مغزهای ایستاده و قلب های منتظر

نشست بررسی مسائل پیوند عضو نشان داد، با وجود گام های مهمی که برای ترویج فرهنگ اهدای عضو از در ایران برداشته شده، هنوز در جایگاه مناسب نیستیم.

صاحب‌خبر -

دیدن بچه هایی که جلوی چشمانت پرپر می شوند و تو کاری نمی توانی برای آنها انجام بدهی یکی از بزرگترین عذاب هایی است که من به عنوان پزشک می کشم. 12 کودک بیمار چشم انتظار قلب پیوندی و بستری در ICU بیمارستان شهید رجایی دارم، آرزوی این بچه های معصوم فقط این است که با قلب اهدایی «خوب» شوند.
اینها را دکتر «سید محمد مهدوی»، فوق تخصص قلب کودکان امروز چهارشنبه در حالی که تلاش می کرد، احساسات خود را کنترل کند به خبرنگاران در نشست خبری انجمن اهدای عضو ایرانیان گفت.
مهدوی از پنج کودک بیمار یاد کرد که هفته گذشته آنها را برای انجام عمل پیوند قلب، ناشتا نگاه داشته بود. این کودکان معصوم با معده خالی و گرسنه برای رسیدن به قلب پیوندی در انتظار تیغ جراحی بودند که یک دفعه خبر آوردند، قلب های اهدایی به دلیل تاخیر در رضایت خانواده های دارای مرگ مغزی، مناسب کودکان نیست و در آخر یکی از این فرشته های کوچک جان خود را از دست داد.
این پزشک فوق تخصص قلب از مرگ فرشته بیمارش گفت و تاکید کرد که این کودک فرقی با فرزند خودش ندارد. می خواهد به بیمار هشت، نه ساله اش کمک کند اما نمی تواند و او را از دست می دهد، آن هم برای اینکه خانواده اهدا کننده، دیر رضایت داده اند و قلب اهدایی دیگر به درد فرشته کوچک نمی خورد.
نتیجه آن می شود که هم قلب اهدایی و هم فرشته کوچک دردمندش اکنون زیر خروارها خاک به خواب ابدی فرو رفته اند.
می گوید: هر وقت یک بچه (کودک بیمار نیازمند عضو پیوندی قلب) را در بیمارستان از دست می دهم نمی توانم با هیچ کس، حرف بزنم. خانواده ام هم می فهمند. نه آنها چیزی می گویند و نه من یارای سخن گفتن با آنان را دارم.
دکتر مهدوی شب ها هم باید خواب بچه های منتظر را ببیند منتظر یک قلب اهدایی که حداقل با آن، راحت نفس بکشند مثل ما آدم های عادی.
می گوید: فرقی ندارد قلب چه اهدا کننده ای را به بچه ها بزنیم، مهم، عملکرد قلب است که باید خوب باشد و گرنه قلب یک دختر 29 ساله را به پسر 9 ساله یا قلب مرد 39 ساله ای را به کودکی 11 ساله پیوند زده ام.
او باز تکرار می کند: « بچه هر لحظه انتظار می کشد». «ناراحتم از این تعداد مرگ مغزی و اینکه بیشتر آنها زیر خاک می روند بدون اینکه جان کسی را نجات دهند».
او 35 کودک منتظر در فهرست انتظار قلب را سال گذشته پیوند زده است. خوشحال از این تعداد پیوند است، چرایش هم مشخص چون به طور کلی در تاریخ کشور، 58 پیوند قلب کودکان داشته ایم و سال گذشته با 35 عمل پیوند سال خوبی برای قلب کودکان بود.
این پزشک فوق تخصص قلب کودکان همین تعداد پیوند قلب را تا حد زیادی، مدیون کمک رسانه ها می داند، می گوید: فرهنگسازی نباید متوقف شود و گرنه به شرایط قبل برمی گردیم

*مرگ سالانه 3 هزار نیازمند پیوند
کتایون نجفی زاده، مدیر عامل انجمن اهدای عضو ایرانیان نیز می گوید: هر سال حدود سه هزار بیمار نیازمند پیوند عضو در کشور به دلیل نرسیدن به موقع عضو اهدایی، جان خود را از دست می دهند.
وی می افزاید: هر سال سه هزار مرگ مغزی قابل اهدا در کشور داریم که از این تعداد 2 هزار مورد مرگ مغزی به اهدا نمی رسد و حداقل 6 هزار عضو مرگ مغزی که قابلیت اهدا دارد، به خاک سپرده می‌شود.
مدیر عامل انجمن اهدای عضو ایرانیان اضافه می کند: 25 هزار بیمار نیازمند پیوند عضو داریم و روزانه بین هفت تا 10 نفر از این افراد به دلیل نرسیدن عضو جان خود را از دست می دهند؛ در حالی که هر مورد مرگ مغزی می تواند یک تا هشت بیمار نیازمند پیوند را از مرگ نجات دهد.
نجفی زاده می افزاید: خانواده های دارای عزیز دچار مرگ مغزی، به ظاهر نفس کشیدن فرد را می بینند و چون بدن او گرم است و باور نمی کنند که او مرده است چرا که نفس کشیدن متوفی را البته با کمک دستگاه می بینند؛ این در حالی است که بافت مرده مغز موادی را در خون می ریزد که تمام اعضای فرد را دچار فساد می کند و اگر خانواده او رضایت ندهند یا دیر رضایت خود را اعلام کند، اعضای بدن فرد مرگ مغزی شده، قابلیت پیوند را از دست می دهد.
نجفی زاده، حداکثر زمانی که یک مورد مرگ مغزی را می توان نگاه داشت تا از عضو یا اعضای سالم او برای پیوند استفاده کرد، 2 هفته است. هرچه زودتر خانواده متوفی رضایت بدهد، شانس سالم بودن عضو یا اعضای پیوندی بیشتر است.
وی به عنوان نمونه به موردی از مرگ مغزی اشاره می کند که خانواده او چهار روز بعد از مرگ مغزی به اهدا رضایت دادند اما به دلیل دیرشدن، اعضای متوفی فاسد شده بود و عملا هیچ اقدامی برای اهدا صورت نگرفت؛ این در حالی است که هر مرگ مغزی، جان یک تا هشت بیمار را نجات می دهد.
نجفی زاده به امید روزی است که هر هموطن ایرانی مثل کارت ملی، یک کارت اهدای عضو داشته باشد.
وی خاطرنشان می کند: قانون تایید مرگ مغزی خیلی سخت است به عنوان مثال اگر در بیشتر کشورها 2 متخصص، مرگ مغزی را تایید کنند تا اهدای عضو صورت گیرد در کشور ما چهار متخصص باید آن را تایید کنند.
به گفته او جراح مغز و اعصاب، متخصص مغز و اعصاب، متخصص داخلی و متخصص بیهوشی، چهار تایید کننده ای هستند با ابلاغ وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می توانند مرگ ممغزی را تایید کنند.
نجفی زاده، حداکثر زمانی که یک مورد مرگ مغزی را می توان نگاه داشت تا از عضو یا اعضای سالم او برای پیوند استفاده کرد، 2 هفته بیان می کند اما در عین حال تاکید می کند که هرچه زودتر خانواده متوفی رضایت بدهد، شانس سالم بودن عضو یا اعضای پیوندی بیشتر است.
وی به عنوان نمونه به موردی از مرگ مغزی اشاره می کند که خانواده او چهار روز بعد از مرگ مغزی رضایت اهدا دادند اما به دلیل دیرشدن، اعضای متوفی فاسد شده بود و عملا هیچ اقدامی برای اهدا صورت نگرفت.
امید قبادی، قائم مقام انجمن اهدای عضو ایرانیان، درباره نهادینه شدن فرهنگ رضایت خانواده ها برای اهدای عضو فرد متوفی می گوید: میانگین زمان اعلام رضایت خانواده های کشوری مثل اسپانیا، برای اهدای عضو سه تا پنج دقیقه است؛ در حالی که در ایران 6 تا 90 ساعت گزارش شده است، به عبارت دیگر 6 تا 90 ساعت طول می کشد تا خانواده متوفی را برای اهدای عضو او راضی کنیم.
www.ehda.center نشانی مرکز اهدای عضو است به گفته نجفی زاده 99 درصد افراد بر اثر ایست قلبی فوت می کنند و فقط یک درصد دچار مرگ مغزی می شوند اما همین یک درصد هر سال می توانند جان انسان های زیادی را از مرگ نجات دهند.

گزارش: لیلا خطیب زاده

∎​