اذان ظهر نخوانده، صدای «فاجعه جمرات» سر از آسمان ایران درآورد. هنوز شبکه‌های رسمی کشوراعلام نکرده، خبر قربانیان قربانگاه منا به شبکه‌های مجازی رسید تا لرزه نگرانی‌های تمتع امسال، پس از سقوط جرثقیل و خفگی تعدادی از حجاج در قطار، بار دیگر به جان خانواده‌های 64 هزار زائر ایرانی بیفتد که کیلومترها دورتر از سرزمین وحی، مشغول تدارک ولیمه حاجیان خود بودند...خبر، اما چه زود به زیرنویس شبکه خبر رسید تا آنان که باورشان نمی‌شد، باور کنند پرواز صدها زائر صحرای عرفات را که در هنگامه قربانی کردن جمرات، قربانی شدند...خبر فاجعه جمرات، اما پیش از آنکه از سطر سطر شبکه‌های مجازی بگذرد، فقط یک حادثه تأسفبار تلخ بود، مثل همان آتش سوزی هتلی در مکه، تا اینکه یک ساعت از وقوع حادثه نگذشته، کم کم به یک تراژدی غیرقابل توصیف و درنهایت به یک فاجعه دردناک انسانی تغییر نام داد و هر ساعتی که نه، دقیقه‌ای که می‌گذشت تعداد تلفات آن از ده‌ها نفر به صدها نفر و از صدها نفر به هزاران نفر می‌رسید تا اینکه در نهایت پس از گذشت ساعت‌ها به ایستگاه آخر داغدار شدن هزاران خانواده رسید.

فهرست زائران فوتی حادثه منا

سازمان حج و زیارت ضمن ابراز همدردی با بازماندگان، این حادثه تلخ را به ملت ایران و تسلیت به خانواده جانباختگان  اسامی جانباختگان را به شرح ذیل اعلام کرد: محمد ‌نوری استادی، مختار اکبری، احمد ابراهیم‌زاده، محمدابراهیم احمدآبادی، بلال اسلامیان، احمد اسماعیلی‌چاوند، حسن افشون، نادعلی امینی، حجت اوشیانی، عبدالله ایگدری، گل دریار بازای، علی رضا باغانی، علی اکبر باغانی، محمد ابراهیم باقری، بایرامعلی بخته، عبدالله براهویی ژند، علی برومند، علیرضا بقایی، محمد ولی بهلکه، یگن بی‌بی مقدم اینچه برون، کریمپور تقی راستگو مقدم، فرهاد پیرزاده، وجیه‌الله تقالی، معین تقوی کویتانی، ابوالقاسم تورانی، اسماعیل جعفری، حسین جعفری، سعید جعفری، سید جلال جلال‌زاده، عبدالصمد جمشید نژاد، رجب‌علی جمعه‌‌اربانی، علی حسین چشم دهام، محمد چوبدار، علی‌اکبر حسینی، حسین حیاتی، قیصر علی حیدری، عبدالصمد خانی، خدیجه خرمایی، شکرالله خشخویی، محمد خندان، غلامرضا خورسند، محمد سعید دانش‌طلب، یکن دردی‌لکه، علی اکبر دلیر، مالک دهقان‌خیاوی، علی‌اکبر ذبیح‌زاده پاشا، عبدالله رادپور، علی رازانی، محمد راکعی، علی رجبی محمدآباد، عبدالقادر رحکن رودی، قاسم رحمانی، قنبر رحمانی تونی، عبدالستار رحمکن سوری، سید احمد رحیمی، رضا رحیمیانی ثابت، محمد حسین رمضانی سیاه خلکی، سید مرتضی رئیس‌زاده،  قربانعلی سالاری، حسین سبور ابراهیمی، حسین سبیانی، محمد مهدی سلحشور، حسن سلیمانی درچه، محمدرضا سلیمانیان درچه، شهریار شادمندخانه، غلامعلی شاهین، عباسعلی شکری، علی‌اکبر شهرآباد، عبدالستار شینورنصاری، ابراهیم صادقی واسکسی، غلامرضا طاهری، رضا عارف خانی، احمد عباسی، حسین علی عباسی، جمشید علم‌جو، شریف عماد ارشد، فرامرز غلامی، غلامرضا غلامی، محسن غلامی، ابراهیم فخری، محمد اسماعیل فخری، محمدعلی فرخاری، حسین فرخی، محمد رضا فروزان، غلامعباس قادی، هدایت قاسمی شورابی، علی‌اکبر قدم‌گاهی، در سن تقان قزل، کاری بای کاری بای، آقا محمد کره‌ش، ابراهیم کریمپور چمچالی، رضا کریمی قلعه باباخانی، احمد کفاش، علی‌اکبر کلاته، اسماعیل گندابی، عباس گودرزی، احمد لطفی، عباس لطفی، محمدظاهر ماروسی، حسین محمدی، ابراهیم محمدی، غلامرضا محمودی، نورمحمد مختوم‌نژاد، عزت‌الله مرادی، عبدالغفار ممکن رود، نعمت‌الله منصوری، علی‌اصغر مهرآبادی، مصطفی موسوی، داوود موسوی، ابراهیم میان‌آبادی، حسین میر مرتضوی، هادی میرزایی، اسکندر ناصری، اسماعیل نجفی، مرادعلی نصراللهی، علی‌رضا نظربرومند، رجب نعمتی، جواد نمازی مکی، فراحم نوری نوران، علی‌محمد یحیی پور، ابوبکر یوسفی.

روایت خانواده‌ها

خانواده خانم ذکایی دو روز گذشته شرایط بسیار بدی را پشت سر گذاشته‌اند، مادر آنها امسال پس از 10 سال چشم انتظاری به حج تمتع مشرف شده بود، آنها پس از 10 ساعت بی‌خبری بالاخره موفق شدند تا با مادرشان تماس بگیرند و از حال و روزش مطلع شوند. دختر خانواده که بشدت گریه می‌کند، می‌گوید ما به صورت ناگهانی از طریق شبکه‌های اجتماعی مطلع شدیم که در جمرات چه اتفاقی افتاده، در ابتدا باور نکردیم ولی هرچه سعی کردیم با مادرمان تماس بگیریم تا صحت ماجرا را بپرسیم خطوط اشغال بود، در همین  هول و هراس‌ها بودیم که چند دقیقه بعد شبکه خبر به شکل زیرنویس اعلام کرد که در مکه چه اتفاقی افتاده است. خدا می‌داند ما در آن لحظه چه کشیدیم، مخصوصاً وقتی جنازه حاجی‌ها را که روی هم افتاده بودند نشان می‌دادند، ما لحظات بسیار سختی را پشت سرگذاشتیم،  متأسفانه هیچ کس هم جوابگوی تماس‌های ما نبود و می‌دیدیم که هر لحظه بر تعداد تلفات اضافه می‌شود. تا اینکه پنجشنبه شب توانستیم با مادرمان ارتباط برقرار کنیم، خوشبختانه متوجه شدیم که برای کاروان آنها اتفاقی نیفتاده، اما مادرمان که حال روحی‌اش بشدت خراب و از این ماجرا شوکه شده بود، می‌گفت که زائران دل و دماغ هیچ کاری را ندارند و خیلی‌هایشان نمی‌توانند قدم از قدم بردارند. بعضی شبکه‌های اجتماعی شروع کردند به کوبیدن افرادی که به حج رفته بودند و همه می‌خواستند به نوعی تقصیرها را گردن حجاج بیندازند، ولی این بی‌انصافی است، حداقل در این شرایط صحبت کردن درباره «رفتن»  یا «نرفتن» به حج کار درستی نیست، الان اتفاقی که افتاده از دست رفتن جان صدها ایرانی هموطن ماست که خانواده‌هایشان داغ دیده‌اند و حالا باید به جای ولیمه مکه، ولیمه عزا بدهند.

واکنش عربستان به حادثه منا
دو وزیر سعودی برکنار شدند
پادشاه عربستان سعودی در پی فاجعه تأسفبار منا، دو وزیر این کشور را برکنار کرد. به گزارش ایلنا به نقل از النشره، در پی حادثه جان باختن صدها نفر از حجاج در جریان مراسم «رمی جمرات» در عربستان که به دلیل مدیریت ناصحیح مقام‌های سعودی بر مسیرهای تردد به‌وقوع پیوست، «سلمان بن عبدالعزیز» پادشاه این کشور دستور برکناری وزیران حج و امور شهرها و روستاها را صادر کرد.در حالی‌که سخنگوی وزارت کشور عربستان حادثه منا را «قضا و قدر» خوانده، اطلاعات موثق حاکی است که ورود کاروان 004 نفری «محمد بن سلمان» جانشین ولیعهد و وزیر دفاع این کشور از جهت خلاف حرکت حجاج در منا، سبب وقوع این فاجعه شده است.



گروه اجتماعی:
پنجشنبه - ۱۱:۵۲: رسانه‌های خبری از افزایش شماری کشته‌شدگان فاجعه رمی جمرات به 1200 نفر خبر دادند و مسئولان بیمارستانی عربستان اعلام کردند که زخمی‌های این حادثه به هشت بیمارستان منتقل شده‌اند و تلاش برای شناسایی هویت کشته‌شدگان و زخمی‌ها ادامه دارد.
پنجشنبه - ۱۲:۴۸: وحید رحمتی، مدیرکل روابط عمومی جمعیت هلال احمر از تأیید مرگ 12 ایرانی و مجروح شدن 24 نفر (تا لحظه مخابره این خبر) در حادثه رمی جمرات خبر داد.
پنجشنبه -ساعت ۱۳:۲۵: آمار کشته‌ها و زخمی‌های فاجعه منا همچنان رو به افزایش است، اما با توجه به اینکه این اتفاق در سه نقطه افتاده، تاکنون بیش از 350 نفر از زائران کشورهای مختلف کشته شده و آمار مجروحان نیز بیش از 1500 نفر است که البته این آمارها همچنان روبه افزایش است.
پنجشنبه - ۱۳:۴۰: ضیایی، رئیس جمعیت هلال احمر خطاب به کادر درمانی هلال احمر ایران در مکه بر تلاش مضاعف تیم پزشکی ایران به‌ منظور تأمین نیازها و ارائه خدمات درمانی لازم به زائران حادثه‌دیده تأکید کرد.
پنجشنبه -ساعت ۱۴:۲۷: تعداد زائران ایرانی کشته‌شده در حادثه جمرات تا این لحظه به 130 نفر افزایش یافته است.  تعداد مجروحان نیز بیش از 60 نفر تخمین زده می‌شود، هم اکنون کمیته بحران در عربستان تشکیل شده است.
پنجشنبه -ساعت ۱۵:۰۵: آن طور که مسئولان اعلام می‌کنند شرایط عمومی زائران مصدوم ایرانی خوب است، چراکه بلافاصله بعد از وقوع حادثه، هفت تیم پزشکی 5 و 6 نفره  در مسیر زیارت زائران وارد عمل شدند، اگرچه به علت عمق فاجعه رسیدگی به آنها به کندی انجام می‌گیرد. از طرفی پزشکان عرب زبان هم به 3 بیمارستان در منا که مجروحان به آنجا منتقل شده‌اند،رفته‌اند.
پنجشنبه– ساعت  ۱۵:۱۴: خبرگزاری رسمی عربستان از برگزاری یک کنفرانس مطبوعاتی تا دقایقی دیگر با حضور مقامات بلندپایه این کشور خبر می‌دهد. هم اکنون 4 هزار نیروی امدادرسان و 220 آمبولانس و هلیکوپتر برای عملیات نجات به محل حادثه اعزام شده‌اند.
پنجشنبه - ۱۵:۳۳: با توجه به ضعف در انتقال مجروحان حادثه منا به بیمارستان ها، وزارت بهداشت ایران برای اعزام تیم‌های تخصصی به عربستان و پذیرش مصدومان این حادثه از دیگر کشورهای اسلامی اعلام آمادگی کرد.
پنجشنبه-ساعت 17: علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با صدور بیانیه‌ای گفت که مسئولیت حفظ جان حجاج و زائران حرم الهی مستقیماً به عهده دولت عربستان بوده و در این حادثه خونبار که موجب جان‌باختن صدها نفر زائر بیت الله الحرام از کشورهای مختلف اسلامی و آسیب دیدن بیش از ۲هزار نفر شده است، دولت آن کشور موظف است هر چه سریع تر تسهیلات لازم را برای جمع‌آوری پیکر این عزیزان و درمان مجروحان فراهم کند.
پنجشنبه – ساعت 17:37: هم‌اکنون ۲۲۰ نیروی بیمارستانی و ۲۸۰ پزشک تمام‌وقت در حال ارائه خدمت به زائران آسیب‌دیده هستند و علاوه بر آن ظرفیت بیمارستان‌ها و تجهیزات دارویی و درمانی برای درمان زائران کافی و مناسب است. با این حال با توجه به حجم زیاد مصدومان، هلال احمر کشورمان در حال انتقال مصدومان به بیمارستان‌های ایرانی است. تاکنون بیش از ۷۰ زائر مصدوم در بیمارستان هلال‌احمر ایران در منا ویزیت شده‌اند.
پنجشنبه- ساعت 18:40: نماینده ولی‌فقیه در امور حج و زیارت گفت: از 9 صبح تا الان مسئولان عربستانی نمی‌گذارند نیروهای امدادی و پزشکان ایرانی در محل حادثه و بیمارستان‌ها حاضر شده و به حادثه‌دیدگان کمک کنند، این چه شیوه برخوردی است که مقامات عربستان در دستور کار قرار داده‌اند؟
پنجشنبه - ۲۲:۱۷: رئیس سازمان حج و زیارت در یک مصاحبه تلویزیونی اعلام کرد: با شناسایی 25 مجروح دیگر شمار مصدومان ایرانی حادثه منا به 85 نفر رسید از این تعداد، 30 نفر در بیمارستان‌های عربستان و 55 نفر در بیمارستان و مراکز درمانی ایران در عربستان بستری هستند و حال اکثر آنان خوب است.
جمعه-ساعت 9:34: رئیس سازمان حج و زیارت در جدیدترین اظهارات خود بار دیگر گفت که هنوز اجساد 131 زائر در اختیار ایران قرار نگرفته است و کار شناسایی همین تعداد نیز از عصر پنجشنبه با دستور رسمی عربستان انجام شده است. سعید اوحدی با بیان اینکه آمار جان ‌باختگان و مجروحان بیشتر از آن چیزی است که دولت عربستان اعلام می‌کند، تأکید کرد: تعداد جان‌باختگان تا این لحظه به مرز 1500 نفر رسیده، در حالی که دولت عربستان تا 1000 نفر را اعلام کرده است، منابع موثق معتقدند که این تعداد به مرز 2000 نفر هم خواهد رسید.  او البته درباره علت اصلی این فاجعه که برخی منابع به حضور وزیر دفاع عربستان در جمره ربط می‌دهند هم گفت که آنچه موثق است بستن مسیرها موجب وقوع این حادثه شد.
وی اضافه کرد: برای انتقال این اجساد به ایران با هواپیمایی‌ «ماهان» و «ایران‌ایر» هماهنگ کردیم تا پس از انجام تشریفات قانونی، اجساد را طی یکی – دو روز آینده به کشور بازگردانیم.
جمعه -ساعت ۱۰:۳۵: معاون دادستان کل کشور از پیگیری و تعقیب حادثه منا از سوی دادستان کل کشور خبر داد. سید مرتضی بختیاری درباره حادثه اول در مکه- سقوط جرثقیل- هم گفت که نامه رسمی به وزارت امور خارجه نوشته  و درخواست پیگیری جدی علت حادثه هم صادر شده است.
جمعه-ساعت ۱۰:۴۸: سازمان حج و زیارت که تا این لحظه تعداد کشته‌شدگان ایرانی در منا را 131 نفر اعلام کرده بود، در تازه‌ترین فهرست اسامی آنها را اعلام کرد.
جمعه-ساعت ۱۱:۰۲: سعید اوحدی که پیش‌تر تعداد مجروحان این حادثه را 60  نفر اعلام کرده بود،گفت:‌ در تازه‌ترین جست‌وجوها 25 مجروح ایرانی دیگر که به بیمارستان‌های سعودی منتقل شده بودند، پیدا شده‌اند که با آنها تلفنی صحبت کرده‌ایم و در جریان وضعیت‌شان هستیم. البته 30 نفر از 85 مجروح ایرانی به صورت سرپایی درمان شدند.
جمعه-ساعت ۱۱:۰۶: منابع خبری کشور مصر از آتش گرفتن تعداد زیادی از چادرهای متعلق به زائران خود در منطقه منا در پنجشنبه شب خبر داد که موجب ایجاد وحشت فراوانی در میان همه زائران شده است.
جمعه - ۱۱:۰۸: شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی در اطلاعیه‌ای فراخوان و دعوت عمومی برای شرکت در تظاهراتی در پی حادثه فجیع منا را بعد از نماز جمعه اعلام کرد.
جمعه  - ساعت ۱۱:۰۸: با وجود همه تلاش‌ها همچنان، هیچ خبری از سرانجام دو خبرنگار صدا‌وسیما که در فاجعه منا مفقود شده‌اند، نیست، اما حال دو نفر خبرنگار گروه اعزامی صدا‌وسیما که مجروح شده‌ بودند، خوب است.
جمعه- ساعت 11:15 : حجت‌الاسلام و المسلمین قاضی عسکر سرپرست حجاج ایرانی در دیدار با نماینده ولیعهد و وزیر کشور عربستان خواستار پیگیری جدی حادثه دلخراش منا و رسیدگی هر چه سریعتر به وضعیت مفقودان و مجروحان این حادثه شد.
جمعه -ساعت ۱۱:۲۶: تا این لحظه مسئولان ایرانی در حال طی کردن تشریفات قانونی برای انتقال جان‌باختگان فاجعه منا به کشور  هستند که هم اکنون در سردخانه‌های عربستان هستند.  به احتمال زیاد از روز دوشنبه دو شرکت هواپیمایی ایران‌ایر و ماهان‌ایر انتقال این جان‌باختگان را انجام خواهند داد.
جمعه -ساعت ۱۱:۲۷: سید حسین هاشمی، استاندار تهران خواستار پیگیری فاجعه منا از سوی سازمان همکاری‌های اسلامی شد و تأکید کرد که وزیران خارجه سازمان همکاری‌های اسلامی باید رسیدگی به موضوع منا را در دستور کار اصلی خود قرار دهند.
جمعه  -ساعت ۱۱:۳۵: نیروی هوافضای سپاه برای کمک‌رسانی و انتقال مجروحان و شهدای حادثه مکه به کشور اعلام آمادگی کرد.
جمعه ساعت 11:39: دکتر امیرمحسن ضیایی، رئیس جمعیت هلال احمر با تأکید بر اینکه 47 مجروح ایرانی در بیمارستان‌های هلال احمردر مکه بستری شده‌اند به بازماندگان آنها اطمینان داد که در نخستین پرواز بازگشت،طی یکی- دو روز آینده، به شکل ویژه جان باختگان ایرانی در حادثه منا و همچنین مجروحانی که نیاز به انتقال به کشور دارند، منتقل شوند.
او البته گفت که حدود 60 نفر از مجروحان ما در بیمارستان‌های سعودی و بیمارستان‌های هلال‌احمر در مکه بستری هستند و حال 7 نفر از آنها خوب نیست. اگرچه اجازه ویزیت و ملاقات با مجروحان داده شده و ایرانی‌ها در بیمارستان‌های سعودی درحال رسیدگی به مجروحان هستند و فکر می‌کنیم که تعداد مجروحان بیشتر از این نشود.  ضیایی همچنین از اعلام آمادگی تیم‌های پزشکی و پرستاری ایران برای اعزام به حج در صورت نیاز خبر داد و گفت که بزودی به مکه سفر می‌کند.
جمعه - ساعت۱۲:۱۳: مرکز پزشکی حج و زیارت، اسامی 78 مجروح ایرانی را که تا شامگاه گذشته شناسایی شده‌اند، اعلام کرد. پیش از این فقط 60 نفر شناسایی شده بودند،
جمعه – ساعت ۱۲:55: شمار قربانیان فاجعه انسانی «منا» به تفکیک ملیت اعلام شد. دراین میان بجز 131 زائر کشته شده ایرانی که 125 نفر آنها شناسایی شده‌اند، در میان کشته شدگان اسامی حجاج هندی، پاکستانی، اندونزیایی، کنیایی و ترکیه‌ای هم به چشم می‌خورد. نقشه صحرای منا نشان می‌دهد که مقامات سعودی، حجاج را به شکل قومیتی تقسیم بندی می‌کنند.
جمعه-ساعت 15:14: وزیر بهداشت و درمان به همراه هیأت پزشکی برای رسیدگی به وضعیت مجروحان به محض صدور روادید و اعلام موافقت دولت عربستان به این کشور سفر می‌کند.