نشست چهارشنبه ۲۰ نوامبر شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در فضای متشنجی آغاز به کار کرد؛ در حالی که موضوع هسته‌‌ای ایران در نخستین روز این نشست مورد بررسی قرار گرفت، از یکسو صحبت از تفاهم جدید ایران و آژانس بر سر توقف غنی‌‌سازی ۶۰ درصدی ایران بود، به شرطی که غرب قطعنامه‌‌ جدیدی علیه تهران صادر نکند و از سوی دیگر رسانه‌‌ها و منابع غربی از ارائه پیش‌‌نویس قطعنامه توبیخی تروئیکای اروپا به همراه آمریکا خبر دادند.

وزیر خارجه ایران روز گذشته در تماس تلفنی با گروسی هشدار داد که در صورتی که طرف‌‌های مقابل بی‌‌توجه به حسن نیت و رویکرد تعاملی ایران، اقدامات غیرسازنده را در نشست شورای حکام از طریق صدور قطعنامه در دستورکار قرار دهند، ایران به نحو مقتضی و متناسب پاسخ خواهد داد. بعد از سفر هفته گذشته رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران توافقاتی در خصوص توقف غنی‌سازی ۶۰‌درصد ایران حاصل شده است. مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز روز گذشته در این رابطه گفت ایران با درخواست این نهاد برای توقف غنی‌‌سازی ۶۰ درصدی اورانیوم موافقت کرده است.

نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که از روز چهارشنبه ۳۰ آذر ماه تا جمعه دوم آبان ماه برگزار می‌شود، روز گذشته به بررسی برنامه هسته‌‌ای ایران پرداخت. به گفته دیپلمات‌‌های غربی، سه کشور اروپایی عضو توافق هسته‌‌ای و آمریکا، رسما قطعنامه ضدایرانی تنبیهی جدیدی را به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه کردند.خبرگزاری فرانسه نیز در این خصوص نوشت، قدرت‌‌های غربی، این بار، خواستار «گزارشی جامع» از سوی «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هستند. این گزارش در پی شفاف‌‌تر شدن فعالیت‌‌های هسته‌‌ای ایران، از جمله «گزارش کاملی» از همکاری تهران با آژانس درباره ذرات اورانیوم یافت‌‌شده در محل‌‌های اعلام‌‌ نشده خواهد بود. در همین راستا، ‌‌ «محمد اسلامی» رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، گفت: «صدور هرگونه قطعنامه در شورای حکام را «قاطع و به سرعت» پاسخ می‌دهیم یعنی تا رای‌‌شان به قطعنامه خشک نشده ما اقدام‌‌مان را انجام می‌دهیم.»

ایران بلافاصله پس از سفر رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران، به سه کشور اروپایی نسبت به پیگیری قطعنامه توبیخی جدید علیه خود در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هشدار داد. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران تلاش‌‌های فرانسه، آلمان و بریتانیا برای تصویب چهارمین قطعنامه از سال ۲۰۲۰ در نشست روز چهارشنبه هیات ناظر هسته‌‌ای سازمان ملل را محکوم کرد. عراقچی در گفت‌‌وگوی تلفنی با همتای فرانسوی خود، ژان نوئل بارو، گفت که این مساله در تقابل آشکار با فضای مثبت ایجاد شده در تعاملات ایران و آژانس است و موضوع را پیچیده‌‌تر می‌کند.

سیگنال دیپلماتیک پاریس

در این بین وزارت امور خارجه فرانسه در بیانیه‌‌ای اعلام کرد که «ژان نوئل بارو» وزیر امور خارجه فرانسه در گفت‌‌وگوی تلفنی روز چهارشنبه خود با «سیدعباس عراقچی» همتای ایرانی خود تاکید کرد که فرانسه به همراه شرکای آلمانی و انگلیسی خود به تلاش‌‌ها برای بازگشت به مذاکرات با ایران بر سر موضوع برنامه هسته‌‌ای آن به منظور یافتن راهکاری دیپلماتیک ادامه می‌دهد. در بیانیه وزارت امور خارجه فرانسه آمده است که بارو مدعی شده «گسترش تنش‌‌های هسته‌‌ای» از سوی ایران بسیار نگران‌‌کننده بوده و در بردارنده خطر اشاعه تسلیحات اتمی است.

چند رسانه از جمله خبرگزاری رویترز و سی‌‌ان‌‌ان گزارش دادند که آخرین گزارش‌‌های محرمانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به کشورهای عضو در روز سه‌‌شنبه نشان می‌دهد که ایران پیشنهاد داده است که ذخایر اورانیوم ۶۰‌درصد غنی‌‌شده خود را افزایش ندهد. نیویورک‌تایمز نیز در این خصوص نوشت به گفته کارشناسان اتمی و گزارشی از سازمان ملل، ایران از امکان توقف تولید سوخت هسته‌‌ای نزدیک به نقطه گریز خود، در ازای اجتناب از  صدور قطعنامه خبر داده است.

این گزارش که به تاریخ سه‌شنبه و به طور خصوصی در میان کشورهای عضو ناظر - آژانس بین‌المللی انرژی اتمی - منتشر شد، می‌گوید که طی جلسات آژانس در ۱۴ نوامبر در تهران، ایران این احتمال را مطرح کرد که گسترش ذخایر اورانیوم غنی شده با خلوص ۶۰درصد خود را متوقف کند. گروسی اخیرا در سفرش به ایران با مسعود پزشکیان، رئیس‌‌جمهور ملاقات کرد؛ پزشکیان به گروسی گفت که ایران می‌‌خواهد ابهامات را در مورد برنامه هسته‌‌ای‌‌اش «حل کند» و اجازه بازدید از سایت‌‌های حساس هسته‌‌ای ایران به مدیرکل آژانس داده شد.

چه توافقاتی در تهران حاصل شد؟

رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سخنرانی آغازین خود در نشست فصلی شورای حکام گزارشی را از برنامه هسته‌‌ای ایران ارائه کرد و گفت جمهوری اسلامی ایران با درخواست این نهاد برای توقف غنی‌‌سازی ۶۰ درصدی اورانیوم موافقت کرده است. به گزارش «ایسنا»، گروسی بیان کرد: «بعد از گزارش قبلی‌‌ام، ذخایر اورانیوم با خلوص ۲۰‌درصد و اورانیوم-۲۳۵ با خلوص ۶۰‌درصد ایران افزایش داشته است.» وی ادامه داد: «در دیدارهای بلندپایه میان آژانس و ایران در ۱۴ نوامبر ۲۰۲۴ در تهران، امکان گسترش نیافتن ذخایر اورانیوم-۲۳۵ با خلوص ۶۰ درصد، از جمله اقدامات راستی‌‌آزمایی فنی ضروری آژانس برای تایید این موضوع مورد بحث قرار گرفت. در ۱۶ نوامبر ۲۰۲۴، راستی‌‌آزمایی آژانس نشان داد که ایران در تاسیسات غنی‌‌سازی فردو اجرای اقدامات مقدماتی با هدف متوقف کردن افزایش ذخایر اورانیوم -۲۳۵ تا خلوص ۶۰‌درصد را آغاز کرده است.

انتظار می‌رود که تعاملات میان آژانس و ایران در این زمینه ادامه بیابد.» گروسی با اشاره به اینکه سه سال و ۹ ماه از زمانی می‌‌گذرد که ایران اجرای تعهدات هسته‌‌ای خود ذیل برجام، از جمله اجرای پروتکل الحاقی را متوقف کرد، تاکید کرد: «از این رو، سه سال و نیم از زمانی می‌‌گذرد که آژانس قادر بوده دسترسی تکمیلی داشته باشد. در نتیجه، آژانس وقوف خود را به تولید و ساخت سانتریفیوژها، روتورها و بیلوزها، آب سنگین و کنسانتره سنگ اورانیوم از دست داده است.» وی توضیح داد: «ایران می‌‌گوید تمامی مواد، فعالیت‌‌ها و محل‌‌های هسته‌‌ای لازم ذیل توافق پادمانی ان‌‌پی‌‌تی خود را اعلام کرده است. اگرچه، این سخنرانی مطابق ذرات یافت شده اورانیوم با منشأ انسانی در محل‌‌های اعلام‌‌نشده در ایران از سوی آژانس است، آژانس باید از محل‌‌ (یا محل‌‌های) فعلی مواد هسته‌‌ای یا تجهیزات آلوده‌‌ای که دخیل بوده‌‌اند با خبر شود.»

مدیرکل آژانس همچنین گفت: «ایران هنوز کد اصلاحی ۳.۱ را که وظیفه قانونی آن است، اجرا نمی‌‌کند و اعلام کرده اجرای آن را متوقف کرده است. این مسائل پادمانی باقی‌‌مانده ناشی از (مساله) وظایف ایران ذیل توافق جامع پادمانی آن است و باید حل‌‌وفصل شود تا آژانس بتواند تضمین کند برنامه هسته‌‌ای ایران، منحصرا، صلح‌‌آمیز است.» او در بخش پایانی اشاره کرد: «ایران در دیدارهایم موافقت کرد که با بررسی پذیرفتن انتصاب چهار بازرس خبره آژانس، به نگرانی‌های ما درباره لغو انتصاب چند تن از بازرسان باتجربه‌‌مان در گذشته رسیدگی کند و این تصمیمی بود که از آن استقبال می‌‌کنم.»

آخرین گزارش آژانس

از سوی دیگر سه‌‌شنبه شب آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارش جدید خود را درباره برنامه هسته‌‌ای ایران منتشر کرد. به گزارش «ایسنا»، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در گزارشی مدعی شد: «ذخایر اورانیوم غنی‌‌شده ایران با خلوص تا ۶۰ درصد، در مقایسه با گزارش فصلی پیشین آژانس، با رشدی ۱۷.۶کیلوگرمی، به ۱۸۲.۳ کیلوگرم رسیده است.» همچنین در گزارش ادعایی آژانس آمده است: «ذخایر اورانیوم غنی‌‌شده ایران در مقایسه با گزارش فصلی پیشین آژانس تا ۲۶ اکتبر، با رشدی ۸۵۲.۶ کیلوگرمی، به ۶‌هزار و ۶۰۴.۴ کیلوگرم رسیده است.» طبق گزارش آژانس، ذخایر تخمینی اورانیوم غنی شده ایران به بیش از ۳۲ برابر حد تعیین شده در توافقنامه سال ۲۰۱۵ بین ایران و قدرت‌‌های جهانی، موسوم به برجام رسیده است. ایران در سال ۲۰۱۵، توافق کرد تا در ازای کاهش تحریم‌‌های غیرقانونی غرب علیه خود، برنامه هسته‌‌ای خود را محدود کند. اما با خروج یکجانبه آمریکا در سال ۲۰۱۸ از این توافق و اتخاذ رویکردهای خصمانه پیشین، ایران پس از یک سال و به‌‌طور پله‌‌پله، تعهدات خود به برجام را کاهش داد.

از طرفی، خبرگزاری رویترز ابتدا گزارش داد که طبق گزارش فصلی آژانس که به رویت این خبرگزاری رسیده است، در طول سفر اخیر «رافائل گروسی» دبیرکل آژانس‌‌ بین‌المللی انرژی اتمی به ایران، مساله «عدم‌افزایش میزان ذخایر اورانیوم غنی شده ایران با خلوص ۶۰ درصد» بررسی شد و ایران اقدامات اولیه برای انجام این پیشنهاد را شروع کرده است. این خبرگزاری همچنین نوشت: «طبق گزارش آژانس، ایران اقدامات اولیه برای عدم‌گسترش ذخایر اورانیوم با خلوص ۶۰‌درصد خود را آغاز کرده است.» از طرفی، رویترز به نقل از یک دیپلمات ارشد نوشت: «ایران اعلام کرده که در صورت عدم‌ارائه قطعنامه پیشنهادی کشورهای غربی علیه خود در نشست آتی شورای حکام، ذخایر اورانیوم غنی شده خود با خلوص ۶۰‌درصد را تا مرز ۱۸۵ کیلوگرم حفظ کند.» طبق گزارش این خبرگزاری انگلیسی، ایران همچنین با بررسی انتصاب چهار بازرس جدید آژانس برای بررسی تاسیسات هسته‌‌ای خود توافق کرده است.