تنش این روزهای کشورهای حاشیه خلیج فارس حاصل اختلافی یک‌شبه نیست اما قطع رابطه دیپلماتیک عربستان سعودی، امارات متحده عربی، بحرین و مصر با قطر و محاصره زمینی، دریایی و هوایی این کشور را بسیاری شتاب‌زده و ناگهانی می‌خواندند. حالا سی‌ان‌ان می‌گوید به اسنادی دست‌پیدا کرده که به درک ماهیت این بحران کمک می‌کند. بر اساس این گزارش اختصاصی قطر و کشورهای همسایه‌اش در حاشیه خلیج‌فارس سال 2013 و 2014 توافق‌نامه‌هایی محرمانه را امضا کرده‌اند که بر پایه آن حمایت از مخالفان و گروه‌های متخاصم علیه این کشورها و همچنین مصر و یمن ممنوع اعلام شده است. آن‌طور که سی‌ان‌ان گزارش داده وجود چنین توافق‌نامه‌هایی آشکار بوده، اما این اسناد و محتوای آنها که به طور خصوصی از سوی سران این کشورها امضا شده، به دلیل حساسیت مسائل ذکرشده محرمانه باقی مانده بود. اما حالا این اسناد اختصاصی از طریق منبعی در منطقه که به این اسناد دسترسی داشته، به سی‌ان‌ان رسیده است. کشورهای حاشیه خلیج فارس قطر را به نقض این توافق‌نامه‌ها متهم می‌کنند و در بیانیه هفته گذشته خود هم پایبندی به توافقات میان شش کشور را یکی از شروط بهبود روابط با قطر عنوان کرده بودند. قطر، در مقابل در بیانیه‌ای که به سی‌ان‌ان داده، عربستان سعودی و امارات متحده عربی را به تخطی از روح این توافق و حمله به حاکمیت قطر متهم کرده است. 
محتوای توافق‌نامه‌ها
اولین توافق که به‌صورت دست‌‌نوشته است و به تاریخ 23 نوامبر 2013 برمی‌گردد را پادشاه عربستان سعودی و امیر قطر و امیر کویت امضا کرده‌اند. این توافق، طرفین را به اجتناب از مداخله در امور داخلی سایر کشورهای حاشیه خلیج فارس، اجتناب از حمایت مالی یا سیاسی از گروه‌های «منحرف» متعهد می‌کند؛ عبارتی که به گفته سی‌ان‌ان برای توصیف گروه‌های فعال ضد دولت به ‌کار می‌رود.
در این توافق‌نامه که با نام توافق‌نامه ریاض خوانده می‌شود، به‌ویژه به حمایت‌نکردن از اخوان‌المسلمین اشاره کرده که کشورهای حاشیه خلیج‌فارس قطر را به حمایت از آن متهم می‌کنند. این توافق‌نامه کشورها را از حمایت از گروه‌های مخالف در یمن هم منع کرده و این مخالفان را تهدیدی برای کشورهای همسایه خوانده است. کشورهای تحریم‌کننده قطر ماه گذشته در توضیح محاصره این کشور، دوحه را به حمایت مالی از حزب‌الله و اخوان‌المسلمین مصر متهم کردند. در این توافق‌نامه همچنین کشورها وعده داده‌اند که از رسانه‌های متخاصم حمایت نکنند. اگرچه به‌نظر می‌رسد منظور از رسانه‌ متخاصم، شبکه خبری الجزیره قطر باشد اما به‌طور مستقیم اشاره‌ای به این شبکه نشده است. توافق‌نامه دوم که بالای آن عبارت «فوق سری» درج شده، مربوط به تاریخ 16 نوامبر 2014 است و در پایین آن امضای پادشاه بحرین، ولیعهد ابوظبی و نخست‌وزیر امارات دیده می‌شود. این توافق بر حمایت امضا‌کنندگان از ثبات مصر تأکید کرده و خواستار آن شده که از نفوذ شبکه الجزیره برای حمایت از گروه‌ها یا اشخاصی که دولت مصر را به چالش می‌کشند، جلوگیری شود. به گزارش سی‌ان‌ان، شبکه خبری الجزیره بعد از امضای این توافق‌نامه یکی از کانال‌های خود موسوم به «الجزیره مبشر مصر» را تعطیل کرد. در این توافق‌نامه‌ها، نام قطر به‌صورت مجزا ذکر نشده و از تمامی کشورهای امضاکننده خواسته شده که به مفاد آنها پایبند بمانند.
واکنش قطر و تحریم‌کنندگان
در پی انتشار این اسناد از سوی سی‌ان‌ان یک سخنگوی دولت قطر در پاسخ به سی‌ان‌ان گفت این عربستان و امارات بوده‌اند که «روح توافق را نقض کرده‌اند». شیخ سیف بن احمد الثانی، مدیر دفتر ارتباطات دولت قطر گفت: «مطالعه کامل متن این توافق‌نامه‌ها نشان می‌دهد که هدف توافق‌نامه‌های 2013 و 2014 ضمانت این بوده است که کشورهای دارای حاکمیت مستقل در شورای همکاری خلیج‌فارس بتوانند در چارچوبی مشخص همکاری کنند». به گفته این مقام قطری: «مطالبات آنها - اینکه قطر الجزیره را تعطیل کند، به اجبار باعث فروپاشی خانواده‌ها شود و غرامت بپردازد- مطالباتی هستند که هیچ ارتباطی با توافق‌نامه‌های ریاض ندارند». کشورهای تحریم‌کننده قطر هم به انتشار اسناد محرمانه توافق‌نامه‌ها واکنش نشان دادند و با انتشار بیانیه مشترکی اعلام کردند این اسناد بی‌هیچ شک و تردیدی نشان‌دهنده عدم تعهد قطر به این توافق‌نامه‌هاست. به‌گفته این کشورها شروط 13گانه عربستان سعودی و متحدانش در راستای انجام تعهدات قبلی بوده و در اصل این مطالبات در توافق‌نامه ریاض ذکر شده است. اسناد توافق‌نامه‌های 2013 و 2014 نشان می‌دهد تنش میان کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس دیرینه بوده و اکنون به اوج خود رسیده است. برای مثال در مارس 2014، عربستان سعودی، امارات متحده عربی و بحرین سفرای خود را از قطر خارج و دلیل آن را دخالت دوحه در امور داخلی کشورهای دیگر عنوان کردند. حالا و با به اوج رسیدن این بحران، ایالات‌متحده پس از حدود یک ماه تلاش‌هایی را برای خاتمه تنش آغاز کرده است. رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا روز گذشته و در دومین روز سفر خود به منطقه، پس از مذاکره با امیر کویت راهی قطر شد تا با امیر قطر و وزیر خارجه این کشور دیدار کند.