خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: افزایش قیمت شیر در سیستان و بلوچستان به یکی از چالش‌های جدی سبد غذایی خانوارها تبدیل شده است؛ چالشی که دسترسی مردم را به یکی از اصلی‌ترین منابع پروتئین، کلسیم و ریزمغذی‌های حیاتی را کاهش می‌دهد.
شیر در این استان، به‌ویژه برای خانواده‌های دارای کودکان، سالمندان و اقشار کم‌درآمد، کالایی اساسی و غیرقابل‌جایگزین محسوب می‌شود و هر تغییر در قیمت، مستقیماً بر امنیت غذایی و سلامت عمومی اثر می‌گذارد.
عواملی مانند افزایش هزینه خوراک دام، نوسانات بازار و ضعف نظارت بر زنجیره توزیع، زمینه‌ساز افزایش قیمت است که در دو هفته اخیر شاهد افزایش قیمت شیر از کیلویی ۳۱ هزار و ۵۰۰ تومان به کیلویی ۳۶ هزار و ۵۰۰ تومان بوده ایم.
همین امر باعث شد تا این موضوع را از بزرگترین تولید کننده شیر شهرستان زاهدان، کسبه لبنیات فروشی و همچنین جهاد کشاورزی پیگیری کنیم که در این گزارش نتایج آن را بدون پرده پوشی ارائه می‌دهیم.
دامداران زاهدانی؛ کمبود نهاده را اصلی ترین عامل افزایش قیمت شیر می‌دانند
محمدرضا صدیقی یکی از دامدارن شهر زاهدان در گفت و گو با خبرنگار مهر گفت: برابری قیمت شیر در سیستان و بلوچستان با دیگر استان‌ها در سطح کشور عادلانه نیست، زیرا با توجه به شرایط این استان، فاصله زیاد بین شهری، قیمت بالای نهاده‌های دامی، هزینه حمل و نقل و… در سیستان و بلوچستان، قیمت تمام شده شیر برای دامدار بیش از دیگر استان‌ها است.
وی ادامه داد: تا کنون به دلیل اینکه نهاده خریداری‌شده در انبار ذخیره داشتیم و نمی‌خواستیم بازار دچار تنش شود، شیر را با همان قیمت اعلام شده عرضه کردیم؛ اما ادامه این روند برای ما ممکن نیست و جز ضرر مستقیم به تولیدکنندگان آورده دیگری ندارد.
این تولیدکننده یکی از عوامل اصلی کاهش تولید شیر در سطح استان را کمبود نهاده دانست و گفت: وقتی دام نهاده کامل دریافت نمی‌کند، تولید شیر روزانه‌اش کم می‌شود. در بسیاری از واحدهای دامداری استان، تولید روزانه چند کیلو کاهش یافته و این یعنی ضرر مستقیم برای دامدار. این شرایط باعث شده حتی برخی واحدها تصمیم به فروش دام‌ها بگیرند.
نبود تشکل‌های دامداری در سیستان و بلوچستان موجب قیمت گذاری ناعادلانه شده است
صدیقی افزود: عامل افزایش قیمت شیر در مغازه‌ها از ۳۱ هزار تومان به ۳۶ هزار تومان را از پیامدهای مستقیم همین کمبود نهاده و رشد هزینه‌های تولید است.
وی اظهار داشت: دامدار در هر لیتر شیر بین ۷ تا ۱۰ هزار تومان ضرر می‌دهد. وقتی هزینه‌ها به چهل هزار تومان نزدیک می‌شود و شیر با نرخی بسیار کمتر از این از دامدار خریداری می‌شود، تولید کننده دائماً در ضرر است.
این تولید کننده شیر با انتقاد از نبود تشکل‌های دامداری در استان افزود: همین ضعف موجب شده دامداران استان نتوانند در جلسات تصمیم‌گیری کشوری صدای واحد و مؤثری داشته باشند.
صدیقی با اشاره به نامه‌نگاری‌ها و درخواست‌های مکرر خود از استاندار، معاون اقتصادی و مدیران جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان اظهار داشت: بارها مشکلات را اعلام کرده‌ایم، بازدیدهای مسئولان انجام شده، قول همکاری داده‌اند اما در عمل هیچ اقدامی صورت نگرفته است. حتی برخی مدیران حاضر به پاسخ‌گویی تلفنی هم نیستند. این رفتار در استانی که به‌شدت نیازمند سرمایه‌گذاری و رونق تولید است، قابل قبول نیست.
شرایط کار برای تولید کننده به نسبت گذشته سخت‌تر شده است
صدیقی ادامه داد: در حالی که کشور از اوایل تابستان با هشدارهای مکرر تشکل‌های دامداری درباره تشدید خشکسالی و کمبود نهاده روبه‌رو بوده است هیچ‌یک از دستگاه‌های مسئول به‌موقع وارد عمل نشدند و شرایط نسبت به سال‌های نرمال سخت‌تر شد.
وی افزود: تولید علوفه در کشور کاهش یافته و نهاده‌هایی که ثبت سفارش شده بود نیز وارد نشد؛ مسئله‌ای که اعتراض بسیاری از تولیدکنندگان را در پی داشته همین است.
این تولید کننده شیر گفت: ادامه این روند به زمین خوردن و نابودی تولیدکننده منجر می‌شود.
وی گفت: از یک سو کمبود نهاده و از سوی دیگر شیوع بیماری‌های خطرناک در میان گله‌های بزرگ ضرر بزرگی را به دامداران وارد می‌کند؛ موضوعی که ناشی از واردات گوشت و دام آلوده بوده و اکنون «قوز بالا قوز» شده است.
این دامدار گفت: پیامد این شرایط، کاهش سه‌هزار تنی تولید شیر است.
سیاست‌های نادرست، خسارت‌های بسیاری به دامداران داخلی وارد کرده است
وی گفت: دولت به جای پرداخت یارانه به دامدار، این یارانه را مستقیماً به حساب مردم واریز کند.
این تولید کننده بیان کرد: پرداخت یارانه به دامدار تنها «به نام تولیدکننده و به کام دلال» تمام می‌شود و درصد زیادی از آن در مسیر توزیع گم شده و نهایتاً سهمی به دامدار واقعی نمی‌رسد.
وی تاکید کرد: ما خواستار آن هستیم که یارانه‌ها شفاف و مستقیم به دست مردم برسد و تولیدکنندگان بتوانند بدون دخالت دلال و واسطه، نهاده مورد نیاز خود را تأمین و چرخه تولید را سرپا نگه دارند.
استان‌ها نقشی در صدور مجوز برای واردات مستقل ندارند
معاون بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان در گفت و گو با خبرنگار مهر گفت: نهاده‌های دامی از جمله جو، ذرت و سویا در استان از طریق بازارگاه و نیز با کمک انبارهای پشتیبانی توزیع می‌شود.
مهدی حسینی افزود: بخش قابل توجهی از نیاز دامداران و مرغداران از ذخایر استراتژیک استان تأمین شده، اما ذخایر پشتیبانی تنها با مجوز رسمی وزارتخانه قابل استفاده است و اختیار برداشت از آن در سطح استان وجود ندارد.
وی خاطرنشان کرد: انبارهای پشتیبانی برای شرایط بحران، جنگ و کمبودهای جدی در نظر گرفته شده و نمی‌تواند به‌طور دائمی پاسخگوی نیاز روزمره واحدهای تولیدی باشد.
معاون بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان بیان کرد: واردات نهاده دامی تنها در اختیار معاونت بازرگانی وزارت جهاد است و ارز ترجیحی نیز از مسیر رسمی اختصاص می‌یابد. به همین دلیل، استان‌ها نقشی در صدور مجوز برای واردات مستقل ندارند، هرچند مکاتباتی از سوی استانداری و سازمان جهاد انجام شده است.
وی تاکید کرد: ورود نهاده با ارز آزاد به‌هیچ‌وجه با هزینه تولید سازگار نیست و تنها ارائه ارز دولتی می‌تواند واردات را توجیه‌پذیر کند. همچنین مشکلات نهاده مختص یک واحد یا گروه خاص نیست و تمام بخش‌های دام، طیور با شرایط مشابه روبه‌رو هستند، اما علی‌رغم محدودیت‌ها، چرخه تولید در استان ادامه دارد.
نهاده‌های مورد نیاز دامداری‌ها به طور کامل تحویل شده است
حسینی ادامه داد: مجتمع پرورش گاو شیری اولین و بزرگترین مجتمع گاو شیری در شهرستان زاهدان می‌باشد که با دارا بودن تعداد ۲۶۰۰ رأس دام شامل گاو ماده شیری، تلیسه، گوساله نر پرواری با تولید روزانه ۲۷-۳۴ تن شیر نقش عمده‌ای در تأمین شیر شهرستان دارد.
معاون تولیدات دامی جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان بیان کرد: مقدار سالیانه تخصیص نهاده در سامانه بازارگاه به دامداری مذکور با توجه به تعداد دام پلاک کوبی شده در سامانه هویت دام مقدار ۲۱۰۰ تن ذرت، ۱۳۵۰ تن سویا و ۱۷۵۰ تن جو پیش بینی شده است؛ و دامدار باید به طور مستقل پیگیر تأمین کسری نهاده‌های مورد نیاز خود باشند چراکه با عنایت به کمبود و محدودیت‌های موجود در تخصیص نهاده‌ها امکان تأمین تمامی نهاده مورد نیاز بهره برداران از طریق جهاد کشاورزی وجود ندارد.
حسینی تاکید کرد: از ابتدای سال جاری مقدار ۱۴۹۴ تن جو، ۱۷۶۵ تن ذرت و ۷۸۰ تن سویا از سامانه بازارگاه نهاده‌های کشاورزی خرید شده که مقدار ۹۳۱ تن جو، ۹۳۸ تن ذرت و ۶۴۵ تن سویا از محل ذخایر استراتژیک کشور و از انبار پشتیبانی امور دام استان در اختیار این دامداری قرار گرفته است؛ همچنین مقدار ۱۲۸۵ تن سبوس از محل تولید کارخانجات آرد نیز تحویل شده است.
قیمت مصوب شیر در سیستان و بلوچستان برای مغازه داران به صرفه نیست
یکی از مغازه داران صنف لبنیاتی در شهر زاهدان در گفت و گو با خبرنگار مهر گفت: کمبود ناگهانی شیر باعث شده بخشی از مغازه داران سطح شهر زاهدان با نبود و یا با کمبود قابل توجهی از شیر مواجه شوند.
وی ادامه داد: برخی از مغازه داران سطح شهر که مجبور به خرید شیر از دامدار با قیمتی بالاتر از قیمت مصوب شده‌اند برای اینکه ضرر بیشتری متحمل نشوند، افزایش قیمت شیر در مغازه خود را داشته اند که همین امر موجب ایجاد چند نرخ در سطح شهر شده است.
این مغازه دار زاهدانی بیان کرد: این قیمت مصوب ۳۱ هزار تومان برای هر کیلوگرم شیر برای هیچکدام از مغازه داران به صرفه نیست.
وی تاکید کرد: به دلایل هزینه برق، مالیات، پلاستیک، ظروف مخصوص لبنیات و شیر که در سیستان و بلوچستان موجود نیست فروش شیر با این قیمت برای فروشنده‌ها به صرفه نیست و ما مجبور هستیم این اقلام را از خارج از استان تهیه کنیم.
این مغازه دار گفت: درآمد حاصل از این شغل برای ما نسبت به چهار سال گذشته بسیار کم و ناچیز شده چون قیمت شیر پایین است و از طرفی بقیه اقلام مورد نیاز افزایش قیمت بسیار زیادی داشته است.
دامداران باید ابتدا شیر مورد نیاز شهر و استان خودشان را تأمین کنند
این مغازه دار در پایان گفت: طبق تعهدنامه دامداران موظف هستند اول شیر سطح شهر رو تأمین کنند و اگر مازاد بر آن باقی ماند به خارج از استان صادر کنند؛ اما برخی از دامداران حجم زیادی از شیر تولید شده را به دلیل قیمت بیشتر، به خارج از استان صادر می‌کنند.