به گزارش سلامت نیوز به نقل از وری ول هلث، دفع سنگ کلیه چهار مرحله دارد: سنگ تشکیل می شود، از کلیه خارج می شود، به مثانه می رسد و باعث فشار می شود و در نهایت از بدن خارج می شود. سنگ کلیه بسیار شایع است، به طوری که حدود 10٪ از مردم در مقطعی از زندگی خود سنگ کلیه دارند.
علائم سنگ کلیه بر اساس مرحله آن متفاوت است و بسیاری از افراد تا زمانی که سنگ به داخل حالب (لوله ای که کلیه ها و مثانه را به هم متصل می کند) حرکت نکند، اصلاً علائمی ندارند. سنگ کلیه ممکن است خود به خود دفع شود اما می تواند بسیار دردناک باشد. همچنین مواقعی وجود دارد که ممکن است برای کمک به دفع سنگ کلیه، به دنبال مراقبت های پزشکی باشید.
مراحل دفع سنگ کلیه
ایجاد و دفع طبیعی سنگ کلیه را می توان به چهار مرحله تقسیم کرد:
- تشکیل سنگ کلیه: اگر ادرار غلیظ شود، زیرا آب کافی در بدن وجود ندارد، سنگ کلیه ایجاد می شود. این وضعیت اجازه می دهد تا کریستال ها شکل بگیرند و مواد دیگر را جذب کنند. ایجاد سنگ کلیه دردناک نیست.
- سنگ کلیه: مرحله دوم دفع سنگ کلیه زمانی است که سنگ وارد لوله ای می شود که کلیه های شما را به مثانه (حالب) متصل می کند. درد می تواند به صورت موجی ایجاد شود زیرا حالب برای دفع سنگ دچار اسپاسم می شود. سنگ ممکن است در محل برخورد حالب و لگن کلیه، در خود حالب یا نزدیک محل اتصال حالب و مثانه گیر کند.
- فشار مثانه ایجاد می شود: زمانی که سنگ به مثانه می رسد، فشار در اندام ایجاد می شود. در این مرحله از دفع سنگ کلیه، نیاز فوری به دفع مکرر ادرار احساس خواهید کرد. به طور معمول، اکثر دردهای شدید پس از خروج سنگ از حالب بهبود یا برطرف می شوند.
- سنگ کلیه خارج می شود: هنگام ادرار کردن، سنگ کلیه می تواند از مثانه به بیرون رانده شود و از طریق مجرای ادرار از بدن شما خارج شود. معمولاً در مرحله آخر درد کمی وجود دارد یا اصلاً درد ندارد.
دفع سنگ کلیه چقدر طول می کشد؟
مدت زمان دفع سنگ کلیه به بزرگی آن بستگی دارد. یک سنگ کمتر از 4 میلی متر می تواند در یک یا دو هفته دفع شود. دفع سنگ های بزرگتر ممکن است بین چهار تا شش هفته طول بکشد.
چه چیزی سنگ کلیه را می سازد؟
کلیه های شما مایعات و مواد زائد را از بدن شما خارج می کند. اگر مقدار زیادی نمک، مواد معدنی یا مواد شیمیایی در بدن خود دارید و ادرار کافی ندارید، مواد اضافی می توانند در کلیه های شما کریستال ایجاد کنند.
ذرات دیگر ممکن است به کریستال ها بچسبند و «سنگ» تشکیل دهند که بدن شما ممکن است سعی کند آن را دفع کند.
سنگ های کلیه بر اساس مواد اصلی که از آن ساخته شده اند طبقه بندی می شوند. شایع ترین سنگ های اگزالات کلسیم، اسید اوریک و سنگ های سیستین هستند. سنگ های استروویت از فسفات منیزیم آمونیوم ساخته شده اند و اغلب با عفونت دستگاه ادراری (UTI) همراه هستند. این سنگ ها می توانند به سرعت بزرگ شوند.
هنگام دفع سنگ کلیه چه احساسی داریم؟
سنگ کلیه شبیه سنگریزه هستند که اندازه آنها متفاوت است. آنها می توانند به کوچکی یک دانه شن تا بزرگی یک توپ پینگ پنگ باشند. سنگ های کلیه می توانند صاف یا دارای لبه های تیز دندانه دار باشند و معمولاً زرد یا قهوه ای هستند.
اکثر مردم درد دفع سنگ کلیه را با مرحله 4 یا زمانی که واقعاً از بدن خارج می شود، مرتبط می دانند. اما درد بیشتر با مرحله 2 (زمانی که از کلیه خارج می شود) مرتبط است.
اگر سنگ به اندازه کافی کوچک باشد، می تواند تمام مراحل را بدون اینکه شما متوجه شوید طی کند. در موارد دیگر، درد ناشی از دفع سنگ کلیه می تواند شدید باشد. برخی آن را بدتر از زایمان می دانند.
ممکن است علائم زیر را در مورد سنگ کلیه بزرگتر تجربه کنید:
- درد شدید پشت، پهلو یا شکم (اغلب در یک طرف) که ممکن است به طور ناگهانی ایجاد شود
- دردی که به صورت موجی چندین بار در ساعت می آید
- نیاز فوری به ادرار کردن
- درد هنگام ادرار کردن
- خون در ادرار
- حالت تهوع یا استفراغ
- تب و لرز (این ممکن است ناشی از عفونت ادراری باشد که اگر همزمان با دفع سنگ کلیه اتفاق بیفتد خطرناک است و نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.)
هنگامی که سنگ کلیه در بدن شما حرکت می کند، می تواند درد شدیدی ایجاد کند که تقریباً احساس می کنید شخصی با چاقو به شما ضربه می زند.
روش های دفع سنگ کلیه در خانه
اگر سنگ کلیه دارید، ممکن است خودتان بتوانید آن را دفع کنید. چند کار وجود دارد که می توانید برای تسریع این روند انجام دهید:
- هیدراته بمانید: نوشیدن مقدار زیادی آب یا مایعات آبرسان دیگری برای کمک به دفع سنگ کلیه یکی از مهم ترین کارهایی است که می توانید انجام دهید.
- از نوشیدنی های تحریک کننده خودداری کنید: روی نوشیدن آب تمرکز کنید. اگر دوست ندارید آب ساده بنوشید، سعی کنید کمی لیموترش به آن اضافه کنید. لیمو ترش حاوی سیترات است، یک ماده شیمیایی طبیعی که ممکن است به حل کردن سنگ کمک کند.
- به رژیم غذایی خود فکر کنید: سعی کنید از میان وعده های نمکی استفاده نکنید یا به وعده های غذایی خود نمک اضافه نکنید، زیرا رژیم غذایی با سدیم بالا می تواند یک عامل خطر برای سنگ کلیه باشد. پروتئین بیش از حد مصرف نکنید، زیرا می تواند خطر سنگ کلیه را افزایش دهد. در حالی که سنگ کلیه می تواند از کلسیم و اگزالات تشکیل شود، بهتر است این مواد مغذی را از رژیم غذایی خود حذف نکنید بلکه به میزان مصرف خود توجه داشته باشید.
- حرکت کنید: اگر درد زیادی دارید ممکن است نخواهید حرکت کنید، اما قدم زدن و فعالیت بدنی می تواند به عبور سریعتر سنگ کمک کند.
برای کمک به کاهش ناراحتی در هنگام انتظار برای عبور کامل سنگ:
- از گرما استفاده کنید: یک پد گرم کننده می تواند به کاهش درد ناشی از دفع سنگ کلیه کمک کند.
- مسکن های OTC مصرف کنید: مسکن های بدون نسخه مانند موترین (ایبوپروفن) ممکن است به کاهش درد و التهاب کمک کند. با این حال، اگر درد شدید سنگ کلیه دارید، داروهای ضد درد OTC ممکن است کافی نباشند.
نوشیدن آب برای دفع سنگ کلیه
شما نمی توانید به طور قابل اعتمادی سنگ کلیه را مجبور به دفع کنید، اما نوشیدن آب فراوان بهترین راه برای تشویق سنگ به حرکت در بدن شما است. همچنین می توانید از غذاهای شور، فرآوری شده و غذاها یا نوشیدنی های حاوی فروکتوز اجتناب کنید.
نوشیدنی های مرتبط با تشکیل سنگ کلیه عبارتند از:
- نوشابه های شیرین شده با شکر
- آب سیب
- چای سیاه و سبز که می تواند حاوی اگزالات باشد
- نوشیدنی های الکلی
چه زمانی به پزشک مراجعه کنید؟
اگر هنگام دفع سنگ کلیه دچار درد شدید، تب یا استفراغ شدید، فوراً به دنبال مراقبت های پزشکی باشید. سنگ کلیه می تواند منجر به عفونت هایی شود که باید درمان شوند. اگر مطمئن نیستید چه کاری باید انجام دهید، با پزشک خود تماس بگیرید. آنها ممکن است از شما بخواهند که به مراقبت های فوری یا اورژانس بروید.
اگر می توانید تکه سنگ را که از بین رفته است و دفع کرده اید بردارید، این کار را انجام دهید. پزشک می‌تواند نوع سنگ را بررسی کند تا علت احتمالی آن را بفهمد، از جمله:
- وجود کلسیم بیش از حد در بدن
- سنگ های مرتبط با عفونت (گاز موجود در سنگ ممکن است نشانه عفونت باشد)
- چاقی و انواع خاصی از سنگ های مرتبط با رژیم غذایی
مهم است که برای علائم خود به یک متخصص کلیه و مجاری ادراری مراجعه کنید. داشتن سنگ کلیه به این معنی است که شما در معرض خطر بیماری مزمن کلیوی هستید. شما همچنین 50 درصد احتمال دارد که در چند سال آینده سنگ دیگری داشته باشید.
درمان سنگ کلیه
متخصص کلیه و مجاری ادراری ممکن است فلوماکس (تامسولوسین) را برای کمک به دفع سنگ کلیه بزرگ تجویز کند. با این حال، تحقیقات در مورد اینکه آیا دارو همیشه برای این منظور مفید است یا خیر، کامل نیست.
جراحی در صورت نیاز، می تواند شامل موارد زیر باشد:
- سنگ شکنی: از امواج صوتی برای شکستن سنگ به قطعات کوچکتر استفاده می کند و عبور آن را آسان تر می کند.
- اورتروسکوپی: روشی با استفاده از آندوسکوپ (لوله باریکی که در انتهای آن دوربینی وجود دارد) برای رسیدن به سنگ و شکستن آن. در طول عمل آرامبخش خواهید بود، بنابراین هیچ درد یا ناراحتی احساس نخواهید کرد. لیزر درمانی اغلب همراه با یورتروسکوپی استفاده می شود.
- نفرولیتوتومی: از طریق یک برش برروی پوست و لوله ای که برای سنگ های بزرگتر یا شرایط خاص استفاده می شود سنگ از بین می رود. اگر سنگ شکسته شود به آن نفرولیتوتریپسی می گویند.
پس از بیرون آوردن سنگ، به آزمایشگاه می رود تا ببیند از چه چیزی ساخته شده است. این کار می تواند به شما کمک کند تا دریابید که آیا اقداماتی وجود دارد که می توانید برای کاهش احتمال ابتلا به سنگ کلیه بیشتر انجام دهید.
پیشگیری از سنگ کلیه
همیشه نمی توانید از سنگ کلیه جلوگیری کنید. برای مثال، اگر قبلاً بیماری کلیوی دارید ممکن است نتوانید از آن اجتناب کنید.
همچنین ممکن است لازم باشد از داروهای خاصی استفاده کنید که می توانند منجر به تشکیل سنگ کلیه شوند، از جمله دیورتیک ها (که باعث افزایش دفع کلسیم در ادرار می شوند) و آنتی اسیدها (که می توانند مواد معدنی سنگ ساز را در خود داشته باشند).
اما چه این موارد در مورد شما صدق کنند یا نه، همیشه ارزش دارد که برای جلوگیری از ایجاد سنگ کلیه اقداماتی انجام دهید، از جمله:
- هیدراته بمانید: اگر مستعد ابتلا به سنگ کلیه هستید، مطمئن شوید که دچار کم آبی نمی شوید.
- مراقب رژیم غذایی خود باشید: مراقب غذاهایی باشید که اغلب می خورید و سعی کنید غذاهای سرشار از پروتئین، نمک و شکر فرآوری شده را محدود کنید. خوردن مرکبات برای پیشگیری از سنگ کلیه مفید است. میوه ها و سبزیجات ادرار شما را کمتر اسیدی می کنند که می تواند کمک کننده باشد.
- ورزش، اما نه بیش از حد: ورزش بیش از حد و یا خیلی کم می تواند باعث تشکیل سنگ کلیه شود.
حفظ وزن سالم مهم است. با این حال، افرادی که برای کاهش وزن جراحی چاقی انجام می دهند، خطر ابتلا به سنگ کلیه در آنها افزایش پیدا می کند.