به گزارش نصر به نقل از ایرنا، خطاطی و خوشنویسی، هنری که از دیرباز با خون مردم ایران عجین شده و در طول سالیان سیر تحول و تطور خود را از خط کوفی به نستعلیق به عنوان شناسنامه ایرانی بودن سپری کرده، اکنون با وجود گنجینه ها و مشاهیر معروف و مشهور در این هنر مورد بی مهری و بی توجهی مردم و مسئولان قرار گرفته است.
در عصر فناوری با اختراع کامپیوتر و دستگاه تایپ و روی آوردن مردم به نگارش از طریق این دستگاه ها، ماهیت مکاتبات و مراودات روزمره افراد جامعه به جای قلم و لیقه خوشنویسی و خودکار به صفحه کلید رایانه و دستگاه های تایپ تغییر یافته است.

هنر خوشنویسی به ویژه خط نستعلیق که به عنوان عروس خطوط خوشنویسی شناخته می شود، از مصداق های عینی ضرب المثل ' هنر نزد ایرانیان است و بس' بوده و در زمان کنونی با اختراع دستگاه های الکترونیکی از فروغ و تبلور پیشین خود فاصله گرفته است.

در میزگرد ایرنا آذربایجان شرقی جمعی از مسئولان و دست اندرکاران انجمن خوشنویسی تبریز و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی به بررسی و واکاوی تاریخچه خوشنویسی در ایران به ویژه تبریز، چالش ها و مشکلات فعالان این عرصه و راهکارهای احیا و اشاعه این هنر زیبا و اصیل ایرانی به بحث و تبادل نظر پرداختند.

همنوایی هنر خوشنویسی از ابتدای خلقت با انسان
رئیس انجمن خوشنویسی تبریز در این میزگرد گفت: هنر خطاطی و خوشنویسی با قدمت 3 هزار ساله از ابتدای خلقت با انسان همراه بوده و قدمت آن به قبل از اسلام می رسد و بعد از اسلام نیز خوشنویسی بیشتر با خط کوفی رواج داشت.

یونس نصیری با بیان اینکه خط از وسایل ارتباطی جمعی قدیمی و دارای علایم قراردادی است، افزود: خط با خوشنویسی فرق دارد زیرا هر کس هر چیزی بنویسد به آن خط گفته می شود ولی خوشنویسی نوشتن علایم قراردادی براساس اصول و ضوابط زیبایی شناسی است.

وی با بیان اینکه خوشنویسی هنر زیبا نوشتن است و جایگاه ویژه ای در اسلام دارد، یادآوری کرد: در دوران تیموریان و صفویان خوشنویسان بزرگی وارد عرصه این هنر شدند و روی آن کارهای زیادی انجام دادند.
رئیس انجمن خوشنویسی تبریز اظهار کرد: در سایه تلاش اساتید خوشنویسی 14 نوع خط خوشنویسی ابداع شد و ابن‌مقله شیرازی با نظام بخشیدن به خط کوفی و خطوط مختلف رایج در زمان خود خطوط ششگانه شامل نسخ، ثلث، توقیع، رقاع، محقق و ریحان را ابداع و برای آن ها قواعدی وضع کرد.

نصیری با بیان اینکه خط های ثلث، محقق و ریحان از نظر نوشتاری شبیه هم هستند، ادامه داد: در قرن هفتم قمری اولین خط ایرانی و فارسی به نام تعلیق ابداع شد و به علت سختی نوشتن و خواندن آن، در قرن هشتم توسط میرعلی تبریزی با ترکیب خط نسخ و تعلیق خط جدیدی به نام نسخ تعلیق ابداع کرد.

وی گفت: سلطانعلی مشهدی از شاعران و خوشنویسان قرن نهم در باب این خط شعری تحت عنوان ' نسخ تعلیق گر خفی ( خط ریز) و جلی ( خط درشت) است واضع الاصل خواجه میرعلی تبریزی است' سروده است.

نصیری با بیان اینکه خاستگاه خط خوشنویسی نستعلیق که شناسنامه ایرانی بودن است، به تبریز نسبت داده می شود، افزود: بر این اساس تبریز به مکانی برای پرورش خوشنویسان تبدیل شد و میرعماد قزوینی که سرآمد خوشنویسان بود و به خاطر وی قزوین پایتخت خوشنویسی اعلام شده است، به تبریز آمد و زیر نظر ملامحمد حسین تبریزی آموزش دید.
استاد خوشنویس و عضو شورای انجمن خوشنویسی تبریز نیز گفت: پس از ابداع خط 'نسخ تعلیق' توسط میرعلی تبریزی و با مرور زمان به علت مشکل در بیان این خط نام آن به 'نستعلیق' تغییر یافت.
یوسف طهماسبی با بیان اینکه نستعلیق اولین خط زبان فارسی است که توسط میرعلی تبریزی ابداع شد، افزود: میرعماد خط نستعلیق را به کمال رساند و این خط را قانونمند کرد.
وی اظهار کرد: درویش عبدالمجید طالقانی از اساتید خوشنویسی آن دوران نیز در اثر سرعت و تند نویسی خط نستعلیق، خط شکسته نستعلیق را در قرن یازدهم به عنوان سومین خط زبان فارسی پس از خط تعلیق و نستعلیق ابداع کرد و به حد کمال رساند.

طهماسبی ادامه داد: این نابغه خوشنویسی به علت ابتلا به بیماری در سن 35 سالگی فوت کرد و آثاری از وی بجا ماند که در نوع خود بی نظیر است.

نائب رئیس انجمن خوشنویسی تبریز نیز با بیان اینکه خطاطی از دیرباز در آذربایجان مورد توجه بود و سابقه دیرینه ای دارد، گفت: مکتب تبریز و فعالیت های خوشنویسی در این شهرستان به پنج دوره تقسیم می شود و هر کدام از این دوره ها از برجستگی خاصی برخوردار بود.

رسول جدید الاسلام افزود: در دوره مغول یاقوت مستعصمی از خوشنویسان برجسته ای بود که خوشنویسانی از تبریز در نزد وی آموزش دیدند و بر این اساس در دوره تیموریان خط نستعلیق توسط میرعلی تبریزی ابداع شد و چهره های درخشانی در خطاطی و خوشنویسی طلوع کردند.

وی یادآوری کرد: در دوره صفویه نیز خط نستعلیق توسط شاگردان میرعلی تبریزی از جمله پسرش جعفر تبریزی ادامه یافت و در دوره قاجار و پهلوی خوشنویسان بزرگی این هنر را رشد دادند.
جدید الاسلام با اشاره به سابقه 62 ساله انجمن خوشنویسان ایران، ادامه داد: بعد از انقلاب اسلامی با وجود اینکه سایر هنرها کم فروغ شدند، هنر خوشنویسی چنان رشد یافت که اساتید بزرگی مانند علی اکبر کاوه، سیدحسین میرخانی، رسام، بخت شکوهی، میرزا طاهر خوشنویس، فرض بد، جمشید کرمانی و دایم امید به عرصه آمدند.
بازرس انجمن خوشنویسی تبریز نیز گفت: در قرن سیزدهم و دوره قاجار میرزا رضای کلهر، خوشنویس بلند آوازه کرمانشاهی، در شیوه آموزش و بدنه خط خوشنویسی تحول ایجاد کرد و خوشنویسان حاضر نیز راه وی را ادامه می دهند.

محمد حسین نژاد اصل افزود: اگر شیوه قدیمی در خوشنویسی به میرعماد و سایر اساتید آن دوره نسبت داده می شود، کلهر نیز زیربنای شیوه معاصر در خوشنویسی را بنا نهاد و اتصالات خط را تقویت و شش دانگ خط را به پنج دانگ تبدیل کرد.

کارشناس تجسمی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی نیز گفت: هنر اسلامی دارای دو هنر شاخص بوده که شامل معماری و خوشنویسی است.

آیسان شیوا با بیان اینکه خوشنویسی نگین و عروس هنر اسلامی است، افزود: تبریز در مکتب خوشنویسی و خط ایرانی از جایگاه بالایی برخوردار است، زیرا میرعلی تبریزی ابداع و تکمیل کننده اولین خط فارسی و ایرانی از این شهر بود.

وی اظهار کرد: با مطالعه تاریخ و در عصر معاصر، توجه کمتری به هنر خوشنویسی شده است و ماشینی و تایپی شدن نوشتار موجب شده این هنر به زیر سایه فراموشی برود.
شیوا با اشاره به وجود اساتید برجسته خوشنویسی در تبریز یادآوری کرد: باید این هنر را دوباره احیا کرد تا تبریز در خوشنویسی نیز حرف اول را در سطح کشور بزند.
نبود ساختمان مستقل بعد از نیم قرن فعالیت انجمن خوشنویسی تبریز
رئیس انجمن خوشنویسی تبریز با اشاره به آغاز فعالیت این انجمن در دهه 50 گفت: فعالیت این انجمن از سال 64 به صورت شورایی ادامه یافت و اکنون 20 کلاس در این انجمن دایر است.
نصیری افزود: تعداد هنرجویان انجمن به علت سوق یافتن مردم به کارهای سهل الوصل و راحت در سایه گسترش دستگاه های ماشینی خیلی کم شده چراکه این هنر دیربازده است.
وی یادآوری کرد: نبود ساختمان مستقل برای انجمن و کمبود فضای آموزشی نیز بر مشکلات آن افزوده و موجب شده تا انجمن خوشنویسی تبریز نتواند توفیق زیادی در جذب هنرجویان و علاقه مندان داشته باشد به طوری که در یک اتاق 2 کلاس از سوی 2 استاد دایر می شود.

رئیس انجمن خوشنویسی تبریز اظهار کرد: به علت استقرار این انجمن در مجتمع فرهنگی و هنری 29 بهمن تبریز، دوری مسافت از غرب شهر و نداشتن شعبه در مناطق و اطراف شهر تعداد هنرجویان آن ریزش کرده است.

نصیری افزود: تاکنون رایزنی ها با دستگاه های مختلف در خصوص اختصاص زمین و ساختمان برای این انجمن نتیجه ای دربر نداشته است.

وی با بیان اینکه مدارک خوشنویسی در جامعه فاقد ارزش است، گفت: هنرمند بعد از طی دوره‌های آموزشی و اخذ مدرک نمی‌تواند از آن هیچ گونه استفاده‌ای کند و از آن برای تامین معاش منفعتی نمی برد.
نصیری، افزود: بیتی از حافظ و دوبیتی ذیل جایگاه واقعی هنر خوشنویسی را در جامعه را به خوبی به تصویر کشیده است.

'هنر نمی خرد ایام و غیر از این هم نیست ** کجا روم به تجارت بدین کساد متاع' و دوبیتی ' یک چند در این رشته پریشان گشتیم ** رفتیم گران شویم ارزان گشتیم، در طالع ما کساد بازاری بود ** آیینه فروش شهر کوران گشتیم'.
وی بزرگترین معضل در زمینه خوشنویسی را نبود جایگاه این هنر در دانشگاه ها اعلام کرد و گفت: هنر نقاشی، گرافیک، عکاسی و طراحی که عمر برخی از آن ها مانند گرافیک کمتر از خوشنویسی است، در دروس دانشگاهی گنجانده شده ولی رشته خوشنویسی با وجود وارداتی نبودن و شناسنامه ایرانی بودن در دانشگاه ها وجود ندارد.
نائب رئیس انجمن خوشنویسی تبریز نیز گفت: خوشنویسی همواره در جامعه نسبت به سایر هنرها پیشرو و در تمام صحنه ها حاضر بوده ولی آنچنان که باید مورد توجه قرار نگرفته و از سوی مسئولان ذیربط حمایت خاصی از این هنر انجام نشده است.

جدیدالاسلام افزود: انجمن خوشنویسی تبریز با برخورداری از پیشینه ارزشمند تاریخی فاقد ساختمان مستقلی برای آموزش دادن به افراد جامعه و علاقه مندان بوده در حالی که بیشتر شهرهای کشور با سابقه کمتر دارای ساختمان مستقل است.

عضو شورای انجمن خوشنویسی تبریز نیز با بیان اینکه هنر خوشنویسی در طول تاریخ در جامعه تاثیر گذار بوده است، گفت: برخی از هنرها در طول تاریخ به انحطاط کشیده شد ولی خوشنویسی از انحطاط مصون ماند.

طهماسبی با اشاره به جایگاه این هنر در اسلام افزود: در دوران انقلاب اسلامی نیز پیام و شعارهای انقلاب از طریق خطاطی و خوشنویسی به افراد جامعه منتقل می شد ولی اکنون این هنر ذلیل شده است.
وی اظهار کرد: کم توجهی مردم به این هنر و توجه بیشتر اولیا به شرکت بچه ها در کلاس های کمک درسی و دوره های تقویتی از دیگر دلایل کاهش هنرجویان انجمن خوشنویسی است.
طهماسبی با اشاره به سابقه این انجمن از سال 53، یادآوری کرد: نبود ساختمان مستقل موجب شده تا کلاس های این انجمن به هنگام تعطیلی مجتمع فرهنگی هنری 29 بهمن زودتر تعطیل شود.
کارشناس تجسمی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی با بیان اینکه آنچنان که باید به هنر خوشنویسی توجه نشده است، گفت: امسال می توان در رویداد تبریز 2018 در این هنر سرمایه گذاری کرد و به کارمندان دستگاه ها و دانش آموزان دوره خط تحریری را آموزش داد.

شیوا، تدوین دایره المعارف خوشنویسی را از نیازهای تبریز اعلام کرد و افزود: در این کتاب باید اساتید و خطاطان معاصر این شهر به مردم و علاقه مندان داخلی و خارجی معرفی شوند.
بازرس انجمن خوشنویسی تبریز نیز با بیان اینکه فلسفه وجودی این انجمن شناساندن زیبایی این هنر و اشاعه آن در جامعه است، گفت: با وجود استعدادهای فراوان در این شهر در این هنر عدم حمایت مسئولان از آن موجب شده تا نتوان به نتیجه مورد انتظار دست یافت.

حسین نژاد اصل، افزود: به علت ناآشنایی مردم از زیبایی ها، آرامش بخشی و لذت وصف ناپذیر این هنر کمتر رغبتی به فراگیری آن می کنند.

خوشنویسی داروی آرامبخش و پلی برای رسیدن به عرفان است
رئیس انجمن خوشنویسی تبریز گفت: خوشنویسی به انسان آرامش و صبر می دهد و بیماری افسردگی را درمان می کند و نمونه آن درمان بیماری غش یکی از همکلاسی های بندرعباسی بنده در پی روی آوردن به خوشنویسی است.

نصیری افزود: وقتی کسی شروع به خوشنویسی می کند از امور دنیوی و مشکلات فارغ شده و بدون توجه به این امور ساعاتی را در آرامش و سکوت می گذراند و ذهن وی به آسایش می رسد.
وی گفت: خوشنویسی هنر مادر بوده و در تمامی هنرها مانند معماری، فرش، فلز و چوب کاربرد دارد.

عضو شورای انجمن خوشنویسی تبریز نیز گفت: هنر خوشنویسی در خدمت ادبیات بوده و انسان را در مسیر عرفان هدایت می کند و نقاشی ای است که در آن امکان خطا و تکرار وجود ندارد.
طهماسبی افزود: وقتی کسی اشعار زیبا و عرفانی شاعران را از جمله ' الا یا ایها ساقی ادرک ' را می نویسد و به معنی آن پی می برد، بدنبال کابرد آن می رود و حق و ناحق را از هم متمایز کرده و به کمال می رسد.

نائب رئیس انجمن خوشنویسی تبریز گفت: از سال 64 پس از شورایی شدن انجمن خوشنویسی فعالیت های این انجمن رشد یافت و در طول این مدت بیش از 100 خوشنویس فوق ممتاز، 350 ممتاز و 7 نفر با درجه استادی در آن تربیت یافتند.

جدیدالاسلام با اعلام آمادگی این انجمن برای آموزش خط تحریری به کارکنان دستگاه های استان افزود: خط برخی از مسئولان چنان بد و ناخواناست که کمتر کسی می تواند آن را بخواند.
وی گفت: پس از شورایی شدن انجمن خوشنویسی کمیته های مختلفی در آن ایجاد شد تا تمامی اعضا در این کمیته ها سخنان، مشکلات و طرح های خود را بیان و ارایه کنند و برای تشویق اعضا برای آنان آئین تجلیل و صدور گواهی برگزار می شود.

بازرس انجمن خوشنویسی تبریز نیز گفت: خوشنویسی هنری اسلامی بوده و در خون ایرانیان وجود دارد که علاوه بر نقش اطلاع رسانی آن به عنوان یک نوع رسانه جمعی از زیبایی خاصی برخوردار است.
حسین نژاد اصل، افزود: هر یک از اصول دوازده گانه خوشنویسی حرفی برای گفتن دارد و هر کس به مرحله شان و صفا در این اصول برسد خط حرف می زند و مخاطبان را نیز تحت تاثیر قرار می دهد و 'صفای خط از صفای دل' است را تداعی می کند.

کارشناس تجسمی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی گفت: خوشنویسی هنری است که انسان را از مشکلات منحرف می کند و به سمت ادبیات سوق می دهد تا شعر خوبی را به خط تحریر درآورد و این هنر ما را به نظم در زندگی، افزایش تمرکز، دقت و توجه بیشتر سوق می دهد.

شیوا، با بیان اینکه خوشنویسی هنری فاخر است، افزود: در دوران کنونی نسل جدید دارای غلط املایی زیادی بوده و حتی خط پزشکان نیز خوانا نبوده در حالی که در سالیان گذشته بعید بود که خط یک دانش آموخته بد باشد.

وی گفت: در کشورهای غرب آسیا به ویژه چین و ژاپن خط از اهمیت خاصی برخوردار بوده و در مذهب و اخلاق به آن توجه می شود و چنان روی خط خود کار کرده اند که جهان غرب آن ها را از روی خط شان می شناسند.

شیوا ادامه داد: همان فلسفه و مراقبه ها در ما نیز وجود دارد و باید روی این هنر کار کرد و آن را بیشتر به مردم شناساند.

اعتلای جایگاه هنر خوشنویسی در سایه اشاعه و فراگیری
رئیس انجمن خوشنویسی تبریز با بیان اینکه این انجمن تنها انجمن خوشنویسی فعال در این شهر بوده و دارای بیش از 300 عضو فعال در زمینه خوشنویسی است، گفت: هنر خوشنویسی از مراحل مقدماتی، متوسط، خوش، عالی، ممتاز و فوق ممتاز و استادی تشکیل شده که فراگیری هر یک از آن ها نیاز به زمان و علاقه هنرجو دارد.
یونس نصیری با بیان اینکه 50 درصد کتاب هنر مدارس خوشنویسی است، افزود: اگر در آموزش و پرورش 50 درصد معلمان هنر را از بین دانش آموختگان انجمن خوشنویسی جذب کرد میل و انگیزه افراد برای یادگیری این هنر در جامعه بیشتر می شود.

نائب رئیس انجمن خوشنویسی تبریز گفت: برگزاری نمایشگاه، همایش و جشنواره ها در احیای این هنر و جذب مخاطبان تاثیر زیادی می گذارد چنانچه در همایش سالگرد استاد شهریار نمود آن به عینه مشخص شد.
رسول جدیدالاسلام افزود: اگر بتوان این هنر را به درون جامعه برد و افراد را با ویژگی ها و زیبایی های این هنر آشنا کرد موجبات رونق و اشاعه آن فراهم می شود.
یوسف طهماسبی عضو شورای انجمن خوشنویسی تبریز نیز با اشاره به ضرورت حمایت مسئولان ذی ربط برای احیا و اشاعه این هنر در جامعه گفت: وجود ساختمان مستقل برای این انجمن بخش عمده ای از مشکلات فعالان و مخاطبان این هنر مرتفع می شود.

کارشناس تجسمی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی نیز گفت: در انجمن خوشنویسی به روی همه باز بوده و اعضای آن به گرمی مخاطبان و علاقه مندان را می پذیرند و حق این انجمن داشتن خانه و ساختمانی مستقل است تا دوباره این هنر در سطح جامعه اشاعه و گسترش یابد.

شیوا، افزود: انجمن با داشتن ساختمان مستقل می تواند دارای موزه شود و در آن کلاس و نمایشگاه برگزار و مخاطبان را به سوی خود جذب کند.

وی برگزاری نمایشگاه خوشنویسی در هر هفته در سطح استان، جشنواره خوشنویسی در هر فصل، انتخاب و تجلیل از خوشنویسان برتر در هر سال را از اقدام های اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی برای احیا و توجه به هنر خوشنویسی اعلام کرد.

انتهای پیام/