گروه اقتصاد – رجانیوز: بالا رفتن قیمت کاغذ شاید یک اتفاق اقتصادی باشد اما یک پدیدیه ضد فرهنگی در بازار نشر و چاپ کتاب به شمار می رود به ویژه اینکه وقتی نزدیک به 80 درصد کاغذ کتاب کشور وارداتی باشد، نوسانات بازار پول های خارجی هم بازار فرهنگی وطنی را دچار تلاطم و متولیان فرهنگ مکتوب کشور را نگران می کند.

به گزارش رجانیوز؛ آنطور که رئیس اتحادیه ناشران و کتاب فروشان تهران می گوید؛ افزایش نزدیک به 30 درصدی قیمت کاغذ در بازار به خاطر متوقف شدن ثبت سفارش واردات این کالا و البته حذف شدن ارز مبادله ای برای خرید این کالای استراتژیک در حوزه صنعت نشر است. محمود آموزگار می گوید:

« افزایش نرخ ارز یک دلایل افزایش قیمت کاغذ است اما دو دلیل دیگر نیز وجود دارد. یک این که برای واردات کاغذ یک تعرفه ای را تعیین شده که آن تعرفه 5 درصد از قیمت وارداتی را باید به صورت عوارض پرداخت کند. این تعرفه چندین بار توسط تولیدکنندگان داخلی در خواست شده که افزایش پیدا کند. حسب ظاهر برای حمایت از تولید داخل قرار است این تعرفه به 10 درصد برسانند. نکته دیگر اینکه واردکنندگان برای واردات کاغذ ارز مبادلاتی استفاده می کردند ولی اخیرا طی تصمیمی که بانک مرکزی گرفته استفاده از ارز مبادلاتی را منحصر به 7 قلم کالا منحصر کرده که کاغذ جز آن نیست.»

کارخانه های تولید کاغذ در کشور در وضعیت فعلی تنها قادر تامین 20 درصد از نیاز داخلی کاغذ هستند. مشکلات عدیده در تامین مواد اولیه تولید کاغذ، عدم به روز رسانی و ارتقاء تکنولوژی کارخانجات بزرگ کاغذ سازی در بیست سال گذشته و قیمت ارزان ارز واردات در سال های گذشته، منجر به وابستگی 80 درصدی صنعت نشر و کتاب به واردات کاغذ شده است. در کنار این مسائل رکود فراگیر، صنایع چوب و کاغذ مازندران که بزرگترین کارخانه تولید کاغذ در خاورمیانه محسوب می شود را به رطه تعطیلی کشانده و کیفیت کارخانه کاغذ پارس هم پاسخگوی نیاز ناشران کتاب نیست و صرفا می تواند در صنعت روزنامه مورد استفاده قرار گیرد که البته بسیاری از روزنامه های دولتی و غیر دولتی نیز برای دریافت کاغذ بهتر، به واردات آن روی می آورند.

غلامرضا شجاع نماینده تشکل‌های صنعت چاپ استان های كشور وضعیت فعلی صنایع چوب و کاغذ مازندران را اینگونه شرح می دهد:

« کارخانه چوب و کاغذ مازندران نیز که سال گذشته، تولید محدودی داشت با تعطیلی یکی از خط ‌های تولید، عملا هیچ تولیدی در حوزه کاغذ چاپ و تحریر ندارد و غیر از اینکه کیفیت آن با کاغذهای قابل استفاده قابل مقایسه نیست تولید آن نیز بسیار محدود است یا می‌توان گفت تولیدی قابل توجه ندارد.»

اگر چه برخی چون محمود آموزگار گرانی کاغذ در بازار این روزها صنعت نشر را ناشی از تغییر در ثبت سفارش کاغذ یا تعرفه واردات آن از 5 به 10 درصد می دانند اما رئیس سازمان توسعه تجارت می گوید ثبت سفارش واردات کاغذ یا تعرفه واردات آن تغییری نکرده است. مجتبی خسروتاج می گوید افزایش قیمت کاغذ ارتباطی با پیشنهاد توقف ثبت سفارش واردات آن ندارد:

« هیچ مانعی برای ثبت سفارش کاغذ وجود ندارد. همه ساله لیست کالاهایی که نیازمند تغییر تعرفه را داشته باشد به هیات دولت می رود و پساز اینکه دولت ابلاغ کرد، اجرایی می شود که من حضور ذهن ندارم برای کاغذ کاهش یا افزایش تعرفه مطرح بوده یا خیر. اما اگر مصوب شود، اعلام می شود و تا به حال ما مصوبه ای را دریافت نکرده ایم. ثبت سفارش ای کالا هم موکول به بررسی کارشناسی بوده و هیچ ممنوعیتی برای ثبت سفارش کاغذ مطرح نبوده است. حالا هم که قرار شده کارشناسی ثبت سفارش کاغذ کنار گذاشته شود و برای ثبت سفارش آن هیچ مانعی وجود ندارد.»

با اینکه هنوز تعرفه واردات افزایش پیدا نکرده و در ثبت سفارش صرفا نظارت بالاتر رفته، اما واردکنندگان کاغذ از افزایش ده درصدی قیمت ارز سوء استفاده کرده و با افزایش سی درصدی در قیمت، سعی در مجاب کردن دولت به تغییر سیاست های خود در قبال آزادی هر چه بیشتر واردات کاغذ و ضربه زدن به تولید داخل کردند. اتفاقی که صنعت بازار نشر را دست خوش منفی کوتاه مدت و حتی بلند مدت می کند. آنطور توکل صدیقی نائب رئیس اتحادیه ناشران و کتاب فروشان تهران می گوید با افزایش قیمت کاغذ در یک سال آینده قیمت پشت جلد کتاب تا 50 درصد افزایش پیدا می کند:

« وقتی ما 30 درصد افزایش قیمت کاغذ را ملاک قرار دهیم، در گام اول حدود 15 درصد به قیمت پشت جلد کتاب اضافه می شود چرا که با توجه به محدودیت نقدینگی و تهیه کاغذ و مقوا به صورت نقدی ، تولید ناشران کاهش پیدا می کند و این کاهش سهم هزینه های بالاسری را در تولید بالا می برد و اگر به همین نحو بماند ما در یک سال و نیم دیگر با 50 درصد افزایش قیمت کتاب مواجه خواهیم شد.»

سهم کتاب از سبد فرهنگ خانواده ها بسیار کم شده در حالی سهم ضای مجازی و اینترنت بیشتر شده است. فضایی که عم آگاهی بخشی آن در مقایسه با کتاب بسیار کم است و در بعضی مواقع می تواند پدیده ای ضد فرهنگی نیز باشد. بنابراین انتظار می رود در چنین فضایی زیرساخت های اشاعه فرهنگ کتاب خوانی در جامعه بیشتر مورد توجه مسئولان فرهنگی کشور باشد تا از تعداد کم باقی مانده از کتاب خوان های کشور چیزی کم نشود.