به گزارش خبرگزاری تسنیم از قم، در عصر تحولات شتابان دیجیتال و گسترش روزافزون هوش مصنوعی، عرصه تبلیغ بین‌الملل با یک نقطه عطف تاریخی مواجه شده است. این تحولات، مرزهای سنتی اطلاع‌رسانی و ارتباط با مخاطبان جهانی را درنوردیده و مبلغین بین‌المللی را در برابر فرصت‌هایی بی‌سابقه و چالش‌هایی اخلاقی و فقهی جدید قرار داده است. در همین راستا، حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدمهدی چگینی، مدیر مؤسسه بین‌المللی فطرت و استاد دانشگاه، دیدگاه‌های راهبردی خود را پیرامون چگونگی به‌کارگیری این فناوری‌ها در مأموریت جهانی دین تبیین کرده است.
چگینی هوش مصنوعی را در وهله اول یک «فرصت عظیم» برای نفوذ پیام می‌داند، مشروط بر آنکه با شناخت و درک کامل از توانمندی‌ها و آسیب‌های آن همراه باشد. او تأکید می‌کند که بی‌تفاوتی نسبت به این موج فناوری، بزرگ‌ترین خطر است؛ لذا استراتژی مطلوب، سرمایه‌گذاری در آموزش و بهره‌برداری از ابزارهایی چون ترجمه خودکار چندزبانه و تحلیل شبکه‌های اجتماعی برای شناسایی نیازهای دقیق مخاطبان است، در حالی که همزمان، آموزش‌هایی برای مقابله با مخاطرات آن ارائه شود.
این گفت‌وگو که پیش روی مخاطبان تسنیم است، به بررسی نمونه‌های عملی این رویکرد، از جمله طراحی پلتفرم‌های ترجمه زنده سخنرانی‌ها، و همچنین مواجهه با چالش‌های اخلاقی ناشی از سوگیری الگوریتم‌ها در پاسخگویی به شبهات در جوامع غیرمسلمان می‌پردازد. هدف اصلی، ترسیم نقشه‌ای راه برای مبلغانی است که می‌خواهند با حفظ اصالت پیام دینی، از ابزارهای نوین برای اثربخشی و نفوذ حداکثری در پهنه جهانی بهره ببرند.
تسنیم: با توجه به اهمیت مأموریت تبلیغ بین‌الملل، رویکرد شما به عنوان یک مبلغ، در قبال تحولات سریع هوش مصنوعی چیست؟ آیا این فناوری‌ها را بیشتر فرصت می‌بینید یا تهدیدی برای اصالت پیام دینی در عرصه جهانی؟
نکته مهم در قبال هوش مصنوعی و سایر فناوری های جدید این است که ما باید شناخت کامل و درستی از آنها داشته باشیم. بدون داشتن این شناخت، عملاً هیچ اقدامی از ما ساخته نیست و بی‌تفاوتی نسبت به آن بزرگ‌ترین خطرات را در پی خواهد داشت.
در مورد اینکه هوش مصنوعی فرصت است یا تهدید نیز نظرات متعددی از سوی اندیشمندان و فعالان این حوزه ارائه شده است؛ به باور من، هوش مصنوعی فرصتی عظیم برای تبلیغ جهانی است اگرچه این مسأله باعث نمی‌شود که تهدیدات و آسیب‌های آن کم باشد. بهترین استراتژی و راهبرد این است که ما با دیدن آموزش‌های لازم و سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف مربوط به هوش مصنوعی، بیشترین بهره برداری را از هوش مصنوعی ببریم و در عین حال نسبت به آسیب‌ها و مخاطرات آن نیز آموزش‌های لازم را ارائه دهیم.
️استفاده هوشمندانه از ترجمه زنده و تحلیل مخاطب؛ گام نخست تبلیغ دیجیتال
تسنیم: به طور خاص، مبلغ بین‌المللی چگونه می‌تواند از ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی (مانند تولید محتوا چندزبانه، تحلیل شبکه‌های اجتماعی، یا شبیه‌سازی‌های تعاملی) برای افزایش اثربخشی و نفوذ پیام در جوامع مختلف استفاده کند؟ لطفاً یک نمونه موفق یا بالقوه را ذکر فرمایید.
واقعیت این است که ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی می‌توانند تبلیغ بین‌الملل را متحول کنند. ترجمه خودکار چندزبانه امکان رساندن معارف اسلامی به مخاطبان جهانی با زبان‌های متنوع را فراهم می‌کند. تحلیل شبکه‌های اجتماعی به شناسایی نیازهای مخاطبان و اولویت‌های فرهنگی کمک می‌کند، و شبیه‌سازی‌های تعاملی می‌توانند مفاهیم پیچیده دینی را برای نسل جوان جذاب کنند.
به‌عنوان نمونه طراحی یک پلتفرم دیجیتال مبتنی بر هوش مصنوعی که سخنرانی‌های مذهبی را به صورت زنده به چندین زبان ترجمه و پخش می‌کند از جمله نمونه‌های در دست اقدام است که می‌تواند آثار مثبت فراوانی در پی داشته باشد.
تسنیم: در مواجهه با مخاطبان غیرمسلمان یا دارای پیش‌زمینه‌های فرهنگی متفاوت، تصمیم‌گیری‌های مبتنی بر الگوریتم‌های هوش مصنوعی چه چالش‌های اخلاقی یا فقهی جدیدی را در فرآیند تبلیغ و پاسخگویی به شبهات بین‌المللی ایجاد می‌کند؟
الگوریتم‌های هوش مصنوعی ممکن است به دلیل داده‌های غیراسلامی یا سوگیری‌های فرهنگی، پاسخ‌هایی تولید کنند که با شرع یا فرهنگ مخاطبان ناسازگار باشد. چالش‌ها شامل خطر تحریف پیام دینی، نقض حریم خصوصی مخاطبان و عدم تطبیق با تنوع فرهنگی است. برای نمونه، الگوریتمی که بدون نظارت فقهی طراحی شده، ممکن است پاسخ‌هایی غیرمنطبق با فتاوای مراجع ارائه دهد.
راه‌حلی که به ذهن بنده در این زمینه می‌رسد تدوین چارچوب‌های فقهی برای هوش مصنوعی، نظارت علما بر الگوریتم‌ها و استفاده از داده‌های معتبر اسلامی است. همچنین، باید با مخاطبان غیرمسلمان با احترام و درک پیش‌زمینه‌های فرهنگی آنها تعامل کرد تا بتوانیم بیش از پیش اعتماد آنها را جلب کنیم.
تسنیم: آیا ساختارها و آموزش‌های فعلی حوزه علمیه، مبلغان بین‌المللی را برای استفاده مؤثر از فناوری‌های نوین تجهیز کرده است؟ چه نوع پشتیبانی نظری (از منظر کلام و فقه) و عملیاتی (آموزشی و ابزاری) باید از سوی نهادهای حوزوی برای این قشر فراهم شود؟
ساختارهای کنونی حوزه علمیه برای آموزش فناوری‌های نوین به مبلغان کافی نیست. آموزش‌های سنتی عمدتاً بر کلام و فقه متمرکز است و کمتر به فناوری‌های دیجیتال می‌پردازد. نیاز به پشتیبانی نظری شامل تدوین فلسفه، کلام و فقه مرتبط با فناوری (مانند فقه هوش مصنوعی) و پشتیبانی عملیاتی مانند دوره‌های آموزشی کار با هوش مصنوعی، تحلیل داده و تولید محتوای دیجیتال است.
پیشنهاد بنده ایجاد مراکز تخصصی در حوزه برای آموزش فناوری‌های دینی، تأمین ابزارهای دیجیتال برای مبلغان و همکاری با متخصصان فناوری برای توسعه پلتفرم‌های تبلیغی اسلامی است. این امور مبلغان را برای رقابت در عرصه جهانی مجهز می‌کند.
مقابله هوشمند با روایت‌های سکولار؛ از تولید محتوای اصیل تا پلتفرم‌های بومی اسلامی
تسنیم: فناوری‌های نوین، به‌ویژه هوش مصنوعی، به ابزاری قدرتمند برای تولید و انتشار روایت‌های رقیب (مبتنی بر سکولاریسم یا سایر ایدئولوژی‌ها) تبدیل شده‌اند. راهبرد عملی شما برای تولید محتوای دینیِ مبتنی بر حقیقت و مقابله با روایت‌های تولیدشده توسط هوش مصنوعی رقیب چیست؟
واقعیت این است که متأسفانه فناوری‌های نوین، به‌ویژه هوش مصنوعی، در دست جریان‌های رقیب مانند سکولاریسم یا ایدئولوژی‌های ضددینی، ابزارهایی برای تولید روایت‌های تحریف‌شده علیه اسلام ایجاد کرده‌اند. برای مقابله و تولید محتوای دینی مبتنی بر حقیقت، پیشنهادات عملیاتی من شامل چند محور کلیدی است؛ نخستین محور، تولید محتوای اصیل و جذاب با استفاده از هوش مصنوعی است. لازم است از ابزارهای هوش مصنوعی برای خلق محتوای چندرسانه‌ای (ویدیو، انیمیشن، پادکست) مبتنی بر قرآن، حدیث و فتاوای مراجع استفاده شود. برای مثال، تولید مجموعه‌های ویدیویی کوتاه چندزبانه درباره سیره اهل بیت(ع) که با جذابیت بصری و داستانی، مخاطبان جهانی را جذب کند.
دومین پیشنهاد، ایجاد پلتفرم‌های دیجیتال اسلامی است. راه‌اندازی پلتفرم‌های اختصاصی با الگوریتم‌های هوش مصنوعی مبتنی بر منابع اسلامی برای رقابت با پلتفرم‌های سکولار که این پلتفرم‌ها می‌توانند محتوای دینی را با اولویت‌بندی در شبکه‌های اجتماعی منتشر کنند.
سوم؛ تقویت سواد رسانه‌ای مخاطبان از طریق کمپین‌های دیجیتال و کارگاه‌های آموزشی. این امر به ویژه برای نسل جوان که در معرض روایت‌های رقیب هستند، ضروری است.
چهارم؛ تشکیل تیم‌های تخصصی حوزوی-فناوری. همکاری علما، مبلغان و متخصصان فناوری برای تولید محتوای هوش مصنوعی که با نظارت فقهی، از تحریف جلوگیری کند. این تیم‌ها می‌توانند الگوریتم‌هایی طراحی کنند که شبهات ضددینی را شناسایی و پاسخ‌های مستدل ارائه دهند.
پنجم؛ حضور فعال در فضای جهانی انتشار گسترده محتوای دینی در شبکه‌های اجتماعی با استفاده از هشتگ‌های جهانی و کمپین‌های دیجیتال، مانند تبیین صلح و عدالت در اسلام، برای خنثی‌سازی روایت‌های اسلام‌هراسانه. نمونه موفق هم کمپین‌های دیجیتال در ایام محرم است که با تصاویر و ویدیوهای هوش مصنوعی ساخته‌شده، پیام عاشورا را به مخاطبان غیرمسلمان رسانده‌اند.
آخرین پیشنهاد هم نظارت فقهی و اخلاقی بر توسعه و بهره‌برداری از هوش مصنوعی است. اطمینان از تطابق محتوای تولیدی با اصول شرعی از طریق مشورت با مراجع تقلید و ایجاد دستورالعمل‌های فقهی برای استفاده از هوش مصنوعی از الزاماتی است که می‌تواند مانع تحریف آموزه‌های دینی توسط هوش مصنوعی شود.
به باور من عملیاتی شدن این پیشنهادها می‌تواند صدای حقیقت را در برابر روایت‌های رقیب تقویت کنند و پیام رحمانی اسلام را به جهانیان برسانند.
مهارت‌های آینده‌ساز مبلغ بین‌المللی؛ از تسلط زبانی تا تولید محتوای هوش‌محور
تسنیم: در افق پنج ساله، یک مبلغ بین‌المللی موفق در حوزه فناوری، چه مهارت‌های کلیدی (فنی، زبانی و کلامی) باید کسب کرده باشد تا بتواند به طور مؤثر صدای اسلام اصیل را در منظومه جهانیِ تحت تأثیر هوش مصنوعی، به گوش برساند؟
به باور من، برای موفقیت مبلغ بین‌المللی در افق پنج‌ساله در دنیای تحت تأثیر هوش مصنوعی، کسب مهارت‌های فنی کلیدی مانند تسلط بر ابزارهای هوش مصنوعی برای تولید محتوا، ترجمه و تحلیل داده‌ها، همراه با مدیریت امنیت سایبری و تولید محتوای دیجیتال ضروری است. همچنین، مهارت‌های زبانی شامل تسلط به زبان‌های بین‌المللی مانند انگلیسی و عربی، ترجمه فرهنگی مفاهیم اسلامی و نگارش دیجیتال برای شبکه‌های اجتماعی باید تقویت شود تا پیام اسلام اصیل به مخاطبان جهانی برسد.
مهارت‌های کلامی نیز شامل بیان شیوا، پاسخگویی منطقی به شبهات و مهارت تعامل بین‌فرهنگی بر اساس آموزه‌های قرآنی می‌شود. راهکارهای عملی مانند آموزش در حوزه‌های علمیه، همکاری با متخصصان فناوری و تمرین مستمر، این مهارت‌ها را فراهم می‌کند تا صدای رحمانی اسلام در برابر روایت‌های رقیب مؤثر باشد.
تسنیم: آیا مؤسسه شما برنامه خاصی در امر تبلیغ بین‌المللی دین با استفاده از هوش مصنوعی دارد؟
بله، یکی از مهم‌ترین برنامه‌های ما در مؤسسه بین‌المللی فطرت، استفاده حداکثری از هوش مصنوعی در فعالیت‌های بین‌المللی است. در این خصوص از چند ماه گذشته طراحی یک سامانه پاسخگویی به سؤالات دینی در دستور کار ما قرار گرفته است که امید داریم به یکی از سامانه‌های مرجع در امر پاسخگویی به سؤالات دینی مخاطبان غیرایرانی تبدیل شود. از جمله بخش‌های مهمی که برای این سامانه در نظر گرفته شده است، پاسخگوی هوشمند و توسط هوش مصنوعی است که إن‌شاءالله کیفیت و کمیت فعالیت ما در امر پاسخگویی به سؤالات دینی مخاطبان بین‌المللی را افزایش خواهد داد.
انتهای پیام/