امروزه صنعتی شدن شهرها وزندگی ماشینی بدور از تحرک باعث شده است که مردم خواهان زندگی بهتر و افزایش کیفیت آن باشند. این در حالی است که اولین شرط برای تحقق این خواسته، داشتن بدن سالم است. ازطرفی داشتن بدن سالم نیازمند مصرف مواد غذایی سالم است از اینرو باید سبک تغذیه را اصلاح کنیم و رژیم غذایی ‌مان را به سمت رژیم غذایی سالم و متعادل تغییر دهیم. ‏

رژیم غذایی سالم، رژیمی است که حاوی مواد مغذی لازم برای بدن است. برای داشتن تغذیه مناسب، باید بیشتر کالری روزانه خود را از موادی مانند: میوه‌ و سبزیجات تازه،غلات کامل،حبوبات،آجیل و لبنیات پروبیوتیک تهیه کنید. ‏

سازمان جهانی بهداشت (‏WHO‏)در تعریف پروبیوتیک آورده است: پروبیوتیک‌ها میکرو ارگانیسم‌های زنده‌ای هستند که مصرف کافی آنها سبب نمایان شدن اثرات سلامت بخش در بدن میزبان می‌شود. بر اساس این گزارش،باکتری‌های پروبیوتیک موجود در محصولات خوراکی، نه تنها باید دارای مشخصه‌های عملکردی و سودمند برای سلامتی انسان‌ها باشند بلکه باید از قابلیت ماندگاری در دستگاه گوارش هم برخوردار باشند. این ویژگی‌ها شامل رشد و بقای ارگانیسم‌ها در روند تولید محصول، نگهداری، و پس از مصرف حین انتقال از معده به روده است.

پروبیوتیک‌ها بر تعادل باکتری‌های مفید و مضر روده تأثیر می‌گذارند و این تعادل را به نفع افزایش جمعیت باکتری‌های مفید تغییر می‌دهند، در حقیقت پروبیوتیک‌ها از همین طریق اثرات سلامت بخش خود را در بدن انسان القا می‌کند. برگزاری ششمین سمپوزیوم بین‌المللی فدراسیون آسیایی باکتری‌های اسید لاکتیک و چهارمین همایش بین‌المللی پروبیوتیک و غذا‌های فرا سودمند ما را بر آن داشت تا گفت‌و‌گویی داشته باشیم با مسئولان و دست‌اندرکاران که در پی می‌آید. ‏

استقبال جهانی از محصولات پروبیوتیک

مصطفی قانعی – دبیر ستاد توسعه زیست ‌فناوری معاونت علمی در ششمین سمپوزیوم بین‌المللی فدراسیون انجمن‌های آسیایی باکتری‌های اسید لاکتیک و چهارمین همایش بین‌المللی پروبیوتیک و غذاهای فراسودمند در خصوص استانداردسازی پروبیوتیک‌ها می‌گوید: استقبال مردم در استفاده از محصولات پروبیوتیک رو به گسترش است واین در حالی است که اطلاع رسانی رسانه‌ها در خصوص مزایای استفاده از این محصولات بسیار اثرگذار بوده است. ‏

وی در مورد آگاه‌سازی عمومی استفاده از محصولات پروبیوتیک می‌افزاید: در حال حاضر شرایط به گونه‌ای است که باید در زمینه استفاده از این محصولات فرهنگ سازی کنیم وازاستانداردها استفاده کنیم. درحال حاضر در مورد پروبیوتیک‌ها ادعا‌هایی مبنی بر درمان می‌شود که نیاز به کاربالینی و تحقیقی دارد و برای این کار شرکت‌ها باید هزینه کنند تا بتوانند با مطالعات بالینی این ادعا‌ها را اثبات کنند.

این محقق یادآوری می‌کند: علت استقبال جهانی از محصولات پروبیوتیک این است که طی ۵۰ سال اخیر همراه با تغییراتی که در جهان رخ داده مانند تغییرات آب و هوایی تغییراتی نیز در داخل بدن افراد رخ داده است. گفتنی است که هر انسان زنده حدود یک کیلوگرم باکتری را با خود حمل می‌کند که این باکتری‌ها نه تنها سیستم ایمنی بدن را تنظیم می‌کنند بلکه برای بدن نیز مفید هستند. در حال حاضر هم در بازار جهانی قیمت پروبیوتیک‌ها حدود ۳۲ میلیارد دلار است که تا سال ۱۴۰۴ به ۷۰ میلیارد دلار افزایش خواهد یافت.

نقش پروبیوتیک‌ها در درمان بیماری‌ها‏

‏ قانعی با اشاره به نقش پروبیوتیک‌ها در درمان بیماری‌ها می‌گوید: بسیاری از بیماری‌هایی که ما در پزشکی درمان خوبی برای آنها نداشتیم مانند بیماری‌های سوءهاضمه، و اعصاب و روان مانند اضطراب و افسردگی و اختلالات خواب با کمک پروبیوتیک‌ها بهبود پیدا می‌کند؛ ازاینروما باید مردم را با محصولات پروبیوتیک که ضامن سلامتی افراد هستند، آشنا کنیم.‏

وی با بیان این مطلب که از نظر علم پروبیوتیک‌ در منطقه اول هستیم و در زمینه تولید محصولات پروبیوتیک هم رتبه نخست را داریم اما دانش ما در زمینه محصولات پروبیوتیک در فازهای انسان، دام و آبزیان باید رشد کند می‌افزاید: انسان‌ها در گذشته با مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها به مقابله با باکتری‌های روده می‌رفتند ولی اکنون به این نتیجه رسیدند که نباید با این خلقت الهی مبارزه کنند؛ زیرا رشد و سلامت ما به علت باکتری‌های روده است. ‏

اهمیت محصولات پروبیوتیک ‏

مریم تاج‌آبادی ابراهیمی – رئیس انجمن پروبیوتیک و غذاهای فراسودمند ایران درباره این محصولات پروبیوتیک به گزارشگر

روز نامه اطلاعات می‌گوید: پروبیوتیک‌ها باکتری‌هایی هستند که به طور طبیعی در بدن ما وجود دارند و وظیفه آنها مقابله با باکتری‌های بد است. اولین محصول پرو بیوتیکی که دریافت می‌کنیم شیر و فرآورده‌های تخمیری است که حاوی انواع باکتری‌های مفید است.

وی با بیان این مطلب که زندگی صنعتی و مصرف آنتی بیوتیک‌ها باعث شده است که باکتری‌های مفید بدن از بین بروند و بدن مقاومت خودش را در برابر بیماری‌ها ازدست بدهد می‌افزاید: کشورهای پیشرفته مانند آمریکا و ژاپن این فرآورده‌های مفید را از محصولات لبنی تخمیری استخراج و به فرآورده‌های صنعتی هم اضافه کرده است. محصولات پروبیوتیک محصولاتی هستند که ارزش غذایی بسیار زیادی دارند وشامل باکتری‌های مفیدی هستند که اثرات سلامت بخشی روی مصرف کننده‌ها را دارند. تحقیقات انجام شده نشان داده است که این محصولات نه تنها در درمان بیماری‌ها نقش دارند بلکه در خصوصیات رفتاری و کاهش استرس‌ها هم بسیار موثر هستند. ‏

در حال حاضر انواع محصولات سنتی

پرو بیوتیک در بازار موجود است که می‌توان به مواد لبنی،نان، بیسکویت وآبمیوه اشاره کرد البته می‌توانیم محصولات دیگری را هم تولید کرد. پرو بیوتیک‌ها به صورت قرص در دارو خانه‌ها در دسترس هستند.

رئیس انجمن پروبیوتیک و غذاهای فراسودمند ایران با اشاره به این مطلب که امسال ایران میزبان ششمین سمپوزیم بین‌المللی فدراسیون انجمن‌های آسیایی باکتری‌های اسید لاکتیک است که کشور ما هم یکی از اعضای هیأت مدیره این فدراسیون است یاد آوری می‌کند: در این سمپوزیوم کشورهای پیشرو در زمینه پروبیوتیک مانند چین، ژاپن، تایوان، تایلند، هند، فیلیپین و مالزی حضور دارند ومتخصصان آخرین یافته‌های علمی‌شان را با هم تبادل می‌کنند.

خوشبختانه اکنون شرکت‌های مختلف دانش‌بنیان فعالیت و تولید‌های مناسبی را در حوزه پروبیوتیک‌های غذایی‌، مکمل‌های پروبیوتیک‌ و مکمل‌های دام، طیور و آبزیان به بازار عرضه می‌کنند.

اطلاع‌رسانی درست در مورد محصولات پروبیوتیک ‏

دکتر سید عباس شجاع ساداتی – استاد بیوتکنولوژی دانشگاه تربیت مدرس نیز در مورد محصولات پروبیوتیک به گزارشگر روزنامه اطلاعات می‌گوید: محصولات پروبیوتیک به علت اینکه در سلامت انسان‌ها موثر هستند از اهمیت زیادی برخوردارند. این محصولات باکتری‌های روده را در حد متعارف و استاندارد نگه می‌دارند زیرا که منشا بسیاری از بیماری‌های گوارشی در روده بزرگ است ومصرف غذا‌های فست فود باعث می‌شود که این تعادل بهم بخورد. ‏

وی با بیان این مطلب که با اضافه کردن یکسری از مکمل‌ها می‌توان باکتری‌های روده را به حال تعادل و طبیعی رساند می‌افزاید: محصولات پروبیوتیک را می‌توان به دوغ،ماست،آبمیوه و سایر فرآورده اضافه کرد. همچنین پزشکان هم می‌توانند این مکمل‌ها را به صورت قرص برای بیماران مختلف تجویز کنند. ‏

‏ این استاد دانشگاه یاد آوری می‌کند: در حال حاضر محصولات پروبیوتیک بیشتر به صنایع لبنی افزوده می‌شود ولی قابلیت افزودن به محصولات دیگر را هم دارد از اینرو ما باید این تکنولوژی را در کشورتوسعه دهیم. اما مساله مهم این است که محصولات ما باید استاندارد باشند تا بتوانند تاییدیه‌های بین‌المللی را اخذ کنند.

وی با اشاره به این مطلب که صدا و سیما و رسانه‌های جمعی باید اطلاعات صحیح در مورد این محصول را به مردم بر سانند می‌گوید: متاسفانه چندی است که آگهی در صدا و سیما با این شعار که اگر شخصی به مدت ۱۰ روز از این محصولات استفاده کند دیگر بیمار نمی‌شود پخش می‌شود که نه تنها کذب است بلکه مضحک هم است از این رو نباید به مردم دروغ گفت و آنان را گمراه کرد. مسئول نظارت بر تولیدات این کارخانه‌ها باید وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی وآزمایشگاه‌های مرجع و استاندارد باشد و نباید استاندارد محصولات پربیوتیک تحت نفوذ تولید کنندگان قرار گیرد ‏

تاثیرات مفید محصولات پروبیوتیک ‏

دکتر سهیل اسکندری – عضو هیات علمی انستیتو تحقیقات صنایع غذایی کشور هم در مورد استفاده از محصولات پروبیوتیک به گزارشگر روز نامه اطلاعات می‌گوید: این محصولات از سال‌ها قبل در بازار ما وجود داشته‌اند و ما به طور سنتی ازاین مواد غذایی در دوغ و ماست استفاده می‌کرده‌ایم ولی خالص سازی نشده بودند. در گذشته لبنیاتی به صورت سنتی محصولات پرو بیوتیک را تولید می‌کردند و ما مصرف می‌کردیم ولی بعدها که تاثیرات این محصولات شناخته شد و برروی موش،رت و در نهایت انسان‌ها آزمایش شد به خواص آن پی بردند از اینرو آن را آنالیز کردند وبه ترکیبات پروبیوتیک را بوجود آوردند.

وی با بیان این مطلب که سازمان ملی استاندارد با همراهی سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی استانداردهای لازم را برای این محصولات تدوین کرده است و بر اساس اصول تولید می‌شوند می‌افزاید: مردم باید روی تغذیه‌ای که دارند دقت کنند بخصوص در جامعه ما که آلودگی‌های زیادی وجود دارد تغذیه نقش مهمی در سلامت افراد جامعه دارد زیرا که جامعه سالم محور توسعه پایدار است.

نقاط ضعف پرو بیوتیک‌ها ‏

دکتر سعید میردامادی استاد سازمان پژوهش‌های ملی وصنعتی ایران در مورد محصولات پروبیوتیک به گزارشگر روز نامه اطلاعات می‌گوید: خوشبختانه تولید محصولات پروبیوتیک در کشور ما مراحل بلوغ خودش را می‌گذراند و شرکت‌های دانش بنیانی خوبی در کشور این محصولات را تولید می‌کنند.

وی با بیان این مطلب که هرتولیدی نیازمند نظارت قوی است می‌افزاید: محصولات پروبیوتیکی که تولید می‌شوند باید از نظارت قوی برخوردار باشند ونباید به ادعای‌های تولید کنندگان اکتفا کرد زیرا که پروبیوتیک‌ها باکتری‌هایی هستند که از نظر ایجاد سلامتی برای جامعه بسیار مهم هستند ولی اگر کنترل و نظارت کافی در تولید این محصولات وجود نداشته باشد ممکن است آلودگی‌های جانبی مخاطرات زیادی را بوجود آورد. البته خوشبختانه تاکنون گزارشی بدست ما نرسیده است ولی پروبیوتیک‌ها چون باکتری‌هایی هستند که بصورت زنده مصرف می‌شوند بنابراین اگر ناخواسته باکتری‌های دیگری آنها را آلوده کنند و شرکت‌های تولید‌کننده متوجه نشوند مشکلاتی را می‌توانند برای مردم بوجود بیاورند ولی اگر کمیته‌های نظارت قوی وجود داشته باشداحتمال خطر کمتر می‌شود بخصوص برای محصولات

پرو بیوتیکی که به صورت بومی جداسازی می‌شوند برای ارزیابی خطرباید دقت کافی اعمال شود.‏

‏ استفاده از غذاهای فرا سودمند

جواد عباسی – مسئول فنی یکی از شرکت‌های لبنیاتی کشور هم می‌گوید: دنیا به سمت استفاده از غذا‌های فرا سودمند می‌رود و مسئولان وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی هم تولید کنندگان مواد غذایی را ملزم کرده‌اند که به سمت تولید غذا‌های فرا سودمند بروند. محصولات پروبیوتیک را در دوغ،ماست‌های طعم دار و انواع پنیر وارد بازار کرده‌ایم که این محصولات درصد چربی پایین و پروتیین بالایی دارند. ‏

وی می‌افزاید: سیستم گوارشی ما برای هضم غذا احتیاج به یک سری باکتری‌هایی دارد و این در حالی است که نوع زندگی ما به گونه‌ای است که این باکتری‌ها ضعیف می‌شوندو مشکلات گوارشی را ایجاد می‌کنند. پرو بیوتیک‌ها باکتری‌های تقویت شده‌ای هستند که به سلامت بدن کمک می‌کنند.‏

این مسئول فنی با اشاره به این مطلب که غذا‌های فرا سودمند به غذا‌هایی گفته می‌شود که تا حد زیادی نیازهای روزانه بدن فرد را تامین کند وهمچنین از نظر سلامت مفید باشد یاد آوری می‌کند: دوغ کفیر علامت سیب سلامت را گرفته است و جز غذا‌های فرا سودمند است. بسیاری از شرکت‌های لبنی در کشور به سمت تولید محصولات پرو بیوتیک رفته‌اند و سوش‌های پروبیوتیک را به محصولات خود اضافه می‌کنند.

خواص محصولات پرو بیوتیک

- پروبیوتیک‌هاو کاهش آلرژی‌ها: با وجود اینکه هنوز محققان به نتایج قطعی در این خصوص نرسیده‌اند اما بر این باور هستند که مواد غذایی سرشار از پروبیوتیک‌ها باعث کاهش واکنش‌های آلرژیک بدن می‌شود. نتایج چند پژوهش که در این خصوص انجام شده است نشان می‌دهد خانم‌های بارداری که محصولات غذایی حاوی پروبیوتیک مصرف می‌کنند به میزان ۳۰ درصد کمتر از دیگر خانم‌ها بچه‌های آلرژیک به دنیا می‌آورند. در واقع کودکان این مادرها کمتر در معرض آسم، التهاب و اگزما قرار می‌گیرند.

– پروبیوتیک‌ها و کمک به بدن: پروبیوتیک‌ها به بدن کمک می‌کنند تا به طور طبیعی خود را سم زدایی و تمیز کند. بنابراین توصیه می‌شود به جای خرید ملین‌ها و دیگر تمیز کننده‌های روده‌ها از مواد غذایی حاوی پروبیوتیک‌ها استفاده کنید. این ترکیبات همچنین به کمک قدرت تمیزکنندگی خود باعث کاهش اولسرهای پپتیک و بوی بد دهان می‌شوند.

– پروبیوتیک‌ها و خنثی کردن اثرات منفی آنتی بیوتیک‌ها: مصرف آنتی بیوتیک‌ها برای درمان بیماری‌های ویروسی معمولا باعث از بین رفتن باکتری‌های مفید سیستم گوارشی می‌شود. واقعیت این است که این داروها برای از بین بردن باکتری‌ها هستند و به این ترتیب نمی‌توانند بین باکتری‌های خوب و بد تفاوتی قایل شوند. به همین دلیل است که در حین مصرف آنتی بیوتیک‌ها دچار مشکلات گوارشی یا اسهال می‌شوید. معمولا پزشکان به همراه آنتی بیوتیک‌ها، مکمل پروبیوتیک نیز تجویز می‌کنند تا فلور روده را بازسازی کند.

بیتا مهدوی