حسن اکبری در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا اظهارکرد: چهاردهم آذرماه مصادف با 5 دسامبر به عنوان گرامیداشت روز جهانی خاک با شعار "پیش به سوی رفع آلودگی خاک" نامگذاری شده است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی با بیان اینکه خاک سرچشمه زندگی است، تصریح کرد: خاک پایه و اساس تولید مواد غذایی است و برای بارور نگاه داشتن زمین و پرورش حیات بر روی این کره ضروری است.

اکبری گفت: با توجه به اهمیت خاک به عنوان یکی از مهم‌ترین اجزاء طبیعت، اتحادیه جهانی علوم خاک در سال ۲۰۰۳ و در راستای ارج نهادن به اهمیت خاک و جلوگیری از تخریب و نابودی آن، روز ۵ دسامبر را به عنوان روز جهانی خاک نامید.

وی افزود: بزرگداشت این روز از طرف جامعه جهانی بیانگر لزوم توجه هرچه بیشتر به این سرمایه عظیم خدادادی است کـه بـه علـت افـزایش نیازهـای روزافزون جمعیت جهان تحت فشار مضاعف قرارگرفته است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان‌جنوبی بیان کرد: باید توجه داشت که خاک به عنوان منبع طبیعی، سرمایه ملی و بستر حیات، نقش اساسی در استقرار و رشد جوامع بشری دارد و در واقع بخشی از زنجیره غذایی انسان و سایر حیوانات از خاک است.

اکبری ادامه داد: به همین دلیل هرگونه آلودگی موجود در خاک می‌تواند در طی زنجیره غذایی، به سطوح بالاتر انتقال یافته و در نهایت در انسان تمرکز یابد.

وی اظهار کرد: علی رغم اینکه خاک از منابع تجدیدپذیر بوده اما برای  تشکیل هر سانتی‌متر خاک در شرایط مختلف آب و هوایی از 100 تا 10 هزار سال زمان نیاز است و هزینه رفع آلودگی خاک بسیار سنگین و رفع آلودگی خاک فرآیندی بسیار درازمدت است.

عوامل تشدید فرسایش و آلودگی خاک

وی تصریح کرد: امروزه عواملی چون افزایش جمعیت و بهره برداری بیش از حد از زمین‌های کشاورزی، رشد شهرنشینی، ازدیاد زباله‌های شهری و صنعتی، جذب مواد شیمیایی توسط خاک، حفاری معادن و چرای بی رویه دام‌ها منجر به تشدید فرسایش و آلودگی خاک می‌شود.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی گفت: خاک به مراتب از آب مهم‌تر بوده و در واقع خاک مهم‌ترین بستر مدیریت منابع آب در جهان است و تامین آب مورد نیاز از روش‌های مختلف امکان پذیر خواهد بود اما تهیه خاک به ویژه خاک حاصلخیز تقریبا در زمان کوتاه غیر ممکن است.

اکبری افزود: خاک‌های جهان به دلیل توسعه شهرها، جنگل‌زدایی، شیوه‌های مدیریت و کاربری ناپایدار سرزمین، آلودگی، چرای مفرط و پدیده تغییر آب و هوا در معرض خطر نابودی قرار دارند و آثار زیانبار سـوء مدیریت در بهره برداری از منابع خاک و اراضی پدیدار گشته و زنگ خطر جدی را به صدا درآورده است.

نقش خاک در محیط

وی به نقش و اهمیت خاک در محیط اشاره کرد و گفت: خاک تامین کننده غذا، پایه و اساس پوشش گیاهی برای کشت و مدیریت خوراک، فیبر، سوخت و محصولات دارویی، حافظ تنوع زیستی سیاره زمین و نگهدارنده یک چهارم از کل تنوع زیستی جهان است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی گفت: خاک، نقش کلیدی در تغییرات آب و هوایی و در چرخه کربن داشته و ذخیره کننده و بهبود دهنده منابع آبی در برابر سیل و خشکسالی است و با توجه به نقش‌های متعدد و حیاتی خاک در طبیعت، حفظ آن برای آینده پایدار و امنیت غذایی ضروری است.

تهدیدات زیست محیطی خاک در کشور

اکبری به تهدیدات زیست محیطی خاک اشاره کرد و ادامه داد: تهدیدات زیست محیطی خاک شامل دو بخش فرسایش و آلودگی خاک می‌شود که فرسایش خاک شامل انتقال خاک توسط عواملی نظیر آب و باد است که این عمل منجر به از دست رفتن خاک و آب و عناصر غذایی موجود در خاک می‌شود.

وی افزود: براساس برآوردهای انجام شده، میزان فرسایش خاک در ایران، حدود 16.7 تن در هکتار است که با شاخص جهانی پنج تا شش تن در هکتار، فاصله بسیار زیادی دارد که از این میزان سالانه بیش از 100 هزار هکتار مراتع در حال تخریب است و بیش از 400 هزار هکتار در معرض نابودی قرار دارد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی بیان کرد: به این میزان باید حجم خاک‌هایی که بر اثر افزایش شوری، سدیمی شدن، مشکلات ماندابی و زهکشی بدون استفاده می‌شوند را نیز اضافه کرد.

اکبری افزود: حدود 8 میلیون هکتار زمین قابل کشت آبی در کشور وجود دارد که بر اثر تخریب و مسائلی مانند خشکسالی و افزایش شوری روز به روز در حال کم شدن است.

وی ادامه داد: از سوی دیگر جمعیت همچنان در حال افزایش است و این در حالی است که ما نمی‌توانیم خاک تولید کنیم چراکه تولید هر یک سانتی‌متر خاک به صدها سال زمان نیاز دارد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی اظهار کرد: بنابراین ناچار هستیم همین میزان خاک حاصلخیز خود را حفظ کنیم که این موضوع نیازمند تلاش جمعی مردم، مسئولان و پشتیبانی قانونی از دستگاه‌های اجرایی است.

اکبری خاطرنشان کرد: خسارت ناشی از فرسایش و تخریب خاک به صورت مختلف سالانه در حدود سه هزار و ‌500 میلیارد ریال برآورد شده است و هزینه فرسایش در ایران معادل ‌14 درصد درآمد ناخالص ملی است.

وی با بیان اینکه ایران یکی از هفت کشور آسیایی است که بیشترین میزان هدررفت خاک را دارد، افزود: کاهش ‌11 درصدی وسعت جنگل‌های ایران در طول‌40 سال، بیابان‌زایی در بیش از ‌100 میلیون هکتار از اراضی کشور،کاهش قابلیت تولید محصول، افزایش غلظت گازهای گلخانه‌ای به اتمسفر و گرم شدن جهانی هوا از جمله پیامدهای فرسایش خاک در ایران است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی اظهار کرد: در این روز دستگاه‌ها و متولیان این امر در استان نسبت به برگزاری  کنفرانس‌ها، نشست‌ها و جلسات گوناگونی اقدام می‌کنند و  اداره کل حفاظت محیط زیست استان نیز در گرامیداشت این مناسبت برنامه‌های متنوعی از قبیل برگزاری کارگاه آموزشی با موضوع خاک و محیط زیست ویژه دانش آموزان را برگزار خواهد کرد.

اکبری از مردم خواست با پیشگیری از تخریب خاک به هر بهانه‌ای، از کشاورزی و تولید گرفته تا گردشگری افسار گسیخته در طبیعت، در حفاظت از این منبع ارزشمند خدادادی سهیم باشند.

وی ابراز امیدواری کرد: پیش از اینکه وضعیت خاک این سرزمین به سرنوشت آب دچار شود چاره اندیشی و برنامه ریزی مطلوب برای حفاظت از خاک انجام شود.