باز هم هوا آلوده است، باز هم مرز اضطرار رد شده و این‌بار مدارس تعطیل می‌شود. اما این درد تکراری پایتخت و اکثر کلان‌شهرهای کشور چطور درمان می‌شود؟!
شاید دیگر کسی از شنیدن آلودگی وحشتناک پایتخت تعجب نکند و با لبخندی سرد جوابت را بدهد که چی؟!
اما وقتی می‌بینیم برای نجات خودروها که عامل اصلی آلودگی هستند ۲۵ میلیون وام می‌دهند دلمان می‌سوزد چرا برای سلامت جامعه هزینه نمی‌شود!

راهکار حل معضل آلودگی هوای تهران چیست؟
معضل آلودگی هوای کلان‌شهر تهران که طی چند سال گذشته بسیار مورد توجه بوده علیرغم تمام اقدامات از جمله افزایش محدوده اضطرار، زوج و فرد، معاینه فنی خودروها، تعطیلی ادارات، آبپاشی، نصب فن و پنکه و‌... باز هم به عنوان چالشی بسیار مهم سلامت شهروندان تهرانی را تهدید می‌کند.
تشدید آلودگی هوای تهران از ابتدای هفته با تشکیل جلسه کمیته اضطرار و اتخاذ تصمیماتی تکراری همراه شد که به گفته کارشناسان بیشتر حکم مسکن را دارد تا درمان قطعی؛ زیرا تا زمانی که توسعه ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی در دست‌اندازهای اعتباری گرفتار است و موتورسیکلت‌ها و خودروهای آلوده و دودزا در سطح شهر مقابل چشم ماموران جولان می‌دهند، مهاجرت به تهران و ساخت و سازهای بی‌رویه همچنان ادامه دارد و‌... تعطیلی مدارس و کارخانه‌های شن و ماسه چندان گره‌گشا نخواهد بود.

کاش جان مردم پایتخت به اندازه صنعت خودرو اهمیت داشت
اما در همین زمینه معاون حمل‌و‌نقل شهرداری تهران با انتقاد از شرایط آلودگی هوا گفت: دولت‌ها در ۱۰ سال اخیر اراده‌ای برای توسعه حمل‌و‌نقل عمومی نداشتند.
سید‌جعفر تشکری‌هاشمی با اشاره به وضعیت آلودگی هوای پایتخت با بیان اینکه بارها و بارها اعلام کرده‌ایم که آلودگی هوا، مهمترین چالش تهران است که اگر تداوم پیدا کند به یک فاجعه ملی بدل می‌شود، گفت: بیشترین آلایندگی پایتخت مربوط به منابع متحرک است که در این میان خودرو و موتورسیکلت‌های فرسوده بیشترین آلودگی را تولید می‌کنند.
وی با بیان اینکه باید مشخص شود مسئولیت کاهش آلودگی هوای پایتخت برعهده چه کسی است؟ گفت: باید مشخص شود که چه کسی و یا کسانی تهران را به این حال و روز انداخته‌اند.
معاون شهردار تهران با طرح این سوال که چرا مردم پایتخت باید سالانه صدها گرم ذرات آلاینده را استنشاق کنند؟ ادامه داد: چرا باید میزان مرگ و میر و متوفیان بهشت زهرا در روزهای آلاینده حدود ۲۰ درصد افزایش داشته باشد و از حدود ۱۵۰ نفر به ۱۸۰ نفر برسد.
تشکری‌هاشمی با بیان اینکه چرا باید عزت و کرامت مردم تهران برای سوار شدن به واگن مترو و اتوبوس شلوغ بی‌آرتی شکسته شود، ادامه داد: دولت ۲۷۵۰ میلیارد تومان وام برای خودروهای سواری پرداخت کرده است که با آن می‌توانستیم حداقل ۲۷۵۰ اتوبوس دو کابین وارد ناوگان اتوبوسرانی کنیم و حداقل روزانه ۵.۵ میلیون نفر مسافر را جابجا کنیم.
معاون حمل‌و‌نقل شهرداری تهران افزود: دولت‌ها در ۱۰ سال اخیر اراده‌ای برای توسعه حمل‌و‌نقل عمومی نداشتند که این مسئله جای تأسف دارد و در این میان برخی دولت‌ها آبپاشی با هواپیما و فعال‌سازی فواره‌ها را راه‌حل آلودگی هوا می‌دانستند و به حمل‌و‌نقل عمومی کمک نمی‌کردند و بعضی دولت‌ها نیز با علم کامل به توسعه حمل‌و‌نقل عمومی به عنوان تنها راهکار کاهش آلودگی هوا، باز هم کمکی نمی‌کنند و در عوض تزریق میلیاردها وام برای خرید خودروهای آلاینده را در دستور کار قرار می‌دهند و این در حالیست که این مسئله تنها به ورود ده‌ها هزار خودروی آلاینده و بی‌کیفیت به خیابان‌ها کمک می‌کند.
تشکری‌هاشمی با بیان اینکه کاش به جان کودکان و سالمندان پایتخت به اندازه صنعت خودرو اهمیت می‌دادیم، گفت: با شرایط موجود پیش‌بینی روزهای بدتر از امروز، دور از انتظار نیست.
وی پیشنهاد داد: یک بسته امدادی اضطراری شامل راهکارهای مقطعی از جنس تصمیمات امروز توسط کمیته اضطرار کاهش آلودگی هوا در کوتاه مدت در نظر گرفته شود؛ اما راه‌حل نهایی یک بسته کامل حمایتی با محوریت توسعه حمل‌و‌نقل عمومی برای طولانی‌مدت در دستور کار قرار گیرد.

مدارس تعطیل شد
در همین رابطه هم اسفندیار چهاربند، مدیرکل آموزش و پرورش شهر تهران از تعطیلی تمامی مقاطع تحصیلی مدارس تهران طی ۲ روز آینده به علت آلودگی هوا خبر داد.
چهاربند همچنین به میزان گفت: با توحه به احتمال تغییر شرایط و وضعیت جوی، آموزش و پرورش امروز یکشنبه دوباره در رابطه با تعطیلی روز دوشنبه ۳۰ آذر تصمیم‌گیری خواهد کرد؛ ولی در حال حاضر اگر وضعیت آلودکی هوای شهر تهران به این شدت باشد، دوشنبه هم تعطیل است.

هفته خاکستری برای آسمان تهران
اما بنابر اعلام کنترل هوای پایتخت تهران در روزهای ۲۱ تا ۲۷ آذر‌ماه، شرایط نامطلوبی را از نظر كيفيت هوا سپری کرد و این بازه زمانی با ۱ روز ناسالم و ۶ روز ناسالم برای گروه‌های حساس، آلوده‌ترین هفته امسال برای پایتخت محسوب می‌شود.
مریم نادری، مدیر واحد پایش و پیش‌بینی شركت كنترل كیفیت هوا در این‌باره گفت: بررسی میانگین تغییرات ساعتی غلظت ذرات معلق کمتر از ۱۰ و ۲/۵ میکرون در ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوای تهران و پارامترهای هواشناسی در هفته گذشته حاکی از آن است که تداوم شرایط جوی پایدار، وقوع پدیده وارونگی دما، بالابودن رطوبت نسبی هوا و افزایش استفاده از خودروهای شخصی به دلیل سردی هوا از عوامل تأثیر‌گذار بر کاهش کیفیت هوا بوده است. همچنین عمق میدان دید دراین هفته در اکثر روزها کاهش قابل توجهی داشته و به طور میانگین از بزرگی ۴ کیلومتر برخوردار بوده است. علاوه بر تجمع آلاینده‌ها ناشی از بروز پدیده وارونگی دما، رطوبت نسبی بالای هوا (به طور متوسط ۷۲ درصد) را می‌توان به عنوان دیگر عوامل مؤثر در کاهش عمق میدان دید در این هفته در نظر گرفت.
بر‌اساس مطالعات واحد پایش و پیش‌بینی، استقرار جوی آرام و پایدار در شهر تهران در اوایل هفته گذشته سبب شده در میزان غلظت آلاینده‌ها که متأثر از نوسانات روزانه دما و وزش باد محلی هستند، روند افزایشی مشاهده شود.
نادری درباره جزئیات دیگر یافته‌های این گزارش گفت: در بعد‌از‌ظهر و شبانگاه یکشنبه وزش باد آرام و درنتیجه سکون نسبی هوا باعث تجمع و افزایش غلظت آلاینده‌ها شد. همچنین با فراهم شدن شرایط مساعد برای شکل‌گیری وارونگی دما، غلظت آلاینده‌ها به اوج خود رسید و میانگین غلظت ذرات معلق کمتر از ۱۰ و ۵/۲ میکرون به ترتیب به بیش از ۲۰۰ و ۱۰۰ میکروگرم بر متر‌مکعب رسید و قدرت دید در برخی ساعات به ۷۰۰ متر کاهش یافت.
او افزود: از بعد از‌ظهر روز دوشنبه، دامنه‌های جنوبی البرز تحت تأثیر فعالیت بارشی ناشی از موج ناپایدار وارد شده از بخش‌های غربی کشور قرار گرفته و بارندگی در شبانگاه دوشنبه نقش موثری در شست‌وشوی ذرات معلق جمع شده درسطح شهر داشته است. همچنین در برخی ساعات روز سه شنبه سرعت باد (با جهتی متغیر بین شمال غربی تا جنوب غربی) بیش از ۸ متر بر ثانیه بوده و کمک شایانی به پراکندگی آلاینده‌ها از جو کرده است.
به گفته او، هر چند این موج ناپایدار زودگذر بوده و به دلیل حاکمیت جو پایدار از روز چهارشنبه دوباره شاهد افزایش غلظت آلاینده‌ها، بروز پدیده وارونگی و کاهش عمق میدان دید بوده‌ایم.
او افزود: روز جمعه به دلیل عبور امواج کم‌دامنه از منطقه شاهد ناپایداری‌های نسبی و به تبع افزایش ابرناکی، بارندگی محدود و کاهش جزئی دما بودیم که به صورت لحظه‌ای موجب بهبود وضعیت موجود شد اما این شرایط تداوم نداشت. در روزهای پایانی هفته نیز به دلیل بالابودن رطوبت نسبی و تجمع آلاینده‌ها بهبودی درعمق میدان دید حاصل نشد، به گونه‌ای که در برخی ساعات مقدار آن به ۹۰۰ متر رسید.
اطلاعات غلظت آلاینده‌ها بر اساس داده ایستگاه‌های شرکت کنترل کیفیت هوا و اطلاعات هواشناسی اندازه‌گیری شده در ایستگاه مهرآباد از پایگاه اطلاعات دانشگاه وایومینگ تهیه شده است.
حال باید باز هم منتظر ماند و دید کی مسئولان محترم دلشان به حال مردم کلان‌شهرها می‌سوزد!

^{مائده شیرپور}