صاحبخبر - زهرا داستانی
4 نفر در برابر 8 نفر، یک گلوله مستقیم به قلب و مرگ. محیطبابان و جنگلبانان به خوبی این داستان را میدانند. یا خود گرفتار شکارچیان شدهاند یا شاهد درگیری محیطبان دیگری با متخلفان بودهاند. سالهاست که محیطبانان و جنگلبانان با مشکلات فراوانی دست و پنجه نرم میکنند از ساعات کار طولانی، کمبود نیروی انسانی، گستردگی مناطق حفاظت شده و دستمزد ناچیز گرفته تا قرار گرفتن در مقابل گلولههای شکارچیان. هر فردی که لباس محیطبانی و جنگلبانان را به تن میکند میداند که باید پا در مسیری خطرناک بگذارد. مسیری که میتواند هموارتر شود اگر قوانین حمایتی به تصویب برسند. قانونی چون قانون حمایت از محیطبانان که همچنان در ایستگاه پایانی منتظر آمدن به صحن مجلس است.
از آخرین باری که نمایندگان مجلس از رسیدن لایحه حمایت از محیطبانان به ایستگاه پایانی خبر دادهاند، نزدیک به 2 ماه میگذرد و هر ماهی که فرآیند تصویب این لایحه حمایتی به طول میانجامد جان یک محیطبان دیگر به خطر میافتد. درست همانند دیروز، در نخستین ساعات بامداد روز چهارشنبه 25 مهرماه، «تاج محمد باشقره» یکی از محیطبانان پارک ملی گلستان در درگیری با شکارچیان غیر مجاز جان باخت. شکارچیان 8 نفر بودند و محیطبانان 4 نفر، تاج محمد بود و یک محیطبان دیگر و دو همیار پارک ملی گلستان. به غیر تاج محمد که گلوله قلبش را شکافت، محیطبان همراه تاج محمد و دو همیار دیگر او زخمی شدند. زخمیها به بیمارستان منتقل شدند و متخلفین بعد از حضور نیروهای دیگر حاضر در منطقه تحت تعقیب قرار گرفتند اما توانستند با استفاده از تاریکی شب و توپوگرافی منطقه متواری شوند. اتفاقی که بار دیگر اذهان فعالان محیطزیست را به سوی فقدان قوانین ابتدایی برای کاهش این حوادث سوق داده و این سوال را مطرح کرده که چند محیطبان دیگر باید قربانی فقدان قوانین ابتدایی، نبود امکانات کافی و محدودیت منابع حفاظتی و آموزشی شوند تا دولت و مجلس به خود بیایند؟
فقدان حمایت قانونی از محیطبانان
در میان فهرست مشاغل سخت و زیانآور در ایران نمیتوان نامی از محیطبان یا جنگلبان یافت. شغلی که اگر از ماموریت اجباری بین ٨ تا ١٨ روز در ماه در مناطق حفاظت شده یا حفاظت از ۶۰۰۰ هکتار زمین توسط هر محیطبان فاکتور بگیریم، مقابله با شکارچیان و متخلفان مسلح این کار را به سختترین کار دنیا تبدیل میکند. آخرین مورد به جد مهمترین و سختترین بخش کار محیطبانی و جنگلبانی است. چرا که هرچند قانونگذار به محیطبانان به عنوان ضابطان قضایی، اختیار داشتن سلاح را داده است، اما در عمل آنها به درستی نمیتوانند از سلاحی که در اختیار دارند استفاده کنند. در این راستا باید گفت طبق ماده 54 قانون حفاظت و بهرهبرداری از جنگلها و مراتع مصوب 1346، محیطبانان ضابط خاص قضایی محسوب شده و باید، به عنوان مجری قانون، در حوزه مسئولیت خود قانون را اجرایی کنند. همچنین طبق بند «ب» اصلاحی ماده 29 قانون آیین دادرسی کیفری، ضابطان دادگستری عبارتند از ضابطان خاص شامل مقامات و مامورانی که به موجب قوانین خاص در حدود وظایف محول شده، ضابط دادگستری محسوب میشوند.پس نکته مهم این است که قانونگذار باید ابزار و امکانات و صلاحیتهای قانونی مقتضی را در اختیار ضابطان قرار دهد تا بتوانند به تکالیف قانونی خود عمل کنند و حافظ محیط زیست باشند. اما در حال حاضر متاسفانه به دلیل خلاهای قانونی اگر در برخورد و درگیری با شکارچیان غیرمجاز، محیطبانی اقدام به شلیک کرده و به دنبال آن شکارچی کشته شود، وی به جرم قتل محاکمه شده و ممکن است حتی حکم اعدام نیز برای وی صادر شود. همانگونه که در سالهای قبل برخی از محیط بانان به اعدام محکوم شده و در آستانه اجرای حکم نیز قرار گرفتند.
اما با توجه به مشکلات فراوان محیطبانان، سازمان حفاظت از محیطزیست، اقدام به تدوین لایحهای برای حمایت از محیطبانان کرد. هرچند که تدوین و تنظیم این لایحه مدت زمان زیادی به طول انجامید، اما سرانجام اسفند ماه سال 95، مدیرکل دفتر حقوقی و امور مجلس سازمان حفاظت محیط زیست، با بیان اینکه بررسی لایحه حمایت از محیطبانان در دولت تمام شده است اعلام کرد، این لایحه آماده ارسال به مجلس است. بالاخره این لایحه پیش از ارسال به مجلس شورای اسلامی در هیات وزیران چکش کاری شد و برای تصویب در اختیار نمایندگان مجلس شورای اسلامی قرار گرفت. اما تا به امروز در ایستگاه پایانی منتظر ورود به صحن مجلس است تا با رای موافق اکثریت نمایندگان به تصویب برسد. اما این قانون چه مزیتی برای محیطبانان و جنگلبانان دارد؟
چرا فعالان محیط زیست منتظر تصویب لایحه حمایت از محیطبانان هستند؟
اگر این لایحه تبدیل به قانون شود از این به بعد محیطبانان و جنگلبانان حکم ضابط قضایی دارند، مسلح میشوند، دوره میبینند، شهید محسوب شده و حق ورود و تیراندازی به قاصبان و متجاوزان به محیط زیست و حیاط وحش را دارند. علاوه بر موارد ذکر شده مساله بیمه، حقوق و مزایا و سایر حقوق قانونی این قشر در این قانون پیشبینی شده است. مهمترین بخشهای لایحه حمایت از محیطبانان اما معاضدت قضایی، حمایت مالی و تسلیح این قشر به عنوان نیروی شبه نظامی است که در صورت تصویب لایحه و تبدیل شدن به قانون جنگلبانان و محیطبانان از مزایای نیروهای نظامی برخوردار خواهند شد و این کار افزایش حقوقی این قشر را به دنبال دارد. همچنین بر اساس پیشنهاد سازمان حفاظت محیطزیست، در لایحه حمایت از محیطبانان، این قشر از بیمه مسئولیت مدنی برخوردار خواهند شد. طبق این بند از لایحه چنانچه محیطبانان در هنگام انجام وظیفه دچار جراحت شوند و یا متخلفان زیست محیطی را دچار جراحت کنند، غرامت این بخش از سوی دولت پرداخت میشود. این در حالی است که در شرایط فعلی این بخش از سوی محیطبانان تامین میشود که هزینههای زیادی را به این قشر در هنگام انجام وظیفه تحمیل میکند. با قانون فعلی محیطبانان در قالب نیروهای اداری استخدام میشوند و از لحاظ حقوقی از نظام حقوقی که برای کارکنان دولت تعیین شده پیروی میکنند، در حالی که کارشان به دلیل حفاظت از محیط زیست و داشتن اسلحه در زمره کارهای نظامی تعریف میشود.∎
نظر شما