به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، امروز، سه‌شنبه ۱۳ آبان و سالگرد تسخیر لانه جاسوسی است؛ همان روزی که به تعبیر رهبر معظم انقلاب روز روشن شدن هویت حقیقی دولت استکباری آمریکاست و زوایای هویت حقیقی دولت آمریکا یکی از نکاتی است که به خوبی در کتاب ایستگاه خیابان روزولت به تصویر کشیده شده است. این درحالی است که هنوز صدها سند از اسنادی که هنگام تسخیر سفارت آمریکا به دست دانشجویان پیرو خط امام افتاد، رمزگشایی نشده است.
حضرت آیت الله خامنه ای از کتاب ایستگاه خیابان روزولت به عنوان منبعی یاد کردند که برخی از خلاءهای رسانه ای و تبلیغاتی را پُر می کند. ایشان در تقریظ بر این کتاب افزودند: ما به جنگ روایت ها در پیکارهای جهانی توجه لازم را نکرده‌ایم و دشمنان و بدخواهان ما از غفلت ما بهره برده و بسیاری از حوادث را وارونه نشان داده‌اند. باید از نویسنده این کتاب و تلاش ارزشمندش قدردانی شود، به خاطر اقدام هوشیارانه‌اش در این عرصه مهم.
«ایستگاه خیابان روزولت؛ روایتی مستند از تسخیر سفارت آمریکا در تهران» به قلم محمد محبوبی است که در ۵۹۴ صفحه توسط مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی به چاپ رسیده است. نویسنده در ۱۲ فصل و در ۴۶۴ صفحه به شرح جامعی از روابط ایران و آمریکا از روز تسخیر سفارت در آبان ۱۳۵۸ تا آزادی گروگان‌ها در دی ۱۳۵۹ پرداخته و ۱۳۰ صفحه را به منابع اختصاص داده که شامل راهنمایی رمزگشایی اسناد ایستگاه سی‌آی‌ای، تصاویر، اسناد و فهرست اَعلام است که برخی از اسناد منتشرنشده سرویس اطلاعاتی آمریکا برای نخستین بار به چاپ رسیده است.
در قسمت های گذشته این گزارش به مطالبی همچون کتابی برای رمزگشایی و قفل‌شکنی اسناد لانه جاسوسی، سنگ بنای سفارت آمریکا، پایگاه مهم آمریکا در غرب آسیا، نخستین حمله به سفارت آمریکا سه روز پس از پیروزی انقلاب، نظر امام خمینی(ره) درباره فتح سفارت آمریکا و نقطه آغاز اعتراض دانشجویان به عملکرد آمریکا پرداختیم و در این قسمت نکاتی درباره تنها پیام بدون بسم الله امام خمینی(ره) و برگزاری جشن قطع رابطه را مرور می کنیم.
تنها پیامی که امام خمینی بدون «بسم الله» نوشت
محبوبی با اشاره به راهبردهای دوقلوی آمریکا برای آزادی گروگان های لانه جاسوسی به سفر هیات آمریکایی به ایران اشاره کرد و نوشت: دقایقی پس از پرواز هواپیمای حامل پیک‌های رئیس جمهور آمریکا، شبکه ان‌بی‌سی در اخبار عصرگاهی خود، موضوع سفر هیات آمریکایی به ایران را افشا کرد. ظاهرا ریچارد والریانی خبرنگار این شبکه از ماجرا مطلع شده بود و تلاش‌های جودی پاول و هادینگ کارتر برای جلوگیری از درز خبر کارساز نبود. بدین ترتیب پیش از آنکه پای کلارک و میلر به ترکیه برسد، خبر ماموریت آنها به گوش محافل سیاسی و رسانه‌ای جهان رسید.
به محض آنکه امام خمینی خبردار شدند که فرستادگان کارتر در راه ایران هستند، پیام مهمی خطاب به شورای انقلاب و مسئولان دولتی صادر کردند. تاریخ این پیام ۱۶ آبان است و ظاهراً هیات کلارک- میلر هنوز به ترکیه نرسیده بود. به گفته حاج سید احمد خمینی، این پیام امام خمینی تنها پیام بدون «بسم الله الرحمن الرحیم» امام است که سوره توبه را به ذهن متبادر می‌کند.
متن پیام امام خمینی درباره قاصدهای کارتر مختصر ولی قاطع بود؛ «از قرار اطلاع، نمایندگان ویژه کارتر در راه ایران هستند و تصمیم دارند به قم آمده و با اینجانب ملاقات نمایند. لهذا لازم می‌دانم متذکر شوم دولت آمریکا که با نگهداری شاه، اعلام مخالفت آشکار با ایران را نموده است و از طرفی دیگر، آن طور که گفته شده است سفارت آمریکا در ایران محل جاسوسی دشمنان ما علیه نهضت مقدس اسلامی است، لذا ملاقات با من به هیچ وجه برای نمایندگان ویژه ممکن نیست و علاوه بر این؛
۱- اعضای شورای انقلاب اسلامی به هیچ وجه نباید با آنان ملاقات نمایند.
۲- هیچ یک از مقامات مسئول حق ملاقات با آنان را ندارند.
۳- اگر چنانچه آمریکا، شاه مخلوع، این دشمن شماره یک ملت عزیز ما را به ایران تحویل دهد و دست از جاسوسی بر ضد نهضت ما بردارد، راه مذاکره در موضوع بعضی از روابطی که به نفع ملت است، باز می‌باشد». (۲۰۷ و ۲۰۸)
مقاومت اقتصادی با روزه سیاسی
نویسنده کتاب «ایستگاه خیابان روزولت» همچنین به سفر فرستاده پاپ ژان پل دوم به ایران پرداخت و تذکرات امام(ره) به او نوشت: پیام امام خمینی به پاپ پل دوم درباره تحریم ملت ایران، سخن تازه‌ای در دل داشت؛ ایشان برای نخستین بار نسخه «مقاومت اقتصادی» را در برابر «محاصره اقتصادی» پیش کشیدند. همین گزاره بود که بستر کنش نمادین دانشجویان مسلمان پیرو خط امام در واکنش به تهدید تحریم اقتصادی دولت آمریکا را فراهم کرد. دانشجویان در اطلاعیه شماره ۲۹ خود اعلام کردند که از دوشنبه ۲۱ آبان، پنج روز را با زبان روزه خواهند گذراند.
به پیروی از دانشجویان، چند سازمان و گروه دیگر هم اعلام کردند که پنج روز روزه سیاسی می‌گیرند. نام اتحادیه انجمن‌های اسلامی، ادارات حوزه علمیه قم، سپاه پاسداران، حزب جمهوری اسلامی، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی، جامعه اسلامی وزارتخانه‌های کار و کشاورزی، جهاد سازندگی، کارکنان سازمان ثبت اسناد و انجمن اسلامی خبرگزاری پارس در این فهرست بلندبالا به چشم می‌خورد. بدین ترتیب «روزه سیاسی» به عنوان نمادی از مقاومت جامعه ایران در برابر حصر اقتصادی دولت ایالات متحده معنا پیدا کرد. (صفحه ۲۱۶)
برگزاری جشن قطع رابطه در ایران
این پژوهشگر تاریخ معاصر اضافه کرد: نهایتاً لحظه گسست رشته روابط ایران با آمریکا فرا رسید. شامگاه ۱۸ فروردین ۱۳۵۹ به وقت ایران، ساعاتی پس از انتشار اطلاعیه دفتر امام خمینی، جیمی کارتر، رئیس جمهور ایالات متحده پیام تیزلحنی منتشر کرد که در شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی آمریکا قرائت شد. کارتل اعلام کرد مساله اصلی «شبه نظامیان اشغالگر سفارت» نیستند، بلکه «دولت ایران» است که خود را پشت شبه نظامیان پنهان کرده و از پذیرش مسئولیت شانه خالی می‌کند؛ چرا که اکنون دانشجویان حاضرند گروگان‌ها را تحویل دهند اما دولت ایران آنها را تحویل نمی‌گیرد. (صفحه ۳۵۴)
محبوبی با فهرست کردن چهار فرمان کارتر شامل قطع روابط دیپلماتیک آمریکا با ایران، ممنوعیت صادرات از ایالات متحده به ایران، تهیه فهرست دارایی های دولت ایران و بی اعتبار کردن روادید ایرانیان مقیم آمریکا نوشت: پیام کارتر به معنای پایان روابط دیپلماتیک دولتین ایالات متحده آمریکا و جمهوری اسلامی ایران بود. طبق این پیام، دو دولت از این پس دیگر روابط دیپلماتیکی نخواهند داشت؛ تحریم‌هایی که شورای امنیت تصویب کرده ولی با وتوی شوروی به اجرا در نیامده بود، خارج از مدار سازمان ملل اعمال می‌شد؛ اموال مسدود شده ایران کماکان مسدود باقی می‌ماند و با تشخیص دولت آمریکا از اموال ایران به مدعیان آمریکایی بخشیده می‌شد و تمام روادیدهایی که برای اتباع ایران صادر شده بود، باطل شدند. روابط دو کشور به نقطه بازگشت ناپذیری رسیده بود.
خبر قطع رابطه یکسویه آمریکا با ایران در جامعه ایران با استقبال حیرت انگیزی مواجه شد. در گزارش دست‌اولی که جان گراهام، سفیر انگلیس در تهران، از مشاهدات خود تهیه کرده، «تقریباً تمام رهبران و گروه‌های سیاسی از اطلاعیه پرزیدنت کارتر درباره اقدامات علیه ایران استقبال کرده اند.» از حزب جمهوری اسلامی و سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی تا حزب توده و حتی سازمان مجاهدین خلق، همگی از قطع رابطه استقبال کردند و آن را به فال نیک گرفتند. درست مانند گروه‌های سیاسی، جامعه ایران هم در معابر شهری به صورت خاص در مقابل سفارت سابق آمریکا در تهران جشن قطع رابطه گرفتند.
روز بعد، ۱۹ فروردین ۱۳۵۹ امام خمینی پیام مهمی درباره قطع روابط ایران و آمریکا خطاب به ملت ایران صادر کردند. آغاز پیام رهبر انقلاب ایران چنین بود «اگر کارتر در عمر خود یک کار کرده باشد که بتوان گفت به خیر و صلاح مظلوم است، همین قطع رابطه است.» ایشان استدلال کردند رابطه ایران و آمریکا، رابطه‌ای بود که یک سوی آن زورمندان و چپاولگران بودند و سوی دیگرش مظلومانی که رهایی از چنگال ستمگران را می‌خواستند؛ و قطع چنین رابطه‌ای به سود مظلومان تمام می‌شود. افزون بر رهبر انقلاب، رئیس جمهور، شورای انقلاب و دانشجویان مسلمان پیرو خط امام هم بیانیه‌های مشابهی صادر کردند (۳۵۵ و ۳۵۶)
گرفتاری پنجه عقاب در طبس
این پژوهشگر تاریخ انقلاب در فصل نهم به طور مفصل به دو توطئه آمریکا برای آزادسازی گروگان های لانه جاسوسی یعنی عملیات پنجه عقاب و کودتای نوژه اشاره کرده و این دو حادثه را از زوایای گوناگون به ویژه با استناد به مذاکرات و مکاتبات مقام های آمریکایی مورد بررسی قرار داده است. وی در فصل نهم با عنوان شبیخون پیل های پولادین نوشت: در ۲۳ فروردین رئیس ستاد مشترک نیروهای مسلح آمریکا به فرماندهی گروه ضربت مشترک دستور داد تا نقشه اعزام و استقرار نیروها را نهایی کند. فرماندهی گروه ضربت مشترک به دلایل مختلف، در راس آنها استفاده از نور مهتاب، تاریخ عملیات را چهارم اردیبهشت ۵۹ تعیین کرد. در روزهای ۲۶ و ۲۷ فروردین فرماندهی گروه ضربت مشترک با حضور فرماندهان میدانی جلسات مرور طرح عملیات را در پنتاگون برگزار کردند و سرانجام نیروهای شرکت کننده در عملیات از ۳۰ فروردین تا سوم اردیبهشت به منطقه اعزام شدند.(صفحه ۴۶۴)
نقشه کودتای نقاب یک هدف اصلی داشت که برای دستیابی به آن باید چند مرحله سپری می‌شد. هدف اصلی، فتح تهران بود. از نظر طراحان کودتا، تغییر قدرت در شهرستان‌ها تابع پایتخت است و اگر مراکز نظامی و اداری تهران سقوط کنند، نقاط دیگر کشور هم با کودتاگران اعلام همبستگی خواهند کرد و در انتظار فرمان‌های شورای نظامی کودتا خواهند نشست. آنها این الگو را از حوادث پس از کودتای ۲۸ مرداد کسب کرده بودند. (صفحه ۴۰۷)