به گزارش جماران به نقل ازمجله پزشکی علمی که توسط پژوهشگرانی از دانشگاه بریستول هدایت شده، تأکید میکند که هوش مصنوعی میتواند دامنهٔ استفادهاش را به گونهای گسترش دهد که تمامی مؤسسات آموزش عالی را دربرگیرد؛ و در عین حال، زمان، تلاش و منابع مالی عظیمی را ذخیره کند، هرچند که فضای آکادمیک سرشار از تردید و نگرانی نسبت به این اتکا است.
این مطالعه در زمانی منتشر شده که دانشگاهها با فشارهای مالی قابل توجهی روبهرو هستند و بریتانیا نیز در آستانهٔ تغییرات مورد انتظار در نظام ارزیابی پژوهشها از طریق برنامهٔ «برتری پژوهشی» قرار دارد؛ برنامهای که نحوهٔ تخصیص حدود دو میلیارد پوند بودجهٔ سالانه پژوهش دانشگاهها را تعیین میکند.
برتری پژوهشی
بر اساس این مطالعه، ابزارهای هوش مصنوعی زایشی هماکنون «بهطور گسترده اما اعلامنشده» در برخی دانشگاههای بریتانیا در مرحلهٔ آمادهسازی پروندههای پژوهشی مربوط به نظام برتری پژوهشی مورد استفاده قرار میگیرد.
مطالعه توضیح میدهد که میزان و نوع استفاده در میان مؤسسات بسیار متفاوت است؛ برخی دانشگاهها از این ابزارها برای گردآوری شواهد مربوط به اثرگذاری اجتماعی پژوهشهایشان و نگارش روایتهای اثرگذاری استفاده میکنند، در حالی که دانشگاههای دیگر سامانههای هوش مصنوعی داخلی را برای تسریع ارزیابیها یا کمک به مرور پژوهشها و تعیین امتیازات توسعه دادهاند.
دادهها نشان میدهد که میزان بهرهگیری از این ابزارها ارتباط مستقیمی با تواناییهای دانشگاهها از نظر منابع و تخصصهای فنی دارد؛ موضوعی که موجب ایجاد نابرابری آشکار میان دانشگاههای بزرگ — مانند دانشگاههای عضو گروه راسل — و مؤسسات جدیدتر و کمبودجهتر میشود.
مطالعه در پایان به دیدگاههای برخی نهادهای پژوهشی و رهبران دانشگاهی که از این روند جدید حمایت میکنند اشاره میکند.
استیون هیل، مدیر پژوهش در «ریسرچ انگلند»، میگوید نتایج این گزارش «هم هشدار است و هم دعوت به اقدام».
او تأکید میکند که ادغام هوش مصنوعی باید «با احتیاط، همراه با تضمینها، و در فضایی از همکاری و گشودگی انتقادی» انجام شود، در حالی که «اصول صداقت، برتری و عدالت در ارزیابی پژوهشهای بریتانیا» حفظ گردد.
از سوی دیگر، جی بوپی، معاون پژوهش و نوآوری دانشگاه بریستول، اظهار داشت کشور باید «اطمینان حاصل کند که برتری پژوهشی را میتوان بهطور دقیق و شفاف شناسایی و اندازهگیری کرد».
بوپی اشاره کرد که این مطالعه «به روشنی استفادهٔ کنونی از ابزارهای هوش مصنوعی در این فرآیند و همچنین ظرفیتهای گسترش آیندهٔ آن را برجسته میسازد؛ موضوعی که به گسترش بحثها کمک کرده و سیاستگذاران را در توسعهٔ سامانههای ارزیابی پژوهش قویتر، مسئولانهتر و شفافتر یاری خواهد داد».
این مطالعه نتیجه میگیرد که بخش آموزش عالی در نقطهای تاریخی قرار گرفته است؛ جایی که واقعیتهای مالی و دیجیتال فشارهای بیسابقهای ایجاد کردهاند، در حالی که ابزارهای هوش مصنوعی هم فرصت و هم چالش به همراه دارند.
مطالعه پیشبینی میکند توانایی دانشگاهها در ایجاد توازن میان نوآوری و احتیاط، آیندهٔ ارزیابی پژوهشها در بریتانیا را طی سالهای آینده شکل خواهد داد؛ گامی که میتواند مسیر نسل جدید سیاستهای پژوهشی را در سطح ملی و بینالمللی تعیین کند.