نامه نیوز - دیپلمات‌های ایرانی و اروپایی روز جمعه برای بحث در مورد این‌که آیا می‌توانند تا پیش از بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید در هفته‌های آینده برای کاهش تنش‌های موجود از جمله تحولات منطقه، و برنامه هسته‌ای مورد مناقشه تهران مذاکرات جدی داشته باشند، دیدار می‌کنند.

دیدار در شهر ژنو سوئیس -همان جایی که قدرت‌های جهانی و ایران بیش از یک دهه پیش قبل از دستیابی به توافق در سال 2015 به اولین پیشرفت در مذاکرات هسته‌ای دست یافتند- اولین نشست جدی پس از انتخابات آمریکا است. هدف از نشست روز جمعه، این است که مشخص شود آیا می‌توان پیش از 20 ژانویه، زمانی که تحلیف ترامپ انجام می‌شود، پبشرفتی ایجاد کرد یا خیر.

طوفان فکری ژنو

مجید تخت روانچی معاون وزیر امور خارجه و مذاکره کننده ارشد هسته‌ای ایران پیش از نشست روز جمعه با دیپلمات‌های ارشد بریتانیا، آلمان و فرانسه موسوم به تروئیکای اروپایی، شامگاه پنج‌شنبه با انریکه مورا، معاون مسئول سیاست خارجی و هماهنگ‌کننده ارشد اتحادیه اروپا در مذاکرات با ایران، دیدار کرد.

سطح بی اعتمادی بین هر دو طرف زمانی برجسته شد که علی‌رغم وعده ایران برای توقف غنی‌سازی سطح بالای اورانیوم، تروئیکای اروپایی در 21 نوامبر قطعنامه‌ای را علیه ایران به تصویب رساندند که بر اساس آن دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل موظف شد یک گزارش «جامع» درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران تا بهار 2025 تهیه کند. 

دیپلمات‌ها به رویترز گفته‌اند که این باعث می‌شود که جلسات ژنو بیش‌تر به یک جلسه طوفان فکری متمرکز بر نگرانی‌های متقابل آن‌ها در مورد نحوه رسیدگی ترامپ به این پرونده تبدیل شود.

دیپلمات‌های غربی و منطقه‌ای می‌گویند که دولت ترامپ -که شامل شاهین‌های سرشناس ضدایرانی مانند مارکو روبیو، وزیر امور خارجه‌ پیشنهادی می‌شود- سیاست «فشار حداکثری» را اعمال خواهد کرد که هدف آن این است که ایران را از نظر اقتصادی به زانو درآورد. آن‌ها هم‌چنین معتقدند که او ممکن است به دنبال نوعی معامله بزرگ با مشارکت بازیگران منطقه‌ای برای حل بحران‌های متعدد در منطقه باشد.

چرخش اروپایی 

تروئیکا که طرف‌های اروپایی توافق هسته‌ای 2015 هستند، در ماه‌های اخیر موضع سخت‌تری در قبال ایران اتخاذ کرده‌اند. این موضوع تخت تاثیر ادعای حمایت تهران از روسیه در جنگ اوکراین بوده است. با این حال، آن‌ها همیشه تاکید کرده‌اند که می‌خواهند سیاست فشار و گفت‌وگو را به طور هم‌زمان حفظ کنند.

سه مقام ایرانی به رویترز گفتند که هدف اصلی تهران یافتن راه‌هایی برای تضمین «لغو تحریم‌ها» است که از سال 2018 و پس از خروج ترامپ از برجام، عملا بی‌اثر شده است. یکی از این سه مقام به رویترز گفته: «این نشست تصمیم دارد بر بن بست هسته‌ای غلبه کند... هدف نشست ژنو یافتن زمینه مشترک است و اگر پیشرفت کنیم، واشنگتن می‌تواند در مرحله بعدی به آن بپیوندد».

در پی خروج ترامپ از برجام در سال 2018، ایران به تدریج برنامه هسته‌ای خود را تسریع و در عین حال توانایی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای نظارت بر آن را محدود کرده است.

کلسی داونپورت، مدیر گروه سیاست منع اشاعه در انجمن کنترل تسلیحات، گفت: «تا زمانی که ترامپ به قدرت نرسد یا هیچ صحبتی جدی در مورد حاشیه‌های یک توافق صورت نگیرد، توافقی حاصل نخواهد شد. اما اروپایی‌ها احتمالا روشن می‌کنند که درباره چه جنبه‌هایی از برنامه هسته‌ای‌ ایران حاضر به مذاکره‌اند و ایران هم مشخص کند که چه شرایط امنیتی در منطقه باید تغییر کند تا حاضر به دادن امتیازات هسته‌ای شود».

یک مقام اروپایی به رویترز گفت کههدف اصلی تلاش برای توافق بر سر یک جدول زمانی و چارچوب تقویم برای آغاز گفتگوهای بر مبنای حسن نیت بود، به طوری که تعهد روشنی از سوی ایرانیان برای آغاز مذاکره درباره موضوعی مشخص قبل از آمدن ترامپ وجود داشته باشد.

مقامات هر دو طرف می‌گویند که موضوع هسته‌ای تنها یکی از جنبه‌های مذاکرات است. روابط نظامی با روسیه و فعالیت‌های منطقه‌ای تهران نیز موضوعات دیگر مورد بررسی است. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، روز سه‌شنبه با اعلام آتش‌بس در لبنان گفت که این تصمیم تا حدی برای معطوف کردن تمرکز اسرائیل به ایران گرفته شده است.

لحظه حیاتی تعامل

در حالی که بازگشت ترامپ به قدرت سؤالات زیادی را ایجاد کرده، چهار دیپلمات اروپایی گفتند که کشورهای تروئیکا احساس می کنند اکنون تعامل حیاتی است زیرا زمان در حال اتمام است.

قدرت‌های غربی امیدوارند ایران تصمیم بگیرد که مذاکرات درباره محدودیت‌های جدید در فعالیت‌های هسته‌ای خود را آغاز کند، البته محدودیت‌هایی کمتر از محدودیت‌های سال 2015 با هدف دستیابی به توافق تا تابستان.

در عوض، تحریم‌ها برداشته می‌شوند، اگرچه مضرترین تحریم‌ها برای اقتصاد ایران از سوی واشنگتن است.

با توجه به اینکه ایران غنی سازی اورانیوم خود را بسیار فراتر از محدودیت‌های توافق قدیمی انجام داده است، مشخص نیست که آیا ترامپ از مذاکرات با هدف تعیین محدودیت های جدید قبل از لغو محدودیت‌های توافق 2015 در «روز پایان» در اکتبر سال آینده حمایت می کند یا خیر.

اگر تا آن زمان بر سر هیچ محدودیت جدیدی به توافق رسیده نشود، گزارش کلیدی آژانس می‌تواند برای فعال کردن بند «اسنپ بک» استفاده شود.

ایران که مدت‌ها می‌گوید برنامه هسته‌ای‌اش صلح‌آمیز است، اما هشدار داده است که در صورت وقوع این سناریو، دکترین هسته‌ای خود را بازنگری خواهد کرد.

منبع: اکو ایران