نشست 173 اوپک و سناريوهاي احتمالي
قسمت اول
با نزديک شدن به نشست وزيران نفت و انرژي اوپک در 30 نوامبر (9 آذرماه) توجه ناظران و تحليلگران بازارهاي نفت و انرژي به اين نشست مهم و تاثير آن بر بازارهاي نفت معطوف شده است.
از آنجا که مانند سال گذشته افزون بر کشورهاي عضو سازمان کشورهاي صادرکننده نفت (اوپک) 10 کشور مهم توليد کننده نفت غير عضو اين سازمان مانند روسيه، آذربايجان، مکزيک و قزاقستان و غيره نيز در گرفتن تصميمهاي اين کنفرانس و سپس اجراي آن تصميمها مشارکت دارند، بنابراين کنفرانس 173 اوپک را ميتوان از نظر تاثير احتمالي آن بر بازار نفت نشست مهمي دانست. گزارشهاي منتشر شده نشان ميدهد که مذاکرات دوجانبه و چندجانبه براي ايجاد هماهنگيهاي لازم پيش از برگزاري اين کنفرانس نه تنها ميان اعضاي اوپک بلکه کشورهاي غيرعضو اوپک همراهي کننده بهويژه روسيه که هماکنون بزرگترين توليد کننده نفت خام به شمار ميآيد از قبل آغاز شده و اظهار نظرهايي نيز از سوي مقامهاي ذيربط اين کشورها منتشر شده است.
بهظاهر موضوع اصلي کنفرانس 173 تصميمگيري براي تمديد يا تمديد نکردن موافقت نشست در نوامبر گذشته تا پايان سال 2018 ميلادي است. در نشست نوامبر پارسال اوپک، به منظور اعاده ثبات بازار نفت، تصميم گرفت که توليد خود را از ابتداي سال 2017 براي 6 ماه (پايان ژوئن 2017) نسبت به ميزان توليد اکتبر سال 2016 به ميزان 1,2 ميليون بشکه در روز کاهش دهد (کاهش توليد هر يک از اعضاي سازمان، به استثناي توليد کشور ايران، ليبي و نيجريه، در حد 4.5 درصد از توليد خود)؛ کشورهاي همراهي کننده غير عضو اوپک به رهبري روسيه نيز توافق کردند توليد خود را حدود 600 هزار بشکه در روز کاهش دهند. کميتهاي نيز براي نظارت بر اجراي توافق ايجاد شد که با تشکيل منظم نشستهاي پايبندي کشورهاي امضا کننده توافق را بررسي و اعلام کند.
هدف اوپک در وهله نخست کاستن از مازاد موجودي انبارهاي نفت و فرآوردههاي نفتي در سراسر دنيا بود که در اوايل سال2016 به ميزان بسيار بالايي رسيده و تقريبا به حدود 350 تا 400 ميليون بشکه بيشتر از ميانگين سطح انبار در پنج سال گذشته رسيده بود و اين انباشت ذخاير نفت خام و فرآوردهها فشار زيادي بر قيمتهاي نفت ايجاد ميکرد و بدون کاهش اين مازاد ذخاير نفت و فرآوردههاي نفتي اعاده ثبات بازار نفت حول قيمتهاي منصفانه (مثلا 60 دلار براي هر بشکه در آن زمان) امکان نداشت.
خوشبختانه با توجه به ميزان بالاي پايبندي اعضاي اوپک و کشورهاي توليد کننده نفت غير عضو اين سازمان به اجراي توافق يادشده و سپس تمديد تصميم ياد شده (در نشست پيشين اوپک در تابستان 2017) براي 9 ماه ديگر و تا پايان ماه مارس (2018 ارديبهشت 97) از سقوط بيشتر قيمت نفت جلوگيري شد و با تعادل عرضه و تقاضا در بازارهاي نفت بهتدريج شاهد اعاده قيمتهاي بهتر بوده ايم.
حال با توجه به افزايش قيمتهاي نفت در هفته هاي اخير که عمدتا تحت تاثير مجموعهاي از عوامل بنيادي و نيز تحولات سياسي بهويژه در منطقه خاورميانه (مانند قطع صادرات نفت از منطقه کرکوک عراق، اعلام کاهش صادرات نفت عربستان از دسامبر امسال به ميزان 120 هزار بشکه در روز و تحولات سياسي در عربستان سعودي که با بازداشت گسترده وزيران و سياستمداران، شاهزادهها و سرمايهداران در آن کشور از يک سو و نيز استعفاي نخست وزير لبنان در عربستان و تنش سياسي بين دولتهاي عربستان و لبنان در موضوع عدم امکان، يا جلوگيري از، بازگشت نخست وزير آن کشور از عربستان به لبنان پيش آمده است اين سوال مطرح شده است که آيا تمديد توافق پارسال اوپک و غير اوپک (کاهش 1,8 ميليون بشکه در روز از توليدات خود) براي يکسال ديگر و تا پايان سال 2018 با افزايش قيمتهاي نفت به بالاتر از 60 دلار براي هر بشکه امکان افزايش توليد نفت از سوي توليد کنندگان غير متعارف نفت در آمريکا و در نتيجه تشديد عدم تعادل بازار نفت در سالهاي بعد را فراهم نخواهد کرد؟ و اگر چنين احتمالي وجود دارد آيا کنفرانس اوپک آمادگي بررسي و تصميمي در اين مورد را هم دارد يا خير؟
شواهدي که امکان افزايش قيمتهاي نفت به بالاتر از قيمتهاي متعادل 55 تا 60 دلار براي هر بشکه را ايجاد کرده است تغيير بازار نفت از وضع پس بهين (Contango)به وضع پيش بهين ( (Backwardation و نيز گزارشهايي است که از ثبت قراردادهاي آتي اختيار براي ماه هاي آينده به قيمتهاي 70 تا 80 دلار براي هر بشکه حکايت ميکند. از سوي ديگر گزارشهايي وجود دارد که نشان ميدهد استمرار قيمت نفت بالاي 60 دلار مي تواند يک ميليون بشکه نفت خام سبک غير متعارف را افزايش دهد.
بنابراين دلايل قوي براي احتياط در نشست آينده وجود دارد زيرا سخت تر کردن بيشتر بخش عرضه اوپک مي تواند در يکي دو سال آينده سبب افزايش دوباره نفت غير متعارف در آمريکا و سقوط اجتناب ناپذير قيمتها همراه با کاهش سهم بازار اوپک شود.
مهدي عسلي
کارشناس ارشد اقتصاد انرژي
ادامه دارد.....
∎