گفتوگوی «ایران» با اصغر همت درباره صدرالدین شجره
نبوغ کمنظیر در عرصه نمایش رادیویی
صاحبخبر - مریم شهبازی روزنامه نگار همانقدر که چهل سال بیحاشیه و به دور ازهر جنجالی کار کرد، به همان اندازه هم بیسر و صدا رفت، هر چند که شاید بتوان بخشی از این خاموش رفتنش را در کملطفی اهالی رسانه دانست. صدرالدین شجره رفت. مردی که اهالی هنر و رادیو او را یکی از ستونهای اصلی رادیو در بخش نمایش رادیویی و حتی گویندگی، طی دهههای اخیر میدانند. اصغر همت، بازیگر سینما و تئاتر از جمله هنرمندانی است که سابقه دوستیاش با شجره به بیش از سه دهه قبل باز میگردد. او درباره این دوست و همکار قدیمیاش به «ایران» گفت: «سی و چهار سال قبل خیلی اتفاقی با او آشنا شدم، شجره دنبال بازیگر جوانی برای ایفای نقش در نمایشی با عنوان «شهید فخ» در رادیو میگشت، دوستی من را پیشنهاد داده بود، تلفنی صحبت کردیم و جالب است که همان پای تلفن به توافق رسیدیم.» او ادامه داد:«در خاطرم هست وقتی برای ایفای نقش در این نمایش به رادیو رفتم هیجان زده از دیدن افرادی بودم که در تمام سالهای نوجوانیام صدای آنان را از برنامههایی همچون قصه شب میشنیدم. بعد ازاین نمایش یک همکاری دیگر هم در ارتباط با یکی از نمایشنامههای اکبر رادی داشتم، با این حال متأسفم که بگویم دیگر فرصتی برای فعالیت در رادیو پیدا نکردم اما دوستیمان از همان زمان آغاز شد و تا آخرین روزهای زندگیاش ادامه پیدا کرد.» همت، متانت و تواضع را یکی از مهمترین ویژگیهای اخلاقی این استاد درگذشته میداند. نه تنها بهگفته همت، بلکه به عقیده اغلب افرادی که او را میشناختند، شجره تسلط بسیاری به ادبیات داشت؛ آنقدر که حتی در نحوه ادای کلمات هم حساسیت و دقت بسیاری به خرج میداد. این بازیگر تئاتر و سینما افزود: «او نه تنها در بازیگری و کارگردانی نمایشنامههای رادیویی، بلکه حتی در بازیگری تلویزیون هم خوش درخشید. بازی او در مجموعه تلویزیونی «مدار صفر درجه» را میتوان یکی از نقشهای شاخص شجره دانست. حدود بیست سال قبل به دعوت یکی از تهیهکنندگان رادیو قرار شد برنامهای مشترک برای افزایش دانش گویندگان تلویزیون به همراه زنده یادان سمندریان و شجره بنویسیم. هر چند که بنابه مسائلی این کار سرانجامی پیدا نکرد با این حال من هنوز جزوه شجره را از آن دوران در دست دارم.» او در سخنانش تأکید کرد که حتی حالا که به آن جزوه نگاه میکند متوجه میشود که شجره از چه دانش بالایی در ارتباط با مسائل تکنیکی و بیانی گویندگی برخوردار بوده است. با این حال همت هم معتقد است که یکی از مهمترین وجوه کاری شجره را میتوان در فعالیتهای نمایشی او در رادیو و تسلطش به گویندگی یافت. زنده یاد شجره در زمان حیاتش معتقد بود که جایگاه نمایش رادیویی جایگاهی مشابه نمایش صحنهای دارد، همت در این رابطه نیز گفت:«فعالان هر یک از این دو عرصه تئاتر به کار خود تعصب دارند و هر یک حوزهای که در آن کار میکنند را مهمتر میپندارند، با این حال معتقدم که نمایش رادیویی و صحنهای هر یک جایگاه و مشکلات خاص خود را دارد.» او درباره میزان اثرگذاری زنده یاد شجره بر نسلهای بعدی رادیو گفت:«بیشک استادانی همچون او تأثیر بسزایی بر نسلهای بعد خود برجای گذاشتهاند و بواسطه جایگاهی که شجره طی این سالها از آن خود ساخت معتقدم که او تأثیر بسزایی در آموزش نسلهای بعد خود داشته است. معتقدم دیگر براحتی کسی جای او را نخواهد گرفت.» چهـــــره استادی بیهمتا در تئاتر و گویندگی صبح دیروزمراسم تشییع صدرالدین شجره با حضور جمعی از اهالی تئاتر و همچنین قدیمیهای رادیو از مقابل «رادیو ارگ» واقع در میدان پانزده خرداد برگزار شد و سرانجام در آغوش خاک آرام گرفت. میکائیل شهرستانی از جمله سخنرانان این مراسم بود که ترجیح داد به جای فعالیتهای حرفهای شجره از ویژگیهای اخلاقی او بگوید. شهرستانی از این استاد گویندگی بهعنوان بخشی از نماد رادیو یاد کرد؛ آنچنان که گفت:«حس میکنم قطعهای از رادیو محو شده است و جای او کسی نخواهد آمد، البته هنوز هم هستند کسانی که رادیو را زنده نگه داشتهاند.» جواد پیشگر کارگردان و گوینده رادیو هم یکی دیگر از حاضران در این مراسم بود که از شجره بهعنوان معلمی یاد کرد که بیش از 35 سال از آموزههایش بهره گرفته است. او هم تأکید کرد که شجره در تئاترو صدا بینظیر بود. پیشگر از شجره بهعنوان فردی یاد کرد که با تکیه بر آموختههایش با ذاتی تحلیلگر سخن میگفت. اکبر زنجانپور، نویسنده و کارگردان تئاتر آخرین سخنران این مراسم بود، او ابتدا از تنها زیستن بهعنوان یکی از ویژگیهای زندگی هنرمندان واقعی یاد کرد و حتی از چخوف بهعنوان یکی از نمونههای گفته هاش یاد کرد. در نهایت هم گفت که شجره را میتوان هنرمندی دانست که هم تنها بود و هم در سکوت نور میافشاند.∎
نظر شما