عدم تصویب لایحه دخالت نظامی پاکستان در جنگ یمن خشم کشورهای عضو شورای همکاری خلیجفارس را برانگیخته است، به نحوی که وزیر مشاور در امور خارجه امارات در اظهاراتی صریح در اینباره گفت: «این موضع دولت پاکستان متناقض و خطرناک است و از دولت اسلامآباد انتظار چنین رفتاری نمیرفت.» این مقام اماراتی همچنین افزوده است: «مواضع پاکستان و ترکیه بهترین شاهد بر این امر است که امنیت منطقه از لیبی تا یمن یک مساله عربی است و مواضع کشورهای همسایه بهترین گواه این امر است.» دولت عربستان نیز با وجودی که به تصمیم پارلمان پاکستان خرده نگرفته است اما فرمانده ارتش عربستان در سخنانی اشاره داشته که عدممشارکت پاکستان تاثیری در دامنه و شدت عملیات نظامی عربستان و متحدان عربی این کشور در یمن نخواهد داشت. ارتش عربستان از روز شنبه و یک روز پس از رای منفی پارلمان پاکستان به مشارکت نظامی در بحران یمن، بر دامنه و شدت حملات هوایی خود به یمن افزوده است تا شکست دیپلماتیک این کشور در جلب موافقت پاکستان را از راه نظامی جبران و این پیام را مخابره کند که عملیات نظامی علیه یمن با «نه پاکستان» صدمه ندیده است.
شاید یکی از صریحترین اعترافات را درباره عدم مشارکت نظامی پاکستان در بحران یمن، وزیر مشاور در امور خارجی دولت امارات متحده عربی بیان کرده باشد. از سخنان «انور قرقاش» این برداشت را میتوان داشت که «موضع دولتهای پاکستان و ترکیه - بهعنوان دو متحد غیرعربی عربستان در منطقه- به خوبی نشاندهنده این واقعیت است که کشورهای عربی باید تنها برای تامین امنیت به خود متکی باشند.» شاید واقع امر نیز چنین باشد مضاف بر اینکه دولت پاکستان با وجودی که یکی از متحدان سنتی عربستان است و به کمکهای مالی و اقتصادی ریاض وابسته است، در تصمیمگیری درباره مشارکت در جنگ یمن، همانطور که در اغلب دموکراسیها رایج است با هوشمندی، توپ را به زمین پارلمان انداخت تا توجیهی منطقی برای متحد سنتی خود داشته باشد که پارلمان این کشور که انعکاسدهنده تنوع افکار عمومی این کشور است با این مساله مخالف است. ترکیه نیز بهرغم حمایتهای سیاسی صریح از عربستان در بحران یمن در این مساله وارد فاز حمایتهای نظامی نشده و طبیعی است دولت آنکارا نیز در صورت اصرار عربستان برای الحاق به عملیات نظامی در یمن، میتواند همانند همه دموکراسیهای پارلمانی توپ را به زمین مجلس بیندازد و البته نتیجه این اقدام نیز تا حدود زیادی مشخص خواهد بود و بعید مینماید اکثریت نمایندگان پارلمان رای به ماجراجویی نظامی جدید و دردسرساز ترکیه در بحران یمن بدهند، چه آنکه ترکیه در چهار سال گذشته بهرغم همه حمایتهای همهجانبه از مخالفان مسلح سوریه در این کشور وارد عملیات نظامی مستقیم نشده و ترجیح داده است از طرق دیگر به کمک شورشیان مسلح سوریه برود. شاید انتظار عربستان از کشورهایی چون ترکیه و پاکستان انتظاری گزاف باشد و شاید مقامات سعودی همه کشورها را با ساختار سلطانی حاکم بر این کشور قیاس میکنند و بر پیچ و خمهای تصمیمگیریهای سخت سیاسی ازجمله استقرار نیروهای نظامی در ورای مرزها در ساختارهای دموکراتیک یا حتی شبهدموکراتیک وقوف ندارند، اما آنچه که بهطور نقد از نه پارلمان پاکستان نصیب و عاید سعودیها شده است، درستی همین اعتراف صریح وزیر مشاور در امور خارجی امارات است که گفته است: «این بحران یک بحران عربی است.» اما نکته دیگری نیز باید به سخنان این مقام اماراتی افزوده شود و آن اینکه در قرن بیستویکم مداخلات نظامی در دیگر کشورها با توجیه «عربیبودن» موضوع مشروعیت نمییابد و بهطور قطع و یقین مداخله نظامی در دیگر کشورها و حتی کشورهای همسایه به شکل حمایت نظامی از یک گروه و بمباران مواضع یک گروه دیگر نقض صریح منشور ملل متحد و اصل عدم مداخله در امور داخلی دیگر کشورهاست. طبق منشور ملل متحد استفاده از نیروی نظامی تنها و تنها تحت ماده 51 فصل هفتم منشور و برای دفاع از حاکمیت ملی و تمامیت ارضی کشورها با رعایت سه اصل ضرورت، فوریت و تناسب است در حالی که عملیات نظامی عربستان در یمن، به بهانه مداخله در یک بحران داخلی کشور همسایه است و اوضاع یمن هر چقدر هم به هم ریخته باشد مادامی که از مرزهای یمن حملاتی علیه خاک عربستان صورت نگرفته باشد به لحاظ اصول حقوق بینالملل، دولت سعودی مجوز و مشروعیتی برای مداخله نظامی ندارد. نکته دیگر اینکه همه ناظران به خوبی واقفند که با حملات هوایی به سختی میتوان معادلات زمینی نیروهای نظامی را تغییر داد و در غالب جنگها از عملیاتهای هوایی بهعنوان پشتیبان عملیاتهای زمینی استفاده میشود. بنابراین مداخله نظامی سعودیها در یمن جز اینکه هزینههای این کشور را افزایش داده و به تلفات انسانی دامن بزند همانگونه که در بیش از دو هفته گذشته نیز شاهد بودهایم عملا نتوانسته است تاثیر بسزایی در تقویت موضع نیروهای حامی «عبد ربه منصور هادی» (رئیسجمهور مخلوع یمن) و تضعیف نظامی حوثیها داشته باشد.
یادداشتـــــ
سعودیها در یمن تنها میمانند
صاحبخبر -