به گزارش ایرنا، شب یلدا، طولانیترین شب سال نماد پیوند عمیق فرهنگ ایرانی با طبیعت و حکمت کهن است. این شب، فرصتی مقدس برای دور هم نشستن، به یاد آوردن قصههای نیاکان، زمزمه غزلیات حافظ شیراز و غرق شدن در گرمای خانواده و دوستداشتن بوده. یلدا، جشن پیروزی روشنایی بر تاریکی است؛ جشنی که باید با شادکامی و سلامت کامل به استقبال سپیدهدم آن برویم.
در قلب این سنت، تجلی نمادهایی چون انار، هندوانه و آجیل نهفته است؛ نمادهایی که هر کدام قصهای از فراوانی، گرما و پایان فصل سرما را بازگو میکنند؛ اما در هیاهوی رنگ و بوی شب یلدا، ۲ نکته حیاتی وجود دارد که پاسداری از سنت را با تعهد به سلامت پیوند میدهد اعتدال در سفرهآرایی و کیفیت خوراکیها؛ این ۲ رکن، ضامن آن هستند که شادی جشن، به هزینهای سنگین بر سلامت خانواده تمام نشود.
با این تفاسیر در حالی سفره یلدا با رنگهای پاییزی و طعمهای دلچسب پر میشود که هندوانه نماد سرخی و تابندگی خورشید، انار نماد زایش و برکت و آجیل نماد ذخیره انرژی برای روزهای سرد است. با این حال، این سفره رنگارنگ، دامهایی نیز در خود پنهان دارد.
یکی از رایجترین اشتباهات در شب یلدا، نادیده گرفتن میزان مصرف غذا و تنقلات است. نشستنهای طولانیمدت در کنار سفرهای غنی، افراد را وسوسه میکند تا ناخودآگاه کالری بسیار بیشتری نسبت به حد معمول مصرف کنند.
شب یلدا در سیستان و بلوچستان از تنور پز سیستان تا غنای طبیعت بلوچستان روایت میشود. در منطقه سیستان، بزرگان خانواده با "سیپاره خوانی" به کودکان ایمان میآموزند و نان روغنی محلی سفره را مزین میکند، در پهنه بلوچستان، تمرکز بر "چاک چاکر" و خوراکیهای بومی منطقه مانند "دانکو" است تا سنتهای دیرین حفظ شود.
تهدید سلامتی با پرخوری در شب یلدا
کارشناس مسوول تغذیه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی ایرانشهر، با اشاره به فرا رسیدن شب یلدا بهعنوان یکی از آیینهای اصیل و ماندگار ایرانی، بر رعایت اصول تغذیه سالم و اعتدال در مصرف مواد غذایی در این شب تأکید کرد و افزود: شب یلدا همواره با دورهمیهای خانوادگی، مصرف انواع تنقلات، شیرینیها و آجیل همراه بوده و لازم است افراد با انتخاب آگاهانه و رعایت حد تعادل، از بروز مشکلات تغذیهای و گوارشی پیشگیری کنند.
حسنیه آسوده در گفتوگو با خبرنگار ایرنا بیان کرد: مصرف بیشاز اندازه تنقلات شور، شیرینیهای پرقند و آجیلهای نمکی میتواند موجب افزایش دریافت کالری، نمک، قند و چربی شود و در نتیجه، خطر افزایش وزن، بالا رفتن فشار و قند خون، ناراحتیهای معده و گوارش را به همراه داشته باشد.
وی تاکید کرد: در انتخاب آجیل شب یلدا بهتر است از انواع خام یا کمنمک استفاده و مصرف آن به اندازه یک مشت کوچک در طول شب محدود شود. همچنین، جایگزین کردن شیرینیهای پرقند با میوههای تازه فصل مانند انار، هندوانه، سیب و مرکبات، ضمن ایجاد تنوع در خوراکیها، به تأمین ویتامینها، فیبر و آنتیاکسیدانهای مورد نیاز بدن کمک میکند.
این کارشناس تغذیه اظهار کرد: افرادیکه به بیماریهایی مانند دیابت، فشار خون بالا، چربی خون و بیماریهای قلبی مبتلا هستند، لازم است در مصرف مواد غذایی شیرین و شور، نهایت دقت را داشته باشند و از پرخوری در ساعات پایانی شب پرهیز کنند.
وی تصریح کرد: نوشیدن آب کافی در طول شب، مصرف لبنیات کمچرب و میوه بهجای نوشیدنیهای شیرین از عادات غذایی سالمی است که میتواند به هضم بهتر و خواب آرامتر کمک کند.
آسوده با اشاره به جنبه فرهنگی و اجتماعی آیین شب یلدا، گفت: این شب فرصتی ارزشمند برای تقویت روابط خانوادگی، ایجاد نشاط و صمیمیت میان اعضای خانواده است. رعایت اصول تغذیه سالم در کنار شادی و مهربانی این شب میتواند به حفظ سلامت، انرژی و شادابی افراد کمک کند.
توصیههای تغذیهای برای حفظ سلامت در شب یلدا
مشاور تغذیه و رژیمهای غذایی درمانی در زاهدان، همزمان با فرا رسیدن شب یلدا، بر رعایت اصول تغذیه سالم، پرهیز از پرخوری و مصرف متعادل خوراکیها در این شب تأکید کرد و با اشاره به اهمیت تغذیه صحیح کودکان، افزود: یکی از نکات مهم، صرف وعده غذایی کودکان در زمان مناسب است تا به دلیل گرسنگی، به مصرف بیرویه شیرینی، شکلات و سایر تنقلات روی نیاورند. زیادهروی در مصرف این مواد، موجب درد معده، تهوع و بیمیلی نسبت به غذای اصلی میشود.
مسعود فیروزکوهی در گفتوگو با خبرنگار ایرنا بیان کرد: پس از مهمانی شب یلدا، باید به بهداشت دهان و دندان، بهویژه مسواک زدن کودکان توجه کافی شود. همچنین در بزرگسالان، پرخوری و مصرف زیاد تنقلات ممکن است باعث افزایش کالری دریافتی و بروز مشکلات گوارشی شود. افراد مبتلا به دیابت، چربی یا فشار خون بالا نیز باید از زیادهروی پرهیز کنند.
وی با اشاره به نقش آجیل در سنتهای یلدایی اظهار کرد: برای خرید آجیل، باید از فروشگاههای معتبر و محصولات تازه و بستهبندیشده استفاده شود. خرید آجیل فلهای از دستفروشان توصیه نمیشود، زیرا ممکن است کهنه یا رنگشده باشند.
مشاور تغذیه و رژیمهای غذایی درمانی در زاهدان گفت: آجیل تازه نباید بوی ماندگی یا ترشیدگی داشته باشد. برای تشخیص مصرف رنگهای مصنوعی، کافی است مقداری از آن را در کف دست نگهدارید؛ اگر پوست یا لبها رنگی شدند، از خرید یا مصرف آن خودداری کنید، استفاده از رنگهای صنعتی در آجیل مضر و ممنوع است.
وی تأکید کرد: آجیل خام یا کمنمک و کمتر بوداده بهترین گزینه برای مصرف در این شب است. نگهداری طولانی آجیل موجب تغییر طعم و ایجاد ترکیبات مضر شده و باید از مصرف آجیل کهنه پرهیز کرد.
فیروزکوهی با بیان اینکه آجیل یکی از سالمترین تنقلات شناختهشده است، افزود: آجیل حاوی فیبر، ویتامینهای گروه B و E، روی، پتاسیم، کلسیم و اسیدهای چرب امگا ۳ است که در سلامت پوست، تقویت استخوان، عملکرد مغز و کاهش خطر بیماریهای قلبی نقش دارند؛ اما به دلیل کالری بالا، باید در حد تعادل مصرف شود.
توصیههایی برای میز پذیرایی شب یلدا
وی ادامه داد: میوههای تازه و متنوع، شیرینیهای کوچک و کمقند و مغزهای خام میتوانند جایگزین مناسبی برای خوراکیهای چرب و شیرین باشند. هندوانه میوه فصل زمستان نیست و بهتر است از میوههای فصلی مانند سیب، پرتقال، نارنگی و کیوی استفاده شود.
مشاور تغذیه و رژیمهای غذایی درمانی در زاهدان تاکید کرد: برای نوشیدنی، چای کمرنگ هلدار، زعفرانی یا زنجبیلی مناسب است. افراد مبتلا به فشار خون یا بیماری قلبی بهتر بوده که از چای دارچینی پرهیز و بهجای قند، میتوانند از کشمش یا توت خشک استفاده کنند.
وی گفت: افراد میانسال، سالمندان و بیماران مبتلا به دیابت، فشار خون یا بیماریهای گوارشی باید رژیم غذایی خود را رعایت کرده و از اصرار برای صرف غذای سنگین خودداری شود.
فیروزکوهی خاطرنشان کرد: شب یلدا، فرصتی برای شادمانی و همدلی است نه پرخوری؛ رعایت اعتدال در تغذیه و رعایت بهداشت فردی، ضامن سلامت و لذت بیشتر از این آیین کهن ایرانی به شمار میرود.
به گزارش ایرنا، یلدا به زمان بین غروب آفتاب ۳۰ آذر (آخرین روز پاییز) تا طلوع آفتاب اول ماه دی (نخستین روز زمستان) گفته میشود که خانوادههای ایرانی در شب یلدا، معمولا شامی فاخر و همچنین انواع میوهها به ویژه هندوانه و تنقلات رایج را مهیا کرده و با اجرای یکی از مهمترین دستورات دینی که همانا بجای آوردن صله رحم است، نشست فامیلی در منزل بزرگتر فامیل و خانواده برای همه به ویژه نوجوانان و کودکان جذاب و شیرین می کنند.