یک. نسخه ی پانزده جلدی لغت نامه دهخدا اثر ارزشمند علی اکبر سیاسی معروف به "دهخدا"، نسخه ای علاوه نیز دارد و آن، "مقدمه" ی لغت نامه دهخدا است که حقیقتاً، چنین کتاب گرانسنگی، ارزش داشتن یک مجلد جداگانه زیر عنوان "مقدمه" را دارد. در همین راستا، به درستی، دکتر غلامرضا ستوده، معاون وقت مؤسسه لغت نامه دهخدا، در مقدمه ی چاپ دوم از دوره ی جدید این لغت نامه، آورده است که؛ "کتابی همچون لغت نامه دهخدا، حاصل یک عمر نیست بلکه حاصل بسی عمرهاست.". ( لغت نامه دهخدا، جلد اول، 1377 )

به یقین، بنا بر فرمایش لغت شناس معروف و سرشناس، دکتر محمد معین؛ "زبان فارسی که استوارترین ارکان ملیت ایرانیان است، از جهت کثرت نوشته های منثور و منظوم در مواضیع مختلف، یکی از پرمایه ترین زبان های جهان به شمار می رود." ( لغت نامه دهخدا، مقدمه، 1377، ص. 392 ) جایی در همین مقدمه ی لغت نامه دهخدا، از اسدی طوسی نقلی آورده که در زیر واژه ی "لغت نامه" نیز به تکرار، آمده است و آن، این که؛ فلانی از من لغت نامه ای خواست، چنانکه بر هر لغتی گواهی بود از قول شاعری از شعرای پارسی. ( لغت نامه دهخدا، ج. 13، 1377، ص. 19725 )

دو. اکنون، نگارنده، نه زبان وصف حال دهخدا را دارد و نه توان بیان حال یاران آن بزرگمرد ادیب ایران زمین که کم شمارند و بسیار دانشمند و اندیشمند! ولیکن امروز، با خواندنِ یکی دو خبر، متوجه شدم اتفاق هایی نه عجیب اما غریب و بیگانه با فرهنگِ این آب و خاک و سرزمین، در حال وقوع است که به ظاهر، ناگزیر از پذیرش ادبیات نوین در زبان پارسی هستیم. باشد که قدرت نفوذ فرهنگ و زبان پارسی، خود، از خویشتنِ خویش دفاع نماید وگرنه مردمانِ مارا چه به اقتصاد و فرهنگ!

سه. از همین رو، بر آن شدم تا ورود واژگان نو و عبارت های تازه وارد و کلمه های از گرد راه رسیده به فرهنگ ایران و ایرانی را گردآوری نمایم که گرچه ممکن است پیشتاز در این حوزه نباشم ولی شاید در زمره کسانی بوده باشم که به پیشواز آن رفته و این هشدار را به فرهنگستان اقتصاد و فرهنگ و قوای سه گانه داده باشد که هشیار باشید!

بهوش! که ارتکاب جرایم سازمان یافته هرچند که با یک دو سه (1) از نقطه ی آغازین گذر کرد و با پیوستن به تاریخ، در حال حاضر، دارد از سه دو یک (2) نیز عبور داده می شود اما بدون هرگونه شائبه ای، بایستی نگرانِ بود؛ نه نه نه (نه 999)!

پرسش این است؛ آیا شما هم از این دست واژگان دیده یا شنیده اید!؟ که اگر می دانید، آن را برای آیندگان، جهت انتشار و ثبت و ضبط در "واژه نامه مهتاج" (که اصطلاحاتی است مر ابدال را)، ذیل این یادداشت بنویسید.

به عنوان مثال؛

"مشتریان بدحساب کلان"

به سادگی از این عبارت، نگذریم! واژگانی است بس مهم! آنقدر مهم که در جلسه ستاد هماهنگی مبارزه با مفاسد اقتصادی، نماینده بانک مرکزی گزارشی مبسوط در خصوص آخرین وضعیت تسهیلات غیرجاری شبکه بانکی کشور، ساماندهی مطالبات معوق شبکه بانکی و اقدامات صورت گرفته در خصوص "مشتریان بدحساب کلان" ارائه کرد. در اهمیت این به ظاهر یک اصطلاح، همین کافی است که بدانیم؛ معاون اول قوه قضائیه، نایب رئیس مجلس شورای اسلامی و وزرای اطلاعات، دادگستری، امور اقتصادی و دارایی و نیز رئیس کل بانک مرکزی، دادستان تهران، رئیس کل دیوان محاسبات کشور و شماری از نمایندگان مجلس شورای اسلامی، در این نشست حضور داشتند.

یا

مثالی دیگر؛

"انتقال دولت به دولت"

حالا دیگر، کمتر کسی است که اصطلاح "اصل 44 قانون اساسی" را نشنیده باشد؛ اصلی که تا کنون، از بغل و قبل و متن و بطن و زیر و رو و بالا و پایینِ مفاد این اصل مهم قانون اساسی، جرم ها زاییده شده و نه فقط جرم های پیشِ پا افتاده بلکه جرایمی سازمان یافته، سازمان یافته که هر دولتی که می آید با آن دست به گریبان است؛ تا این که چه بخواهد و چه به خواهد!

نام دیگر اصل 44 قانون اساسی، خصوصی سازی است که پیش تر، از آن، به اختصاصی سازی تعبیر می شد و حالا، پس از گذشت هشت سال از ابلاغ قانونی آن، نه دولت های رفته کوچک شدند و نه چه بسا! اراده ای پیدا و ناپیدا نیست تا دولت، امر تصدی گری را بخواهد به مردم وانهد بلکه فقط تغییر نام یافته است به؛ "انتقال دولت به دولت".

"جیب به جیب شدن": ر.ک.: "انتقال دولت به دولت"

البته که شما می توانید با ذکر مصادیقی، این لغت نامه ی جدید را به روز کنید!

....................................

(1)               اشاره است به اختلاس ۱۲۳ میلیارد تومانی.

(2)               منظور اختلاس ۳ هزار میلیارد تومانی است.

...................................

واژگان اختصاری:

ص. = صفحه

ج. = جلد

ر.ک. = رجوع شود به