کارگردان فیلم «زمین زندانی» و تهیه‌کننده مستند «خونه کار» در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری آنا، درباره روند شکل‌گیری ایده و تولید مستند‌های خود گفت: پیش از این، فعالیت‌های من در حوزه مستند اجتماعی بود، اما به مرور به این نتیجه رسیدم که بسیاری از مسائل اجتماعی ریشه در مسائل اقتصادی دارند؛ بنابراین تصمیم گرفتم دوربینم را به سمت اقتصاد بچرخانم.
علی پورمومن افزود: مستندسازی اقتصادی در ایران کار بسیار دشواری است و کمتر مستندسازی سراغ آن می‌رود، زیرا روایت درست و قابل‌درک از یک مسئله اقتصادی، پژوهش و دقت بالایی می‌طلبد. در این مسیر، بیش از ۲۰۰ ساعت گفت‌وگوی تخصصی با کارشناسان تراز اول اقتصاد کشور انجام دادم و در نهایت به دو مسئله اساسی و دو راهکار رسیدیم که هر کدام مبنای ساخت یک مستند مستقل شد.
پورمومن درباره مستند «زمین زندانی» توضیح داد: این فیلم به زمین‌هایی می‌پردازد که در اختیار دولت ایران است. در پژوهش‌هایم متوجه شدم دولت ایران چند برابر میانگین جهانی زمین در اختیار دارد، اما از آنها به عنوان سرمایه بهره نمی‌برد. در بسیاری از کشورها، زمین یکی از محرک‌های اصلی اقتصاد است، اما در ایران نه‌تنها استفاده‌ای از آن نمی‌شود بلکه سالانه هزینه‌های سنگینی برای نگهداری‌شان پرداخت می‌شود. این زمین‌ها عملاً به زندانی برای اقتصاد کشور تبدیل شده‌اند که نه تولیدی دارند و نه درآمدی.
این کارگردان درباره دومین مستند خود با عنوان «خونه کار» که در مقام تهیه‌کننده در آن حضور دارد نیز گفت: این مستند به بررسی ریشه‌های اقتصادی دوران معاصر می‌پردازد. ما سه دوره اقتصادی در تاریخ بشر داشتیم؛ دوره اول مبتنی بر کشاورزی و سنت، دوره دوم دوران صنعتی با تولید انبوه، و اکنون وارد دوره سوم شده‌ایم؛ دوره‌ای که بر صنایع کوچک‌مقیاس، چابک و مبتنی بر فناوری‌های نو است.
وی ادامه داد: اگر ایران به سمت این نوع اقتصاد حرکت نکند، پیش‌بینی فروپاشی اقتصادی به واقعیت نزدیک می‌شود. کشور‌هایی مانند چین و آمریکا با سرعت به سوی این الگو پیش می‌روند، اما در ایران حتی شناخت درستی از آن وجود ندارد. هدف این مستند، آگاه‌سازی دانشجویان، فعالان اقتصادی و علاقه‌مندان درباره این پارادایم جدید است.
پورمومن با تأکید بر نگاه اجتماعی آثارش گفت: من معتقدم اثری که در بستر اجتماع شکل نگیرد برایم جذاب نیست. انسان وقتی در جامعه زندگی می‌کند، باید نسبت به مردمش دغدغه‌مند باشد و اگر در حوزه رسانه فعالیت دارد، وظیفه‌اش این است که برای بهبود شرایط جامعه تلاش کند.
این تهیه کننده در ادامه درباره چالش‌های ساخت این دو مستند گفت: می‌توانم بگویم تمام مراحل کار با چالش همراه بود. مهم‌ترین چالش ما بخش پژوهش بود که حدود یک سال طول کشید تا مطمئن شویم حرف درستی می‌زنیم. از سوی دیگر، چون هر دو مستند در گستره جغرافیایی وسیعی از کشور فیلم‌برداری شدند، ناچار به سفر‌های متعدد بودیم.
پورمومن درباره لوکیشن‌های فیلم‌ها توضیح داد: در مستند «زمین زندانی» در استان‌های خوزستان، استان یاسوج، مازندران (محمودآباد)، و تهران فیلم‌برداری داشتیم. برای «خونه کار» نیز در شهر‌های بوشهر، مشکان، مشهد، تهران، کرج و قم حضور پیدا کردیم. در هر شهر با چالش‌های خاصی روبه‌رو بودیم. از مسئله اعتمادسازی بین مردم گرفته تا هماهنگی با فضای فرهنگی هر منطقه.
وی تشریح کرد: مستندسازی اصولاً با محدودیت‌های زیادی همراه است، از جمله بودجه، زمان و امکانات، اما ما تلاش کردیم با تیمی سبک و چابک حرکت کنیم تا بتوانیم در شرایط متغیر و پیش‌بینی‌ناپذیر کار را پیش ببریم. معمولاً با یک خودرو سواری سفر می‌کردیم و در گرمای طاقت‌فرسای تابستان در شهر‌هایی مثل اهواز یا بوشهر فیلم‌برداری انجام می‌دادیم. یکی از خاطره‌انگیزترین لحظات زمانی بود که برای پیدا کردن یکی از سوژه‌ها مجبور شدیم با قایق خودمان را به کشتی‌ای در خلیج فارس برسانیم و ساعت‌ها در دریا منتظر بازگشت به ساحل ماندیم.
این مستندساز درباره وضعیت کنونی پروژه‌ها گفت: فیلم‌برداری هر دو مستند به پایان رسیده و یک نسخه برای جشنواره سینما حقیقت ارسال کرده‌ایم. در حال حاضر مراحل فنی شامل رنگ، نور و صداگذاری در حال انجام است.
پورمومن در ادامه به ظرفیت بین‌المللی آثارش اشاره کرد و گفت: مستند‌های اقتصادی ذاتاً مخاطبان محدودتری نسبت به آثار اجتماعی یا فرهنگی دارند، اما ما تلاش کردیم با روایت دراماتیک و محوریت شخصیت‌ها، جذابیت بصری و محتوایی ایجاد کنیم. در این آثار تصاویری از نقاط کمتر دیده‌شده ایران را به نمایش گذاشته‌ایم و حرف‌هایی می‌زنیم که تازه و آینده‌نگر هستند؛ حرف‌هایی که می‌توان گفت در خط مقدم گفتمان اقتصادی قرار دارند.
به همین دلیل معتقدم این دو مستند برای مخاطب خارجی نیز جذاب خواهند بود.
این کارگردان درباره جشنواره سینما حقیقت گفت: به باور من، جشنواره سینما حقیقت مهم‌ترین و تأثیرگذارترین رویداد مستندسازی کشور است. هیچ جشنواره‌ای به‌اندازه حقیقت این فرصت را فراهم نمی‌کند که مخاطب تصاویر تازه ببیند و تجربه‌های واقعی از سراسر ایران کسب کند. هر بار شرکت در جشنواره، چه به عنوان مستندساز و چه به عنوان مخاطب، برای من حکم چند سال تجربه زیسته در شهر‌های مختلف را دارد. امیدوارم آثارم امسال در این جشنواره حضور داشته باشند و بتوانند جریان‌ساز باشند، چون هر دو اثر با نگاهی متفاوت ساخته شده‌اند و حاصل زحمات بسیارند.
پورمومن در پایان، درباره تأثیر شخصی این تجربه گفت: در طول ساخت این دو مستند، صد‌ها دوست جدید از شهر‌های مختلف پیدا کردم. برای من، این ارتباط انسانی ارزشمندترین دستاورد این مسیر بود؛ دوستی‌هایی که از دل مستندسازی شکل گرفت و به نوعی سرمایه زندگی من شدند.
انتهای پیام/