غزال زیاری: باستان‌شناسان اخیراً در یک سایت باستان‌شناسی، مجموعه‌ای از سنگریزه‌های سوراخ‌داری را کشف کردند که ممکن است حلقه‌های دوک باشند که نقطه عطف مهمی در توسعه ابزارهای چرخشی ازجمله چرخ‌ها به شمار بروند.
این اشیای دونات شکل که به یک میله متصل می‌شوند، در حکم چرخ و محور هستند و یک اختراع کلیدی برای پیشرفت فناورانه به حساب می‌آیند که معمولاً با چرخ‌دستی‌های عصر برنز مرتبط هستند.
چرخ‌های دوک، اجسامی گرد و سنگین‌وزن هستند که به یک چوب دوک متصل می‌شوند و دستگاهی شبیه چرخ و محور را تشکیل می‌دهند و به چرخش سریع‌تر و طولانی‌تر دوک کمک کرده و این امکان را فراهم می‌کند تا الیافی ازجمله پشم یا کتان به شکل مؤثری جمع شده و به نخ تبدیل شود.
کشف دوک‌های ریسندگی ماقبل تاریخ
قدمت سنگ‌های موردمطالعه، تقریباً به دوازده هزار سال پیش و دوره مهم گذار به سبک زندگی کشاورزی و دوره نوسنگی برمی‌گردند که مدت‌ها قبل از چرخ‌های عصر برنز بوده است.
محققان با بهره‌گیری از روشی ابتکاری برای مطالعه اشیای سوراخ‌دار و براساس مدل‌های سه‌بعدی دیجیتالی سنگ‌ها و سوراخ‌های منفی آن‌ها، بیش از صد سنگ‌ریزه عمدتاً آهکی را بررسی کردند که شکلی دایره‌ای دارند که دارای یک سوراخ مرکزی هستند.
با توجه به این ساختار و ترکیب، نویسندگان مقاله به این جمع‌بندی رسیدند که احتمالاً این سنگ‌ها به‌عنوان دوک مورداستفاده قرار می‌گرفتند؛ آن‌ها برای تائید این فرضیه، کتان را بر روی نسخه مشابه ساخته شده از این سنگ‌ها چرخاندند و این آزمایش موفقیت‌آمیز بود.
ابزارهای چرخشی اولیه و میراث آن‌ها
این مجموعه از حلقه‌های دوک مانند، نمونه‌ای اولیه متعلق به انسان‌هایی است که از چرخش با ابزار چرخ شکل استفاده می‌کردند و آن‌ها احتمالاً راه را برای فناوری‌های چرخشی بعدی مثل چرخ سفالگری و چرخ گاری که برای توسعه تمدن‌های اولیه بشری حیاتی بودند، هموار کرده‌اند.
نویسندگان این مقاله دراین‌باره گفتند: «مهم‌ترین جنبه این مطالعه این است که فناوری مدرن چطور به ما اجازه می‌دهد تا عمیقاً در اثرانگشت صنعتگران ماقبل تاریخ کاوش کرده و در ادامه، نکات جدیدی در مورد آن‌ها و نوآوری‌هایشان و درعین‌حال در مورد فناوری مدرن خود بیاموزیم و دریابیم که این‌ها چطور به هم مرتبط هستیم.»
منبع: scitechdaily
۵۸۳۲۱
∎