بر اساس گزارش سالانه موسسه رویترز (Reuters)، در سال ۲۰۲۵ الگوی مصرف اخبار در جهان دستخوش تغییرات چشمگیری شد. دادههای بهدستآمده از ۴۸ بازار در شش قاره نشان داد که رسانههای سنتی از تلویزیون گرفته تا روزنامه و وبسایت در برقراری ارتباط با مخاطبان با کاهش اعتماد، افت تعامل و رکود در اشتراکها مواجه بودند.
صعود شبکههای اجتماعی و ویدیو
در سالی که جهان با بیثباتی سیاسی، بحران اقلیمی و تنشهای بینالمللی روبهرو بود، مخاطبان برای دسترسی به اخبار به منابع تازهای روی آوردند: شبکههای اجتماعی، پلتفرمهای ویدیویی و گردآورندههای آنلاین. در بسیاری از کشورها استفاده از شبکههای اجتماعی برای دریافت اخبار افزایش یافت؛ روندی که در ایالات متحده، آمریکای لاتین، آفریقا و برخی کشورهای آسیای جنوب شرقی پررنگتر بود.
در آمریکا سهم افرادی که شبکههای اجتماعی را منبع اصلی خبر خود معرفی کردند از چهار درصد در سال ۲۰۱۵ به ۳۴ درصد در سال ۲۰۲۵ رسید؛ رقمی که برای نخستین بار از تلویزیون و وبسایتهای خبری پیشی گرفت. در اروپا نیز هرچند مقاومت رسانههای سنتی بیشتر بود، اما رشد استفاده از شبکههای اجتماعی ادامه یافت. در بریتانیا و فرانسه حدود یکپنجم جمعیت شبکههای اجتماعی را منبع اصلی خبر خود معرفی کردند؛ در حالی که ده سال پیش این رقم کمتر از ۱۰ درصد بود.
مصرف ویدیو نیز در تمامی بازارهای بررسیشده روند رو به رشدی داشت و میان جوانان، این وابستگی شدیدتر بود؛ بهگونهای که ۴۴ درصد افراد ۱۸ تا ۲۴ سال و ۳۸ درصد افراد ۲۵ تا ۳۴ سال شبکههای اجتماعی و ویدیو را منبع اصلی اخبار خود میدانستند.
تولیدکنندگان محتوا و هوش مصنوعی
نهادهای دولتی، بخش خصوصی و سازمانهای مدنی باید برنامههای آگاهیبخشی و سواد دیجیتال را توسعه دهند تا مردم بتوانند محتوای جانبدارانه یا گمراهکننده را تشخیص دهند
گزارش رویترز به گسترش «اکوسیستم رسانهای جایگزین» اشاره دارد؛ جایی که پادکستها، یوتیوبرها و سازندگان محتوا در تیکتاک نقش پررنگی در انتقال اخبار پیدا کرده بودند. در آمریکا محتوای جو روگان (Joe Rogan)، پادکستر مشهور، به یکپنجم مردم میرسید. در فرانسه ۲۲ درصد جوانان زیر ۳۵ سال تولیدات خبری هیوگو تراورز را دنبال میکردند.
در بسیاری از کشورهای آسیایی نیز اینفلوئنسرهای جوان نقش تعیینکنندهای در شکلدهی به گفتوگوهای عمومی داشتند.
از سوی دیگر، چتباتهای هوش مصنوعی بهعنوان منبعی تازه برای دریافت اخبار مطرح شدند. موتورهای جستوجو و پلتفرمهای دیجیتال با ادغام اخبار لحظهای، امکان دسترسی مستقیم از طریق چتباتها را فراهم کردند و حدود هفت درصد مردم هفتهای یکبار از این طریق خبر دریافت میکردند؛ رقمی که در میان زیر ۲۵ سالهها به ۱۵ درصد میرسید.
نگرانیها درباره اطلاعات نادرست
با وجود آنکه اعتماد عمومی به اخبار در سطح ۴۰ درصد ثابت باقی ماند، مخاطبان نسبت به پیامدهای تغییرات جدید نگران بودند. بسیاری بیم داشتند که هوش مصنوعی شفافیت و دقت گزارشها را کاهش دهد و انتشار اطلاعات نادرست گسترش یابد. در کنار این، اینفلوئنسرهای آنلاین نیز بهعنوان منبع بالقوهای برای انتشار اطلاعات گمراهکننده شناخته میشدند.
بیش از نیمی از پاسخدهندگان گزارش رویترز اظهار کردند که نسبت به تشخیص اخبار واقعی از جعلی در فضای آنلاین نگران بودند. در چنین شرایطی، مخاطبان برای راستیآزمایی یک خبر بیش از همه به رسانههای معتبر و شناختهشده مراجعه میکردند.
سواد دیجیتال و ضرورت تنظیمگری هوش مصنوعی
گزارش ریسکهای جهانی نیز همزمان هشدار داده بود که رشد پلتفرمهای دیجیتال و افزایش حجم محتوای تولیدشده با هوش مصنوعی به تشدید اطلاعات نادرست و دوقطبیسازی منجر میشود و میتواند خطرهای دیگری همچون درگیریهای دولتی و رخدادهای شدید اقلیمی را تقویت کند.
بر اساس این گزارشها، نهادهای دولتی، بخش خصوصی و سازمانهای مدنی باید برنامههای آگاهیبخشی و سواد دیجیتال را توسعه دهند تا مردم بتوانند محتوای جانبدارانه یا گمراهکننده را تشخیص دهند. همچنین تقویت چارچوبهای شفافیت و مسئولیتپذیری در حوزه هوش مصنوعی بخشی ضروری از راهحل دانسته شد.
انتهای پیام/