در سال‌های اخیر سرعت تحولات فناوری و نیاز روزافزون به تسهیل و شفاف‌سازی فرآیندهای تجاری دولت‌ها را به سمت هوشمندسازی زیرساخت‌های کلیدی از جمله بنادر سوق داده است. بنادر به‌عنوان گلوگاه اصلی ورود و خروج کالا نقش تعیین‌کننده‌ای در کارآمدی زنجیره تامین و کاهش هزینه‌های تجارت دارند. از همین‌رو اصلاح ساختارها، حذف تشریفات زائد و بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته به یکی از مهم‌ترین اولویت‌های کشور تبدیل شده است.
در ادامه به تشریح جزئیات برنامه هوشمندسازی بنادر ایران اظهارات دبیر برنامه ملی توسعه اقتصاد دریامحور و انتخاب بندر بوشهر به‌عنوان پایلوت این طرح می‌پردازیم.
مشکلات برووکراسی در بنادر
به گزارش خبرنگار علمی برنا، دبیر برنامه ملی توسعه اقتصاد دریامحور و دبیر نمایشگاه ملی توانمندی‌های دانش‌بنیان اقتصاد دریامحور در نشست خبری این نمایشگاه در معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری جزئیات برنامه هوشمندسازی بنادر کشور را تشریح می‌کند.
مهدی خراسانچی با تاکید بر اینکه فرایند‌های کنونی در بنادر شامل تعداد زیادی مراحل اداری و محدودیت‌های غیرضروری است، گفت هدف اصلی خروج فرایند‌های زائد از چرخه و روان‌سازی ورود و خروج کالا است.
خراسانچی توضیح می‌دهد: در حال حاضر دستگاه‌های متعدد مقرراتی مثلا حدود ۱۵ سازمان مختلف متناسب با نوع کالا سبب ایجاد توقف‌های طولانی برای ترخیص می‌شود. برای مثال کالایی مانند اسباب‌بازی ممکن است صرفا به دلیل تمرکز برخی فعالیت‌های غیرمرتبط در اختیار بندر با تاخیر‌های غیرمنطقی مواجه شود.
ورود کالا باید مانند ورود مسافر روان باشد
خراسانچی با اشاره به تجربه فرودگاه‌ها در خصوص روان‌سازی می‌گوید: همان‌طور که یک مسافر بدون توقف‌های غیرضروری در فرودگاه بیهقی وارد و خارج می‌شود، کالا نیز باید با همین روانی وارد بندر و بدون تشریفات اضافی خارج شود. بندر محل انجام امور کالایی نیست؛ وظیفه بندر تسهیل ورود، خروج و عملیات بندری است.
مرحله نخست: احراز هویت و ورود کالا بدون دخالت انسانی
به گفته او فاز نخست هوشمندسازی بر اجرای عملیات بندری و حذف فرایند‌های دستی متمرکز است.
در این فاز احراز هویت راننده، شاگرد راننده و خودرو به‌جای روش‌های سنتی با فناوری‌هایی مانند تشخیص چهره و سامانه‌های هوشمند انجام می‌شود. خراسانچی افزود: در این حوزه شرکت‌های دانش‌بنیان توانمند زیادی داریم که می‌توانند نیاز‌های تصویری، اسکن و پردازش داده‌ها را تامین کنند.
تشخیص اصالت کالا با ترکیب داده‌ها
خراسانچی یکی از مهم‌ترین چالش‌ها را تعیین اصالت کالا و ارزش‌گذاری صحیح می‌داند و می‌گوید: سامانه هوشمند باید بتواند با ترکیب داده‌ها از جمله اطلاعات اظهار صاحب کالا، داده‌های فنی، سوابق حمل و اطلاعات طبقه‌بندی کالا اصالت و ارزش واقعی کالا را تشخیص دهد.
او تاکید می‌کند: وقتی یک کالا مثل اسباب‌بازی یا کفش وارد می‌شود، سیستم باید بتواند بر اساس ترکیب داده‌ها تشخیص دهد که کالا همان است که در اظهارنامه آمده و از بروز خطا‌های انسانی جلوگیری کند.
بندر بوشهر؛ نخستین پایلوت هوشمندسازی لجستیک
خراسانچی اعلام می‌کند که در چارچوب اجرای این برنامه بندر بوشهر به عنوان بندر پایلوت در حوزه لجستیک انتخاب شده است. به گفته او انتخاب بوشهر به‌دلیل ظرفیت‌های عملیاتی، موقعیت جغرافیایی و زیرساخت‌های قابل توسعه صورت گرفته است.
او می‌افزاید: طبق برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده تا پایان برنامه هفتم توسعه سه بندر هوشمند در کشور توسعه خواهد یافت و بوشهر نخستین گام این مسیر است.
همکاری مشترک گمرک و سازمان‌ها برای اجرای کامل طرح
به گفته دبیر برنامه ملی توسعه اقتصاد دریامحور موفقیت این طرح به همکاری کامل گمرک و سایر سازمان‌های مرتبط وابسته است: هوشمندسازی بدون همکاری بین‌سازمانی ممکن نیست. گمرک باید در حوزه ارزش‌گذاری و اصالت‌سنجی کالا مشارکت فعال داشته باشد تا حلقه‌های زنجیره به‌صورت کامل و یکپارچه عمل کند.
در مجموع برنامه هوشمندسازی بنادر که با هدف کاهش تشریفات زائد، افزایش سرعت ترخیص و شفاف‌سازی کامل زنجیره ورود و خروج کالا طراحی شده می‌تواند نقطه عطفی در تحول لجستیک کشور باشد. انتخاب بندر بوشهر به‌عنوان پایلوت و اتصال حلقه‌های عملیاتی، گمرکی و نظارتی در یک سازوکار هوشمند، نشان می‌دهد مسیر جدیدی در مدیریت بنادر آغاز شده است؛ مسیری که اگر با همکاری سازمان‌ها و استقرار کامل فناوری پیش برود، می‌تواند بنادر ایران را به استاندارد‌های جهانی نزدیک کرده و نقش آنها را در اقتصاد ملی و تجارت منطقه‌ای تقویت کند.
با این حال یک پرسش کلیدی باقی می‌ماند: چقدر احتمال دارد این طرح‌ها در ایران به طور گسترده اجرا شوند و روند واقعی بنادر چابک‌تر شود؟ آیا صرف اطلاع از برنامه‌ها کافی است یا موفقیت واقعی در زمان عملیاتی شدن، کاهش بروکراسی و تحقق هوشمندسازی کامل سیستم بنادر نهفته است؟
انتهای پیام/