صاحب‌خبر - سودجویان طی ماه‌های اخیر با قطع تنها عامل تثبیت شن‌های روان در جنوب کرمان در کنار از بین بردن درختان در کویر و در اوج خشکسالی، شهرها را در معرض بیابان‌زایی قرار می‌داده‌اند. پوشش گیاهی در مناطق کویری به دلیل بروز خشکسالی بی‌سابقه ۲۰ سال اخیر که طی سال گذشته در استان کرمان تشدید هم شد، بسیار شکننده است، به طوری که حتی وجود یک درخت در این استان که بیشترین پهنه بیابانی را نیز در کشور داراست، بسیار ارزشمند است. جنوب کرمان طبق اعلام سازمان هواشناسی این استان بیشترین صدمه را از خشکسالی دیده و کمترین بارندگی نیز در همین منطقه روی داده است. تغییرات شدید اقلیمی و گرم‌تر شدن هوا، در کنار کاهش بارندگی‌ها سبب خشک شدن اکثر روان‌آب‌ها به‌خصوص رودخانه‌ها از جمله رودخانه دائمی هلیل‌رود شده که نتیجه این تغییر اقلیم بی‌سابقه تبدیل شدن اکوسیستم جازموریان به عنوان تنها حوضه آبریز استان کرمان به بیابان است. این بیابان بی‌آب و علف همچنین به مهم‌ترین کانون ریزگردها در جنوب شرق تبدیل شده است، به طوری که ۲۵ درصد ریزگردهای کشور را شامل می‌شود. در حالی هر سال به وسعت بیابان‌ها در استان کرمان و بر شدت ریزگردها افزوده می‌شود که تنها عامل استحکام جوامع محلی پوشش گیاهی و رطوبت نسبی هواست. از گذشته‌های دور مردم کرمان یاد گرفته‌اند برای تثبیت شن‌های روان و جلوگیری از شن‌گرفتگی مزارع و محل زندگی، باید اطراف روستاها و شهرهای بزرگ درختانی بکارند که با ریشه دواندن در دل خاک ضمن جلوگیری از گسترش بیابان، رطوبت نسبی را هم ایجاد کنند و به همین دلیل اقدام به کشت درختان گز در این منطقه کرده‌اند. هم‌اکنون در اطراف شهرهای بزرگ استان شاهد رویش دست‌کاشت چنین درختانی هستیم که پس از سال‌ها به جنگلی انبوه تبدیل شده‌اند اما طی روزهای اخیر شاهد قطع این درختان در منطقه زهکلوت از توابع شهرستان منوجان و انتقال چوب آنها به استان گلستان بوده‌ایم. مردم محلی می‌گویند این درختان را خودشان 2 دهه قبل برای رهایی از توفان‌های شن کاشته‌اند و طی سال جاری عده‌ای با حضور در شهرستان اقدام به قطع این درختان و انتقال‌شان به شمال کشور می‌کنند. هنوز مشخص نیست کاربرد این چوب‌ها در مقصد چیست. در حالی که برخی قصد انکار قطع درختان را دارند اما رئیس حوزه قضایی بخش راین از توقیف 2 دستگاه تریلر کشنده حامل ۵۰ تن چوب درختچه گز از نوع شاهی خبر داد و گفت: طبق قانون، قطع درختان بیابانی و جنگلی جرم است. علی برزگر، رئیس حوزه قضایی بخش راین با اشاره به اینکه این گونه درختان در بیابان‌زدایی در جنوب استان کرمان نقشی مهم و اساسی دارند، هشدار داد: متاسفانه برخی گونه‌های درختی اخیرا توسط برخی افراد سودجو مورد بهره‌برداری غیرقانونی قرار گرفته که ضرورت دارد مسؤولان متولی امر اقدامات لازم را جهت مقابله با این افراد در دستور کار قرار دهند. وی اظهار داشت: در این رابطه 4 متهم دستگیر شده و به اتهام حمل بدون پروانه چوب درختان گز تحت تعقیب قضایی قرار گرفته‌اند. رئیس حوزه قضایی بخش راین تصریح کرد: این افراد این محموله چوب را پس از قطع درختان بیابانی از منطقه جازموریان به قصد انتقال به استان گلستان بارگیری کرده بودند که توسط ماموران پلیس و اداره مبارزه با قاچاق کالا در ایست و بازرسی مرصاد در محور بم-کرمان متوقف شدند. رئیس دادگاه عمومی بخش راین گفت: در این رابطه پرونده‌ای در شعبه اول دادگاه عمومی راین تشکیل شده و تحقیقات مقدماتی در دست اجراست. بر اساس اطلاعات به دست آمده این محموله از شهرستان زهکلوت بار زده شده و به سمت گرگان در حرکت بوده است. محمد برزنده، یکی از اهالی روستاهای بخش زهکلوت، با گلایه از خشکسالی و بادهایی که به‌خصوص از انتهای فصل بهار تا آخر تابستان در این منطقه می‌وزد، می‌گوید: حدود ۲۰ سال قبل بود که با مشارکت مردم روستا و با توصیه مسؤولان اقدام به کشت درختان گز در اطراف روستا بویژه در مجاور باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی کردیم. این کشاورز در ادامه می‌گوید: اگر درختان گز از اطرف روستا برچیده شود عملا دیگر هیچ مدافعی در مقابل شن‌ها نخواهیم داشت. وی با اشاره به قطع درختان گفت: طی روزهای اخیر عده‌ای در برخی قسمت‌ها اقدام به قطع درختان کرده‌اند. احمد قربانی، از کشاورزان زهکلوت هم می‌گوید: این درختان حصار روستاهای ما در مقابل بیابان هستند، به دلیل خشکسالی بسیاری از درختان خشک شده‌اند و درختانی هم که قطع شده‌اند جزو درختان خشک شده نبودند. وی بیان کرد: این فقط مختص این 2 کامیون نیست، بلکه به دلیل سودی که نصیب سودجویان می‌شود آنها این کار را انجام می‌دهند، در واقع کسی که این کار را می‌کند در زهکلوت چو‌ب‌ها را یک میلیون می‌خرد و در تهران یا شمال ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومان می‌فروشد. وی ادامه داد: خشکسالی بسیاری از مزارع و باغ‌ها را خشک کرده است، به همین دلیل مردم به دنبال امرار معاش هستند اما نمی‌دانند اگر این درختان را قطع کنند دیگر امکان زندگی در این روستاها را ندارند. دقیقا مشخص نیست افرادی که اقدام به قاچاق چوب می‌کنند چه افرادی هستند اما آنچه مشخص است اینکه مردم منطقه و دوستداران محیط‌زیست از مسؤولان قضایی و انتظامی توقع دارند با جدیت با منشأ این پدیده برخورد کنند. پوشش گیاهی بسیار آسیب‌پذیر شده است مدیرکل محیط‌زیست استان کرمان ضمن تاکید بر لزوم حراست و حفاظت از گونه‌های گیاهی در مناطق مختلف استان کرمان می‌گوید: یکهزار و ۳۵۰ گونه گیاهی در استان کرمان وجود دارد و ۳۵ درصد از مساحت استان نیز بیابانی است و وقتی اینها را کنار آمار مربوط به خشکسالی سال گذشته و سال جاری بگذاریم یعنی خسارت‌های شدیدی به پوشش گیاهی منطقه وارد شده است. رضا جزینی‌زاده در گفت‌وگو با مهر افزود: حفاظت و حراست از پوشش گیاهی استان کرمان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و باید برای حفظ تمام ذخیره‌گاه‌های گیاهی کرمان تلاش کنیم چون بخش قابل توجهی از این پوشش گیاهی به دلیل از بین رفتن روان‌آب‌های کرمان خسارت دیده است و باید از باقیمانده ذخیره‌گاه‌ها حفاظت و حراست کرد. وی گفت: باتلاق جازموریان هم به کلی خشک و به بستری از خاک تبدیل شده که کانون ۲۵ درصد ریزگردها در کشور است. جزینی‌زاده ادامه داد: باید در حفظ همه آنچه از این خشکسالی در امان مانده است کوشا باشیم و در این راستا همه مسؤولان و مردم به‌خصوص جوامع محلی باید کمک کنند.∎​