حسن اکبری در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در بیرجند، با اشاره به اینکه چهاردهم آذرماه به عنوان روز جهانی خاک با شعار «پیش به سوی رفع آلودگی خاک» نامگذاری شده اظهار داشت: خاک پایه و اساس تولید مواد غذایی است و خاک برای بارور نگاه داشتن زمین و پرورش حیات بر روی این کره ضروری است.

وی گفت: با توجه به اهمیت خاک به عنوان یکی از مهمترین اجزاء طبیعت، اتحادیه جهانی علوم خاک در سال 2003 و در راستای ارج نهادن به اهمیت خاک و جلوگیری از تخریب و نابودی آن روز 5 دسامبر را به عنوان روز جهانی خاک نامیدند.

بخشی از زنجیره غذایی انسان و سایر حیوانات از خاک است

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی افزود: بزرگداشت این روز از طرف جامعه جهانی بیانگر لزوم توجه هرچه بیشتر به این سرمایه عظیم خدادادی است کـه بـه علـت افـزایش نیازهای روزافزون جمعیت جهان تحت فشار مضاعف قرارگرفته است.

اکبری بیان کرد: باید توجه داشت که خاک به عنوان منبع طبیعی، سرمایه ملی و بستر حیات، نقش اساسی در استقرار و رشد جوامع بشری دارد و در واقع بخشی از زنجیره غذایی انسان و سایر حیوانات از خاک است.

برای تشکیل هر سانتی‌متر خاک صدها سال زمان نیاز است

وی تأکید کرد: هرگونه آلودگی موجود در خاک می‌تواند در طی زنجیره غذایی، به سطوح بالاتر انتقال یافته و در نهایت در انسان تمرکز یابد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی اظهار داشت: علیرغم اینکه خاک از منابع تجدیدپذیر بوده لیکن برای تشکیل هر سانتی‌متر خاک در شرایط مختلف آب و هوایی از 100 تا 10 هزار سال زمان نیاز است و هزینه رفع آلودگی خاک بسیار سنگین و رفع آلودگی خاک فرآیندی بسیار درازمدت است.

اکبری تصریح کرد: امروزه عواملی چون افزایش جمعیت و بهره‌برداری بیش از حد از زمین‌های کشاورزی، رشد شهرنشینی، ازدیاد زباله‌های شهری و صنعتی، جذب مواد شیمیایی توسط خاک، حفاری معادن و چرای بی‌رویه دام‌ها منجر به تشدید فرسایش و آلودگی خاک می‌شود.

وی گفت: خاک به مراتب از آب مهمتر بوده و در واقع خاک مهمترین بستر مدیریت منابع آب در جهان است و تامین آب مورد نیاز از روش‌های مختلف امکان پذیر خواهد بود اما تهیه خاک به ویژه خاک حاصلخیز تقریبا در زمان کوتاه غیرممکن است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی افزود: خاک‌های جهان به دلیل توسعه شهرها، جنگل‌زدایی، شیوه‌های مدیریت و کاربری ناپایدار سرزمین، آلودگی، چرای مفرط و پدیده تغییر آب و هوا در معرض خطر نابودی قرار دارند و آثار زیانبار سـوء مدیریت در بهره‌برداری از منابع خاک و اراضی پدیدار گشته و زنگ خطر جدی به صدا درآمده است.

اکبری به نقش و اهمیت خاک در محیط اشاره کرد و گفت: خاک تامین کننده  غذا، پایه و اساس پوشش گیاهی برای کشت و  مدیریت خوراک، فیبر، سوخت و محصولات دارویی، حافظ تنوع زیستی سیاره زمین ، نگهدارنده یک چهارم از کل تنوع زیستی جهان، نقش کلیدی در تغییرات آب و هوایی و در چرخه کربن، ذخیره کننده و بهبود دهنده منابع آبی در برابر سیل و خشکسالی است و با توجه به نقش‌های متعدد و حیاتی خاک در طبیعت، حفظ آن برای آینده پایدار و امنیت غذایی ضروری است.

تهدیدات زیست محیطی خاک در کشور

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی به تهدیدات زیست محیطی خاک اشاره کرد و گفت: تهدیدات زیست محیطی خاک شامل 2 بخش فرسایش و آلودگی خاک می‌شود که فرسایش خاک شامل انتقال خاک توسط عواملی نظیر آب و باد است که این عمل منجر به از دست رفتن خاک و آب و عناصر غذایی موجود در خاک می‌شود.

اکبری بیان کرد: براساس برآوردهای انجام شده میزان فرسایش خاک در ایران حدود 7/16 تن در هکتار است که با شاخص جهانی پنج تا شش تن در هکتار فاصله بسیار زیادی دارد.

وی افزود: از این میزان سالانه بیش از 100 هزار هکتار مراتع در حال تخریب است و بیش از 400 هزار هکتار در معرض نابودی قرار دارد به این میزان باید حجم خاک‌هایی که بر اثر افزایش شوری، سدیمی شدن، مشکلات ماندابی و زه‌کشی بدون استفاده می‌شوند را نیز اضافه کرد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی خاطرنشان کرد: حدود 8 میلیون هکتار زمین قابل کشت آبی در کشور وجود دارد که بر اثر تخریب و مسایلی مانند خشکسالی و افزایش شوری روز به روز در حال کم شدن است.

هزینه فرسایش در ایران معادل ‌14 درصد درآمد ناخالص ملی است

اکبری گفت: از سوی دیگر جمعیت همچنان در حال افزایش است این در حالی است ما نمی‌توانیم خاک تولید کنیم چون تولید هر یک سانتیمتر خاک به صدها سال زمان نیاز دارد بنابراین ناچاریم همین میزان خاک حاصلخیز خود را حفظ کنیم.

وی افزود: این موضوع نیازمند تلاش جمعی مردم، مسئولان و پشتیبانی قانونی از دستگاه‌های اجرایی است و خسارت ناشی از فرسایش و تخریب خاک به صورت مختلف سالانه در حدود سه هزار و ‌500 میلیارد ریال برآورد شده است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی اظهار داشت: هزینه فرسایش در ایران معادل ‌14 درصد درآمد ناخالص ملی است و ایران یکی از هفت کشور آسیایی است که بیشترین میزان هدررفت خاک را دارد.

برخی از مهمترین پیامدهای فرسایش خاک در ایران

اکبری کاهش ‌11 درصدی وسعت جنگل‌های ایران در طول‌40 سال، بیابان‌زایی در بیش از ‌100 میلیون هکتار از اراضی کشور، کاهش قابلیت تولید محصول، افزایش غلظت گازهای گلخانه‌ای N2O, CH4, CO2 به اتمسفر و گرم شدن جهانی هوا را از جمله پیامدهای فرسایش خاک در ایران عنوان کرد.

وی اظهار داشت: ایران یکی از هفت کشور آسیایی است که بیشترین میزان هدررفت خاک را دارد و سرعت رشد جمعیت در هر سال و متعاقب آن ناآگاهی و عدم مدیریت مناسب با توجه به توزیع نامتعادل منابع خاک در کره زمین، تلاش انسان به منظور دستیابی به انواع مواد غذایی و محصولات کشاورزی، محدودیت موجود در منابع خاک و سرانه زمین این تخریب و هدر رفت را تشدید کرده است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی از مردم خواست با پیشگیری از تخریب خاک به هر بهانه‌ای، از کشاورزی و تولید گرفته تا گردشگری افسار گسیخته در طبیعت، در حفاظت از این منبع ارزشمند خدادادی سهیم باشند.

ویاظهار امیدواری کرد: قبل از اینکه وضعیت خاک این سرزمین به سرنوشت آب دچار شود چاره اندیشی و برنامه ریزی مطلوب برای حفاظت از خاک انجام شود.

انتهای پیام/م