به گزارش
شیرازه به نقل از روزنامه جهان، اين روزها آرايش انتخاباتي اصولگرايان و اصلاح‌طلبان با نزديك شدن هر چه بيشتر به زمان انتخابات‌هاي مجلس شوراي اسلامي و مجلس خبرگان رهبري در اسفندماه سال جاري التهاب بيشتري پيدا مي‌كند و مي‌توان گفت فضاي گروه‌ها و تشكل‌هاي سياسي به سمت انتخاباتي شدن حركت مي‌كند.
در اين ميان بخشي از اصولگرايان در قالب سه ضلعي مؤتلفه، جبهه پايداري و جبهه ايثارگران تلاش مي‌كنند به يك اجماع انتخاباتي دست يابند و به نظر مي‌رسد تا حدودي در اين مسير به موفقيت‌هايي دست يافته‌اند. در نقطه مقابل اصلاح‌طلبان و همچنين دولت به عنوان اصلي‌ترين بازيگران جبهه مقابل اصولگرايان هنوز به راهي روشن براي حضور در انتخابات نرسيده‌اند، اما به نظر مي‌رسد اصلاح‌طلبان اميدوارند بتوانند با تكيه بر مسيري همچون انتخابات سال ۹۲ بار ديگر حضوري جدي در مجلس شوراي اسلامي داشته باشند.
تكرار انتخابات سال ۹۲
نمي‌توان اين نكته را كتمان كرد كه مجلس ششم غايت اصلاح‌طلبان در حوزه قوه مقننه است، با اين حال اصلاح‌طلبان به خوبي مي‌دانند نه فضاي سياسي كشور به دليل التهاب‌آفريني‌هاي گوناگون اجازه چنين كاري را به آنها مي‌دهد و نه هنوز فضاي سنگين فتنه ۸۸ كه آنها به صورت مستقيم در آن نقش‌آفريني كرده‌اند، از سر آنان كنار رفته است. اصلاح‌طلبان هنوز با ميراث بر هم زدن بازي در انتخابات سال ۸۸ دست به گريبان هستند و مي‌دانند در صورتي كه به صورت صريح به خطاي خود در آن سال اعتراف نكنند و اعمال خود را جبران نكنند، هسته اصلي نظام اجازه حضور در عرصه انتخابات را به آنان نخواهد داد.
اعتراف به فتنه سال ۸۸ و نقش اصلاح‌طلبان چيزي است كه امروز به صورت مستقيم از سوي برخي صاحبنظران جبهه اصلاحات بيان مي‌شود و شايد پرچمدار چنين حركتي عباس عبدي باشد. عبدي در چندين مصاحبه خود با رسانه‌هاي اصلاح‌طلب از جمله اعتماد بر اين نكته تأكيد مي‌كند كه اصلاح‌طلبان اگر خواهان ورود مجدد به قدرت هستند، بايد تكليف خود را با وقايع سال ۸۸ روشن كنند. با اين حال بعيد به نظر مي‌رسد اين اصلاح‌طلبان هنوز قادر به تحمل هزينه‌هاي سنگين چنين اعترافي باشند، از اين رو بار ديگر استفاده از مدل انتخابات سال ۹۲ در دستور كار اصلاح‌طلبان قرار گرفته است تا بتوانند اين بار در فرصتي ديگر به صورت مستقل در عرصه رقابت‌هاي سياسي نقشي ايفا كنند.
مديريت شكاف‌هاي اصولگرايان
در انتخابات سال ۹۲ اين حسن روحاني بود كه به نمايندگي از هاشمي‌رفسنجاني و همچنين با حمايت اصلاح‌طلبان توانست به سكوي انتخابات رياست جمهوري دست پيدا كند و حالا اصلاح‌طلبان بايد خود را با گزينه‌هاي ديگري در ميان كساني كه خود آنان را اصولگرايان جديد مي‌نامند، پيدا كنند.
اصلاح طلبان به خوبي از برخي شكاف‌ها در داخل جبهه اصولگرايي به خصوص اختلافات موجود بين اتحاد سه‌گانه پايداري، جبهه ايثارگران و مؤتلفه با ساير شخصيت‌هاي حاضر در اين جبهه آگاهند و تلاش مي‌كنند با استفاده از مديريت اين شكاف به اهداف خود در انتخابات مجلس شوراي اسلامي دست پيدا كنند؛ هدفي كه در سال ۹۳ سعيد حجاريان به صراحت آن را با عنوان تكرار مجلس پنجم بيان مي‌كند و حالا به نظر مي‌رسد اصلاح‌طلبان سه ضلعي لاريجاني، ولايتي و ناطق براي تكرار موفقيت سال ۹۲ و ايجاد يك فراكسيون اقليت اما منسجم و تأثيرگذار در مجلس دهم را در نظر گرفته‌اند.
سپر محافظی به نام «ولایتی»
در اين سه‌ضلعي از نظر اصلاح‌طلبان ولايتي وظيفه مهار سعيد جليلي را به عنوان شاخص‌ترين چهره پايداري بر عهده خواهد داشت. نكته مهم در اين رويارويي اين است كه مهم‌ترين كارنامه جليلي براي حضور در انتخابات يا هر رويارويي سياسي ديگر كارنامه وي در عرصه مذاكرات هسته‌اي است. از سوي ديگر جليلي اصلي‌ترين منتقد «برجام» محسوب مي‌شود كه مهم‌ترين دستاويز اصلاح‌طلبان و البته جناح دولت براي جمع‌آوري آراي عمومي است. ولايتي يك بار در جريان مناظرات انتخاباتي مهم‌ترين منتقد سياست‌هاي مذاكراتي جليلي بود، البته در جريان بررسي برجام وقايع امر نشان داد ولايتي همچنان منتقد سفت و محكم جليلي است. ولايتي شايد نقش مهمي در عرصه انتخابات داخلي ايفا نكند، اما مي‌تواند براي اصلاح‌طلبان و جناح دولت در مقابل انتقادهاي تند و تيز جليلي نقش سپر محافظ را بازي كند.
شرط و شروط براي لاريجاني
علي لاريجاني جزئي ديگر از اين مثلث است كه اصلاح‌طلبان اميد فراواني براي حضور مؤثر وي و البته همپيماني او با دولت براي تشكيل يك بلوك رقابتي با اصولگرايان دارند. نكته جالب اينجاست كه حسين موسويان مذاكره‌كننده سابق ايران در مذاكرات هسته‌اي با اشاره به حمايت‌هاي لاريجاني از تيم مذاكره‌كننده ايراني به اين نكته اشاره كرده بود كه اتحاد روحاني و لاريجاني مي‌تواند شرايط بي‌سابقه‌اي را در عرصه سياسي ايران پديد بياورد.
اين سخنان با توجه به حمايت‌هاي لاريجاني از موضع دولت در جريان مذاكرات ايران و كشورهاي ۵+۱ چندان دور از واقعيت نيست. لاريجاني هنوز موضع خود براي ائتلاف با ساير گروه‌هاي اصولگرا در انتخابات مجلس را اعلام نكرده است و به نظر مي‌رسد حداقل به عنوان يك جايگزين گزينه همراهي با دولت را در نظر دارد، البته اين نكته هم قابل ذكر است كه اصلاح‌طلبان براي همراهي با لاريجاني در جريان رقابت‌هاي انتخاباتي شرايطي دارند كه در سرمقاله هفته‌نامه صدا به صراحت به آن اشاره شده است كه تضمين آزادي نمايندگان اصلاح‌طلب در مجلس براي بيان طرح‌هاي خود و همچنين تلاش براي از بين بردن عواقب كودتاي انتخاباتي سال ۸۸ بدون عذرخواهي از آن مهم‌ترين آن خواهد بود. با اين حال چنين ائتلافي براي لاريجاني يك ريسك مهم خواهد بود چراكه مديريت اصلاح‌طلبان در جريان مجلس يكي از سخت‌ترين كارهاي ممكن خواهد بود. در هر صورت لاريجاني يك اصلاح‌طلب نيست و در صورت حركت اصلاح‌طلبان به سمت حركات ساختارشكنانه فرو‌ريزي ائتلاف وي با اصلاح‌طلبان محتمل‌ترين اتفاق خواهد بود.
ناطق؛ شاه‌ماهي اصلاح‌طلبان در انتخابات مجلس
اما در اين ميان حضور علي‌اكبر ناطق نوري در جريان انتخابات مجلس بهترين گزينه‌اي خواهد بود كه اصلاح‌طلبان اميدوارند بتوانند با آن به موفقيت قبلي خود دست پيدا كنند. ناطق به هيچ عنوان در ائتلافي كه يكي از اجزاي آن جبهه پايداري باشد، داخل نخواهد شد و اصلاح‌طلبان اميدوارند از آن نهايت استفاده را ببرند. ناطق به عنوان يك شخصيت مؤثر در داخل نظام مي‌تواند چانه‌زني‌هاي دروني براي حضور آنان در انتخابات را به پيش ببرد و در صورت لزوم سلامت آنان را براي شوراي نگهبان قانون اساسي تضمين كند. حضور ناطق در رأس مجلس دهم تكرار خاطرات مجلس پنجم است كه در نهايت به قدرت فائقه آنان در مجلس ششم انجاميد. با اين حال حضور ناطق در انتخابات مجلس با موانعي روبه رو است كه مهم‌ترين مانع عدم تمايل وي براي حضور در عرصه انتخابات مجلس است و وي نيز چندين بار اين مسئله را به صراحت بيان كرده است. با اين حال تلاش‌ها براي حضور دوباره ناطق در عرصه انتخابات هر روز بيش از پيش شدت مي‌گيرد و نشريه صدا در آخرين شماره خود از درخواست سيدحسن خميني از ناطق براي حضور در انتخابات خبر داده است. حضور ناطق در عرصه انتخابات مي‌تواند عملاً تمام معادلات قبلي را متحول كرده و به علت سابقه وي در بين اصولگرايان عملاً بخشي از آراي طرف مقابل را به خود جذب كند. با اين حال ناطق در پاسخ به درخواست سيدحسن خميني براي حضور در انتخابات تنها به اين پاسخ بسنده كرده است كه بايد بيشتر روي اين مسئله فكر كند و بعد پاسخ درخوري به آن بدهد.
انتظار ارائه يك برنامه عملياتي براي اداره مجلس از سوي اصولگرايان
عيان شدن تلاش گسترده اصلاح‌طلبان براي ايجاد شكاف در داخل اصولگرايان راهبردي است كه پيامي جدي براي آنان دارد و آن هم اينكه امكان تكرار سناريوي انتخابات سال ۹۲ به شدت وجود دارد.
نمي‌توان اين نكته را فراموش كرد كه بالاخره فضاي انتخابات با سال ۹۰ تفاوت‌هاي اساسي دارد و نمي‌توان به تكرار آن دلخوش بود، بايد با چشم باز به تحليل شرايط و اوضاع پرداخت. شايد در اين ميان تجديدنظر در برخي سياست‌هاي فعلي لازم و ضروري باشد، چرا كه صرفاً ايجاد يك وحدت ظاهري تضميني براي موفقيت در عرصه انتخابات نيست و افكار عمومي انتظار ارائه يك برنامه عملياتي از سوي اصولگرايان براي اداره مجلس را دارند. اصلاح‌طلبان و دولت ادعا مي‌كنند اين برنامه را در اختيار دارند، ولي خبري از طرف مقابل نيست.
در اين ميان بخشي از اصولگرايان در قالب سه ضلعي مؤتلفه، جبهه پايداري و جبهه ايثارگران تلاش مي‌كنند به يك اجماع انتخاباتي دست يابند و به نظر مي‌رسد تا حدودي در اين مسير به موفقيت‌هايي دست يافته‌اند. در نقطه مقابل اصلاح‌طلبان و همچنين دولت به عنوان اصلي‌ترين بازيگران جبهه مقابل اصولگرايان هنوز به راهي روشن براي حضور در انتخابات نرسيده‌اند، اما به نظر مي‌رسد اصلاح‌طلبان اميدوارند بتوانند با تكيه بر مسيري همچون انتخابات سال ۹۲ بار ديگر حضوري جدي در مجلس شوراي اسلامي داشته باشند.
تكرار انتخابات سال ۹۲
نمي‌توان اين نكته را كتمان كرد كه مجلس ششم غايت اصلاح‌طلبان در حوزه قوه مقننه است، با اين حال اصلاح‌طلبان به خوبي مي‌دانند نه فضاي سياسي كشور به دليل التهاب‌آفريني‌هاي گوناگون اجازه چنين كاري را به آنها مي‌دهد و نه هنوز فضاي سنگين فتنه ۸۸ كه آنها به صورت مستقيم در آن نقش‌آفريني كرده‌اند، از سر آنان كنار رفته است. اصلاح‌طلبان هنوز با ميراث بر هم زدن بازي در انتخابات سال ۸۸ دست به گريبان هستند و مي‌دانند در صورتي كه به صورت صريح به خطاي خود در آن سال اعتراف نكنند و اعمال خود را جبران نكنند، هسته اصلي نظام اجازه حضور در عرصه انتخابات را به آنان نخواهد داد.
اعتراف به فتنه سال ۸۸ و نقش اصلاح‌طلبان چيزي است كه امروز به صورت مستقيم از سوي برخي صاحبنظران جبهه اصلاحات بيان مي‌شود و شايد پرچمدار چنين حركتي عباس عبدي باشد. عبدي در چندين مصاحبه خود با رسانه‌هاي اصلاح‌طلب از جمله اعتماد بر اين نكته تأكيد مي‌كند كه اصلاح‌طلبان اگر خواهان ورود مجدد به قدرت هستند، بايد تكليف خود را با وقايع سال ۸۸ روشن كنند. با اين حال بعيد به نظر مي‌رسد اين اصلاح‌طلبان هنوز قادر به تحمل هزينه‌هاي سنگين چنين اعترافي باشند، از اين رو بار ديگر استفاده از مدل انتخابات سال ۹۲ در دستور كار اصلاح‌طلبان قرار گرفته است تا بتوانند اين بار در فرصتي ديگر به صورت مستقل در عرصه رقابت‌هاي سياسي نقشي ايفا كنند.
مديريت شكاف‌هاي اصولگرايان
در انتخابات سال ۹۲ اين حسن روحاني بود كه به نمايندگي از هاشمي‌رفسنجاني و همچنين با حمايت اصلاح‌طلبان توانست به سكوي انتخابات رياست جمهوري دست پيدا كند و حالا اصلاح‌طلبان بايد خود را با گزينه‌هاي ديگري در ميان كساني كه خود آنان را اصولگرايان جديد مي‌نامند، پيدا كنند.
اصلاح طلبان به خوبي از برخي شكاف‌ها در داخل جبهه اصولگرايي به خصوص اختلافات موجود بين اتحاد سه‌گانه پايداري، جبهه ايثارگران و مؤتلفه با ساير شخصيت‌هاي حاضر در اين جبهه آگاهند و تلاش مي‌كنند با استفاده از مديريت اين شكاف به اهداف خود در انتخابات مجلس شوراي اسلامي دست پيدا كنند؛ هدفي كه در سال ۹۳ سعيد حجاريان به صراحت آن را با عنوان تكرار مجلس پنجم بيان مي‌كند و حالا به نظر مي‌رسد اصلاح‌طلبان سه ضلعي لاريجاني، ولايتي و ناطق براي تكرار موفقيت سال ۹۲ و ايجاد يك فراكسيون اقليت اما منسجم و تأثيرگذار در مجلس دهم را در نظر گرفته‌اند.
سپر محافظی به نام «ولایتی»
در اين سه‌ضلعي از نظر اصلاح‌طلبان ولايتي وظيفه مهار سعيد جليلي را به عنوان شاخص‌ترين چهره پايداري بر عهده خواهد داشت. نكته مهم در اين رويارويي اين است كه مهم‌ترين كارنامه جليلي براي حضور در انتخابات يا هر رويارويي سياسي ديگر كارنامه وي در عرصه مذاكرات هسته‌اي است. از سوي ديگر جليلي اصلي‌ترين منتقد «برجام» محسوب مي‌شود كه مهم‌ترين دستاويز اصلاح‌طلبان و البته جناح دولت براي جمع‌آوري آراي عمومي است. ولايتي يك بار در جريان مناظرات انتخاباتي مهم‌ترين منتقد سياست‌هاي مذاكراتي جليلي بود، البته در جريان بررسي برجام وقايع امر نشان داد ولايتي همچنان منتقد سفت و محكم جليلي است. ولايتي شايد نقش مهمي در عرصه انتخابات داخلي ايفا نكند، اما مي‌تواند براي اصلاح‌طلبان و جناح دولت در مقابل انتقادهاي تند و تيز جليلي نقش سپر محافظ را بازي كند.
شرط و شروط براي لاريجاني
علي لاريجاني جزئي ديگر از اين مثلث است كه اصلاح‌طلبان اميد فراواني براي حضور مؤثر وي و البته همپيماني او با دولت براي تشكيل يك بلوك رقابتي با اصولگرايان دارند. نكته جالب اينجاست كه حسين موسويان مذاكره‌كننده سابق ايران در مذاكرات هسته‌اي با اشاره به حمايت‌هاي لاريجاني از تيم مذاكره‌كننده ايراني به اين نكته اشاره كرده بود كه اتحاد روحاني و لاريجاني مي‌تواند شرايط بي‌سابقه‌اي را در عرصه سياسي ايران پديد بياورد.
اين سخنان با توجه به حمايت‌هاي لاريجاني از موضع دولت در جريان مذاكرات ايران و كشورهاي ۵+۱ چندان دور از واقعيت نيست. لاريجاني هنوز موضع خود براي ائتلاف با ساير گروه‌هاي اصولگرا در انتخابات مجلس را اعلام نكرده است و به نظر مي‌رسد حداقل به عنوان يك جايگزين گزينه همراهي با دولت را در نظر دارد، البته اين نكته هم قابل ذكر است كه اصلاح‌طلبان براي همراهي با لاريجاني در جريان رقابت‌هاي انتخاباتي شرايطي دارند كه در سرمقاله هفته‌نامه صدا به صراحت به آن اشاره شده است كه تضمين آزادي نمايندگان اصلاح‌طلب در مجلس براي بيان طرح‌هاي خود و همچنين تلاش براي از بين بردن عواقب كودتاي انتخاباتي سال ۸۸ بدون عذرخواهي از آن مهم‌ترين آن خواهد بود. با اين حال چنين ائتلافي براي لاريجاني يك ريسك مهم خواهد بود چراكه مديريت اصلاح‌طلبان در جريان مجلس يكي از سخت‌ترين كارهاي ممكن خواهد بود. در هر صورت لاريجاني يك اصلاح‌طلب نيست و در صورت حركت اصلاح‌طلبان به سمت حركات ساختارشكنانه فرو‌ريزي ائتلاف وي با اصلاح‌طلبان محتمل‌ترين اتفاق خواهد بود.
ناطق؛ شاه‌ماهي اصلاح‌طلبان در انتخابات مجلس
اما در اين ميان حضور علي‌اكبر ناطق نوري در جريان انتخابات مجلس بهترين گزينه‌اي خواهد بود كه اصلاح‌طلبان اميدوارند بتوانند با آن به موفقيت قبلي خود دست پيدا كنند. ناطق به هيچ عنوان در ائتلافي كه يكي از اجزاي آن جبهه پايداري باشد، داخل نخواهد شد و اصلاح‌طلبان اميدوارند از آن نهايت استفاده را ببرند. ناطق به عنوان يك شخصيت مؤثر در داخل نظام مي‌تواند چانه‌زني‌هاي دروني براي حضور آنان در انتخابات را به پيش ببرد و در صورت لزوم سلامت آنان را براي شوراي نگهبان قانون اساسي تضمين كند. حضور ناطق در رأس مجلس دهم تكرار خاطرات مجلس پنجم است كه در نهايت به قدرت فائقه آنان در مجلس ششم انجاميد. با اين حال حضور ناطق در انتخابات مجلس با موانعي روبه رو است كه مهم‌ترين مانع عدم تمايل وي براي حضور در عرصه انتخابات مجلس است و وي نيز چندين بار اين مسئله را به صراحت بيان كرده است. با اين حال تلاش‌ها براي حضور دوباره ناطق در عرصه انتخابات هر روز بيش از پيش شدت مي‌گيرد و نشريه صدا در آخرين شماره خود از درخواست سيدحسن خميني از ناطق براي حضور در انتخابات خبر داده است. حضور ناطق در عرصه انتخابات مي‌تواند عملاً تمام معادلات قبلي را متحول كرده و به علت سابقه وي در بين اصولگرايان عملاً بخشي از آراي طرف مقابل را به خود جذب كند. با اين حال ناطق در پاسخ به درخواست سيدحسن خميني براي حضور در انتخابات تنها به اين پاسخ بسنده كرده است كه بايد بيشتر روي اين مسئله فكر كند و بعد پاسخ درخوري به آن بدهد.
انتظار ارائه يك برنامه عملياتي براي اداره مجلس از سوي اصولگرايان
عيان شدن تلاش گسترده اصلاح‌طلبان براي ايجاد شكاف در داخل اصولگرايان راهبردي است كه پيامي جدي براي آنان دارد و آن هم اينكه امكان تكرار سناريوي انتخابات سال ۹۲ به شدت وجود دارد.
نمي‌توان اين نكته را فراموش كرد كه بالاخره فضاي انتخابات با سال ۹۰ تفاوت‌هاي اساسي دارد و نمي‌توان به تكرار آن دلخوش بود، بايد با چشم باز به تحليل شرايط و اوضاع پرداخت. شايد در اين ميان تجديدنظر در برخي سياست‌هاي فعلي لازم و ضروري باشد، چرا كه صرفاً ايجاد يك وحدت ظاهري تضميني براي موفقيت در عرصه انتخابات نيست و افكار عمومي انتظار ارائه يك برنامه عملياتي از سوي اصولگرايان براي اداره مجلس را دارند. اصلاح‌طلبان و دولت ادعا مي‌كنند اين برنامه را در اختيار دارند، ولي خبري از طرف مقابل نيست.