طی روزهای گذشته در همه جای سلطان نشین عمان پرچم قرمز ، سفید و سبز این کشور خودنمایی می کند. گویی مردان جوان برای تزیین خودروهای خود با استفاده از عکس های سلطان قابوس با یکدیگر رقابت دارند. در مسقط ، پایتخت ، ده ها هزار چراغ رنگی درخشش خاصی دارد و این همه برای بزرگداشت چهل و هشتمین سالگرد به تخت نشستن 'سلطان قابوس بن سعید' است.
23 ژوئیه 1970 میلادی سالروز به قدرت رسیدن سلطان قابوس است . عمانی ها از این روز به عنوان 'یوم النهضه' یاد می کنند. نام دیگر این روز 'رنسانس ' است . مردم عمان اقدامات پادشاه محبوب خود را نهضت می خوانند و با رنسانس اروپا مقایسه می کنند.
عمان قدیمی ترین کشور مستقل جهان عرب و یکی از سنتی ترین کشورهای منطقه خلیج فارس است که تا دهه 1970 جزو منزوی ترین کشورها بود.
عمان در گوشه جنوب شرقی شبه جزیره عربستان قرار گرفته است و موقعیت استراتژیک مهمی در دهانه خلیج فارس دارد. حاکمیت دولت عمان بر بخش جنوبی تنگه هرمز و نزدیکی خطوط بین المللی کشتیرانی به این منطقه این کشور را از نظر راهبردی در شرایط ویژه ای قرار می دهد که اهمیت آن برای کلیه کشورهای منطقه و حتی برای کشورهای خارجی که به نحوی به نفت و بازارهای منطقه خلیج فارس وابستگی دارند ، تردید ناپذیر است .
در قرن‌های گذشته، عمان یک امپراتوری بود و در اوج قدرت خود در قرن نوزدهم قلمرو آن تا ساحل شرقی آفریقا را نیز شامل می شد و با نفوذ پرتغال و بریتانیا در خلیج فارس و اقیانوس هند رقابت می کرد.
مانند بقیه کشورهای خلیج فارس، نفت منبع اصلی درآمد و 44 درصد تولید ناخالص ملی این کشور است. البته در قیاس با کشورهای همسایه، عمان تولید کننده متوسطی محسوب می شود.
دولت عمان در قالب برنامه چشم انداز 2020-2016 قصد دارد با تنوع بخشیدن به منابع درآمدی کشور میزان تکیه به درآمدهای نفتی را از 44 به 22 درصد کاهش دهد.
این کشور برای تحقق این چشم انداز 106 میلیارد دلار در طی 5 سال سرمایه گذاری خواهد کرد.
کشاورزی و ماهیگیری نیز منابع درآمد مهمی به حساب می آید.
جهانگردی، منبع دیگر درآمد عمان، در حال رشد است. سواحل بکر، صحرا و کوهستان ها و پایتخت در حال توسعه آن، شهر مسقط، با قلعه ها، قصرها و برج و باروی قدیمی شهر از جذابیت های توریستی عمان هستند
دولت عمان طی سال های اخیر سرمایه گذاری داخلی و خارجی زیادی در منطقه آزاد 'الدقم' انجام داده است . این منطقه آزاد که از سال 2011 فعالیت آن آغاز شده است اگر چه در ابتدای راه پیشرفت خود قرار دارد اما از آنجایی که پل ارتباطی با دریای عرب است و در مسیر کشتیرانی بین خاورمیانه ، آفریقا و اروپا قرار دارد ، اهمیت وجذابیت آن دو چندان شده است . این منطقه همچنین در مجاورت دو کشور پر جمعیت هندو پاکستان قرار دارد از این رو پانسیل های لازم برای تبدیل شده به قطب تجارت منطقه را در خود دارد.
عمان بر خلاف برخی از کشورهای همسایه در منطقه خلیج فارس تاکنون از اقدامات خشونت آمیز و فعالیت گروهای تندرو در امان بوده است.

*** سلطان محبوب
در زمان حکومت سلطان سعید بن تیمور که در سال 1938 قدرت را به دست گرفت، عمان چند دهه در انزوای کامل به سرمی برد. جامعه ای قبیله ای و شبه فئودالی که همواره دستخوش شورش و نا آرامی داخلی بود.
سلطان قابوس بن سعید بعد از عزل پدرش در 1970، فضای این کشور را باز ، اصلاحات اقتصادی را آغاز کرد و سرمایه گذاری در نظام بهداشت و درمان و آموزش را افزایش داد.
این پادشاه بر خلاف دیگر سلاطین عرب بیش از چهار دهه پس از تاجگذاری و رسیدن به قدرت همچنان از احترام و علاقه مردم خود برخوردار است.
در سلطان نشین عمان بر خلاف امارات متحده عربی از آن آسمان خراش ها اثری نیست و بخش عمده ساحل 1700 کیلومتری آن برای استفاده عموم آزاد است.
سلطان قابوس از همان آغاز کار به عنوان پادشاه طرفدار پیشرفت بود. او از یک سو با درآمدهای حاصل از فروش نفت به نوسازی و ایجاد تحول در کشور همت گماشت و در همان حال تلاش خود برای احترام و حفظ سنت ها را به کار گرفت.
بدین ترتیب خیابان ها و مدارس و بیمارستان های جدید ساخته شد و برق و آب لوله کشی به دورترین نقاط کشور راه پیدا کرد. بر اساس گزارش های سازمان ملل متحد، سلطان نشین عمان از جمله کشورهایی به شمار می آید که طی چهار دهه گذشته بیشترین میزان پیشرفت را شاهد بوده اند.
دولت عمان به مدت چندین دهه بسیاری از شهروندان را در وزارتخانه ها و ادارات دولتی به کار گرفته است و امروز بخش خدمات عمومی چنان اشباع شده است که دیگر نمی توان افراد جدیدی را استخدام کرد. مشکل کار با افزایش جمعیت این کشور به ویژه بیشتر شدن میزان فارع التحصیلان دانشگاهی یکی از مشکلاتی است که دولت مسقط با آن روبرو است .
البته مشاغل آزاد وجود دارد اما این مشاغل از سوی کارگران خارجی اشغال شده است. خارجی ها به ویژه در شاخه های فناوی اطلاعات (آی تی) و اقتصادی به کار مشغولند و عمانی ها از این مشاغل سهم بسیار کمی می برند. اکثر کارمندان و کارگران خارجی مقیم عمان از کشورهای هند و بنگلادش و پاکستان آمده اند.
بر اساس آخرین آماری که در سال 2018 منتشر شده از مجموع 4 میلیون و 573 هزار 893 نفر جمعیت عمان ، 2 میلیون و 52 هزار و 604 نفر یا به عبارتی 44.8 درصد آن را کارگران خارجی تشکیل می دهند.
تصمیم سازی های سیاست خارجی در پادشاهی عمان مانند سایر کشورهای پادشاهی منطقه معمولا در وهله نخست معطوف به شخص پادشاه و نزدیکان وی است. همین موضوع نشان دهنده اهمیت تفاوت های فردی سلطان قابوس با همتایانش در شورای همکاری خلیج فارس است. اگرچه وی به عنوان تعیین کننده اصلی سیاست خارجی دارای نقشی برجسته است،اما کابینه و مجلس این کشور هم در تعدیل سیاست خارجی نقش آفرینند.
در بعد بین المللی، اگرچه قابوس روابط ویژه ای با انگلیسی ها داشته است اما به موازات آن یک متحد نزدیک ایالات متحده نیز محسوب می شود.
پس از انقلاب های عربی 2011 میلادی، در عمان نیز اعتراضات کوچکی رخ داد .اما به خاطر اینکه سلطان قابوس در سیاست داخلی هم از رویه واقع گرایانه ای برخوردار است، دستور اصلاحات بیشتر را برای پاسخگویی به مطالبات مردم صادر کرد .
این کشور معتقد است که انقلاب ها و خیزش های اسلامی نتیجه تراکم خواسته های چند دهه بوده است. با این وجود، ضمن عدم دخالت، تلاش کرده است تا به خواست مشروع مردم احترام گذارد. با همین دیدگاه بود که عمان در مساله سوریه و یمن وارد نشد و حتی تلاش نمود نقشی مثبت در این حوزه ها ایفا کند.
سلطان قابوس اکنون 78 ساله شده اما گمانه زنی ها درباره جانشینی وی در رسانه ها ادامه دارد به خصوص آنکه برخلاف سایر حاکمان عرب منطقه ، قابوس فرزندی برای جانشینی ندارد.
اگر چه که سلطان قابوس در نامه ای محرمانه جانشین خود را تعیین نمود اما به خانواده سلطنتی اکیدا سفارش کرد که در عرض سه روز پس از مرگش بر سر یک کاندیدا به توافق برسند.
با توجه به اهمیت جایگاه ویژه پادشاه در عمان برابر سایر ساختارهای حکومتی و تاثیرات فکری و تصمیمات شخص وی که ویژگی مشترک حکومت های سلطنتی است، به اعتقاد تحلیلگران از میان جانشینان احتمالی قابوس فردی که قادر به پر کردن خلاء های احتمالی پس از وی باشد ، وجود ندارد.
با این وجود بسیاری از مردم این کشور می گویند اطمینان دارند که سلطان قابوس آنها را تنها نخواهد گذاشت و همه چیز را برای دوران بعد از خودش آماده کرده است .

*** روابط با ایران
چالش های تاریخی، شورش های دهه 1970 استان ظفار که از پیامدهای جنگ سرد بود و با تحریک و حمایت های جمهوری دمکراتیک خلق یمن جنوبی و شوروی سابق روی داد، در نهایت با مداخله شاه ایران مهار شد که تجربه ای بود تا به واقع گرایی سیاسی قابوس بیفزاید.
شاید از آن پس بود که وی برای همیشه اهمیت همسایه بزرگ و تاریخی خود را دریافت تا بعدها در دهه 1980 که بحران سراسر خلیج فارس را فرا گرفته بود، سلطان قابوس اهمیت ایران را فراموش نکرد و بر راهبردهای ثابت روابط با همسایگان پافشاری نشان داد.
عمان بعد از پایان یافتن جنگ ایران و عراق، سیاست آشتی جویانه‌ای را در رابطه با ایران در پیش گرفت. وزیرامور خارجه وقت ، علی اکبر ولایتی در 1989 چند بار از عمان دیدن کرد.
در اوت 2010 عمان و ایران پیمان امنیتی امضا کردند و اخیرا نیز میدان نفتی 'هنگام' را در خلیج فارس به ارزش تخمینی 450 میلیون دلار توسعه داده اند.
در واقع رویکرد متفاوت مسقط در شورای همکاری نسبت به تهران نقش یک ضربه گیر را داشته و بطور موثری نفوذ ریاض را بر کشورهای کوچک عضو شورا جهت همگرایی تام کاهش داده و تلاشهای غرب برای منزوی کردن تهران را تضعیف کرده است.
در مجموع رویکرد سیاست خارجی مسقط از سایر کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس مجزاست . این کشور میزبان اولین گفت وگوهای تهران و طرف های غربی برای توافق بر سر برنامه هسته ای ایران و مقصد اولین سفر حسن روحانی رییس دولت تدبیر و امید به کشورهای شورای همکاری خلیج فارس بود.
در جریان این سفر یک پیمان احداث خط لوله گاز به ارزش یک میلیارد دلار بین دو کشور به امضا رسید.
رایزنی های سیاسی دو کشور با سفرهای متعدد وزیران امور خارجه به پایتخت های مقابل همچنان ادامه دارد . آخرین سفر 'یوسف بن علوی ' به تهران اواخر اسفند ماه گذشته و جدیدترین سفر محمد جواد ظریف به مسقط 11 تیر ماه جاری بود.
روابط تجاری ایران و عمان - اگرچه کندتر اما - همپای سیاست پیش رفته است به طوری که حجم مبادلات بازرگانی دو کشور در دو سال اخیر مرز یک میلیارد دلار را رد کرده است .
علاوه بر صادرات دارو از سوی 10 شرکت داروسازی ایرانی، جمهوری اسلامی ایران و سلطنت عمان برای توسعه بیشتر همکاری های بانکی و روابط کارگزاری بین دو کشور موافقت کرده اند.
بانک مسقط که یکی از بزرگ ترین بانک های عمان محسوب می شود بعد از توافق هسته ای و لغو تحریم ها، اولین بانکی بود که اسفندماه 1394 در ایران شعبه دایر کرد.
رییس اتاق بازرگانی ایران و عمان پیشتر اعلام کرد: در حالی که بازرگانان ما در کشورهای عربی حوزه خلیج فارس نمی توانند به راحتی فعالیت اقتصادی کنند، در عمان برای ایرانیان تمهیداتی در نظر گرفته شده که مهم‌ترین آن افتتاح حساب و نقل و انتقال پول از بانک‌های عمانی است. ضمن آنکه دو بانک ملی و صادرات که در مسقط شعبه دارند، اجازه صدور ضمانت نامه برای شرکت‌های ایرانی دارند و شرکت های عمانی نیز این ضمانت نامه‌ها را قبول دارند.
جمهوری اسلامی ایران و سلطان نشین عمان در ادامه همکاری های اقتصادی رو به توسعه دو کشور، پنجم تیر ماه جاری و در حاشیه هفدهمین نشست کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور ، تفاهم نامه ضمانت صادرات امضا کردند.
ابتکارات وضع شده در این تفاهم نامه می تواند سطح روابط تجاری ایران و عمان را افزایش دهد و اهداف دولت را برای ارتقای سطح روابط تجاری دو کشور به 5 میلیارد دلار عملی کند
برخی کارشناسان سیاسی منطقه می گویند ؛ عمان متحدی مفید برای آمریکا در جهان عرب است که یکی از دلایل آن روابط خوبی است که با ایران دارد.
خاورم**1508*1049