به گزارش ایرنا، بازار ساخت‌وساز ایران در شرایط بی‌سابقه‌ای قرار گرفته است. تورم، نوسانات اقتصادی، کمبود نیروی کار، محدودیت منابع بانکی و چالش‌های انرژی، پروژه‌های در دست ساخت را مشکل با افزایش هزینه و طولانی شدن زمان اجرا مواجه کرده است.
از سوی دیگر محدودیت مالی خریداران مسکن بخصوص خانه اولی ها سبب رکود در بازار خرید مسکن شده به طوری که چرخه ساخت، عرضه و فروش مسکن را دچار مشکل کرده است؛ به همین دلیل خبرنگار ایرنا در گفت و گو با مهدی زرقانی، توسعه‌گر صنعت ساختمان و انبوه‌سازی به بررسی عوامل تاثیرگذار و چشم‌انداز پیش روی صنعت ساختمان پرداخت.
مدیریت بازار مسکن دشوارتر از گذشته شده است
ایرنا: وضعیت کلی بازار ساخت‌وساز ایران در حال حاضر چگونه است؟
وضعیت بازار واقعا پیچیده است و فشارهای هم‌زمان، پروژه‌ها را تحت تاثیر قرار داده‌اند. تورم و نوسانات ارزی باعث افزایش بی‌سابقه هزینه‌ها شده، در کنار آن مشکلات منطقه‌ای و تحولات سیاسی نیز بر بازار تأثیر گذاشته است. نتیجه این شرایط، افزایش زمان اجرای پروژه‌ها و بالاتر رفتن هزینه‌هاست. حتی پروژه‌هایی که قبلا با برنامه‌ریزی دقیق پیش می‌رفتند، اکنون با تغییرات ناگهانی در تامین مصالح، نیروی کار و منابع مالی مواجه شده‌اند که مدیریت آن‌ها را بسیار دشوار کرده است.
ایرنا: نقش تورم و افزایش قیمت مصالح ساختمانی در این وضعیت چقدر است؟
تورم یکی از اصلی‌ترین مشکلات است. قیمت سیمان، فولاد، لوازم برقی و تجهیزات تاسیساتی تقریبا هیچ‌کدام ثبات ندارند. برای مثال، در برخی پروژه‌ها هزینه ساخت تا ۳۰ درصد افزایش یافته که فشار زیادی به سازندگان وارد کرده است.
این وضعیت نه تنها باعث افزایش هزینه‌ها شده، بلکه قدرت خرید متقاضیان را نیز کاهش داده و رکود دوطرفه ایجاد کرده است؛ یعنی هم عرضه کاهش یافته و هم تقاضا ضعیف شده است. این شرایط باعث شده که برخی پروژه‌ها حتی به تاخیر بیفتند یا برنامه‌هایشان تغییر کند.
از خروج اتباع تا ناترازی انرژی
ایرنا: خروج اتباع غیرمجاز که اغلب در حوزه ساختمان مشغول به کار بودند، چه تاثیری بر اجرای پروژه‌ها داشته است؟
یکی از مشکلات جدی بازار، خروج گسترده کارگران افغانستانی از پروژه‌های عمرانی است؛ در بسیاری از پروژه‌ها دستمزدها تا ۴۰ درصد افزایش یافته و کارگاه‌ها با کمبود نیروی متخصص مواجه هستند. این مساله نه فقط باعث افزایش هزینه‌ها شده، بلکه زمان اجرای پروژه‌ها را نیز طولانی‌تر کرده است. کیفیت برخی پروژه‌ها هم تحت تاثیر قرار گرفته است، چرا که استخدام نیروی تازه و آموزش آن‌ها زمان‌بر است و تجربه کافی ندارند.
ایرنا: ناترازی انرژی در تولید مصالحی چون سیمان و فولاد نیز بر بازار مسکن اثر گذاشته است؟
چالش تامین انرژی یکی از مشکلات پنهان اما جدی در حوزه ساخت مسکن است زیرا قطع برق و گاز در کارخانه‌های سیمان و فولاد، تولید مصالح را محدود کرده و این محدودیت به افزایش قیمت‌ها منجر شده است. حتی اگر سرمایه و نیروی کار کافی داشته باشیم، باز هم پروژه‌ها به دلیل این محدودیت‌ها با تاخیر مواجه می‌شوند. بخش ساخت‌وساز امروز فقط از کمبود سرمایه آسیب نمی‌بیند؛ کمبود انرژی نیز فشار قابل توجهی وارد می‌کند و برنامه‌ریزی سازندگان را پیچیده کرده است.
ایرنا: وضعیت تامین مالی پروژه‌ها چگونه است؟
تامین منابع مالی یکی دیگر از نقاط ضعف بازار است. بانک‌ها به دلیل محدودیت نقدینگی توان حمایت از پروژه‌های جدید را ندارند. حتی پروژه‌های مسکن حمایتی دولت نیز با مشکل تامین مالی مواجه شده‌اند و مدل‌های سنتی پیش‌فروش دیگر پاسخگو نیستند. این محدودیت باعث شده که شروع پروژه‌ها کندتر شود و تکمیل آن‌ها نیز با تاخیر مواجه گردد.
ردپای تحولات سیاسی در صنعت ساختمان
آیا تحولات سیاسی هم بر بازار مسکن اثرگذار است؟
در ماههای اخیر تحولات منطقه‌ای نیز اثرات مستقیمی بر بازار داخلی داشته است. جنگ تحمیلی ۱۲ روزه رژیم نامشروع اسرائیل علیه ایران، باعث افزایش ریسک سیاسی شد و نرخ ارز را به صورت جهشی بالا برد که در نتیجه آن قیمت مصالح وارداتی افزایش یافت و بازار مسکن به جای رونق در فصل تابستان، با افزایش قیمت و کاهش حجم معاملات مواجه شد. به عبارتی، حتی سرمایه‌گذاران سنتی که بازار مسکن را به عنوان پناهگاه سرمایه می‌شناسند، دچار تردید شدند و سرمایه‌گذاری‌ها به تعویق افتاد.
به نظر می رسد ریسک های سیاسی به دلیل آنکه هزینه ها را برای سرمایه گذاران افزایش می دهد، تصمیم‌گیری‌های ساده برای پیشبرد پروژه‌ها نیازمند تحلیل دقیق و مدیریت ریسک است.
در این شرایط، کدام سازندگان در سال ۱۴۰۴ می‌توانند از دل رکود، فرصت بسازند؟
هرچند افق ساخت‌وساز در نگاه نخست خاکستری به نظر می‌رسد، اما همه چیز ناامیدکننده نیست. نیمه دوم سال ۱۴۰۴ می‌تواند برای آن دسته از پروژه هایی که بر پایه منطق اقتصادی و شناخت واقعی از بازار شکل گرفته‌اند، آغاز یک دوره تازه باشد.
تغییر مسیر از ساخت‌های پرهزینه و لوکس به سمت واحدهای جمع‌وجور، میان قیمت و اجاره محور در محدوده‌های فرسوده، نه‌تنها سرمایه را سریع‌تر به چرخه بازمی‌گرداند، بلکه پاسخی به نیاز واقعی جامعه شهری است.سازندگانی که بتوانند با تحلیل دقیق داده‌ها و تصمیم‌گیری منعطف، با این شرایط سازگار شوند، نه‌تنها دوام می‌آورند بلکه ممکن است برنده این دوره گذار باشند.
سال پیش‌رو را شاید نتوان سال رونق برای صنعت ساختمان دانست، اما قطعا سال «بازآفرینی راهبردها» است؛ دورانی که در پسِ رکود ظاهری، تغییرات عمیقی در حال شکل‌گیری است و بازار آرام‌آرام پوست می‌اندازد.