به ماندلای ایران است، او علیه آپارتاید داخلی می‌جنگید و این علیه آپارتاید بین‌المللی. سحر نزدیک است.

ظریف نیز به تحریم‌های آمریکا واکنش تلویحی نشان داد و نوشت: واضح است که «تیم ب» تشنه جنگ و از دیپلماسی متنفر است. وزیر خارجه آمریکا در پیامی توئیتری تصریح کرد که همانند گفته‌های ترامپ، نظامیان آمریکایی هیچ کاری در خلیج فارس ندارند. محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در توئیتی در واکنش به توئیت ترامپ نوشت: صدردرصد حق با ترامپ است که می‌گوید نیروی نظامی آمریکا هیچ کاری در خلیج فارس ندارد. خارج کردن نیروهایش از خلیج فارس کاملاً در راستای منافع آمریکا و جهان است. اما حال کاملاً مشهود است که «تیم ب» اهمیتی به منافع آمریکا نمی‌دهد- آنها از دیپلماسی بیزار و تشنه جنگند.

بررسی تحریم‌ها در کمیسیون امنیت ملی
اما کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی قرار است جلسه‌ای برای بررسی اقدامات و تحریم‌های اخیر آمریکا برگزار کند. سیدحسین نقوی‌حسینی سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی درباره تحریم‌های اخیر واشنگتن گفت: تحریم‌های جدید آمریکا علیه مقامات و شخصیت‌های کشورمان به ویژه شخصیت‌های نظامی و سپاه پاسداران نشان‌دهنده استیضاح، ناکامی، ذلت آمریکا و ترامپ است.

وی تاکید کرد که این تحریم‌ها نشان می‌دهد مقاومت جمهوری اسلامی ایران برای پاسخ باعث استیصال آمریکا شده است. آنها از یک طرف مذاکره بدون پیش‌شرط را مطرح کرده، واسطه می‌فرستند و از طرف دیگر پهپاد ضدجاسوسی به کشورمان فرستاده و بعد تحریم‌های جدید اعمال می‌کند. اینها همه نشان‌دهنده ناکامی‌های پی‌درپی ترامپ در مقابل ایران است که باعث سردرگمی و استیصال شده است. نقوی‌حسینی تاکید کرد: این تحریم‌ها نشان‌دهنده حقانیت مواضع انقلابی مقام معظم رهبری مقابل آمریکاست و اینکه دولت آمریکا قابل مذاکره و اعتماد نیست و چیزی به نام مذاکره نمی‌تواند در این شرایط در دستور کار قرار بگیرد. تحریم ترامپ واکنش جهانی را نیز به همراه داشت هرچند تا این لحظه اتحادیه اروپا نسبت به مواضع ترامپ سکوت کرده.

این در حالی است که چند روزی به پایان ضرب‌الاجل ایران و شروع مرحله دوم از کاهش تعهدات هسته‌ای باقی نمانده و با توجه به کوتاه بودن این فرصت اما اروپا همچنان به لفاظی خود در خصوص اینستکس کفایت می‌کند. البته در این میان روسیه همچنان حامی ایران است. سرگئی ریابکوف معاون وزیر خارجه روسیه در واکنش به تحریم‌های آمریکا علیه ایران گفت: این تحریم‌ها بی‌سابقه است. وی افزود: «این تحریم‌ها عامل افزایش تنش در منطقه است. در واقع آمریکا با تحریم‌های اخیر خود، تمام پیام‌هایی که برای مذاکره به ایران فرستاده بود، نابود کرد.» لاوروف، وزیر خارجه روسیه نیز با تاکید بر اینکه روسیه مخالف متهم کردن ایران در حمله به نفتکش‌هاست گفت: روسیه از تحریم‌های آمریکا علیه ایران نگران است.

اکنون موجی دیگر از تحریم‌های آمریکا وارد کشور شد. هرچند بر خلاف پیش‌بینی‌ها فعلاً واشنگتن روی اینستکس و قول و تعهد اروپا به ایران مانور نداد اما مقامات مهم کشوری در تحریم واشنگتن قرار گرفتند و این یعنی بستن درهای دیپلماسی میان دو کشور و حتی کشورهایی که به عنوان واسطه قصد میانجیگری و حل مشکلات منطقه دارند. البته باید تاکید داشت تحریم اشخاص تأثیری بر اقتصاد کشور نخواهد گذاشت. هدف آمریکا از همان ابتدای خروج آمریکا از برجام مشخص بود و آن تغییر رویکرد و رفتار مقامات ایران و کشاندن پایشان به میز مذاکره است. اما باید گفت با این تحولات و تحریم‌ها این امر به هیچ وجه میسر نخواهد شد و نشانه‌ای نیز دال بر رسیدن به اهداف واشنگتن وجود ندارد.