به گزارش خبرگزاری آنا، سید عباس عراقچی در تازه‌ترین گفت و گوی خود با شبکه الجزیره تاکید کرد که ایران همچنان مذاکره را به‌عنوان ابزاری برای تحقق منافع ملی می‌بیند؛ رویکردی که بر خطوط قرمز دفاعی و هسته‌ای تأکید دارد و ناظر بر تجربه‌های گذشته و تغییر ادراک منطقه‌ای است. از سوی دیگر، گزارش‌هایی از تحرکات واسطه‌ها و تلاش‌های فرامرزی برای بازگرداندن ایران و آمریکا به میز گفتوگو وجود دارد، هرچند تجربه تهاجم اخیر آمریکا و رژیم غاصب به کشورمان حکایت از این امر خطیر دارد که مسیر دیپلماسی هرگز قابل اعتماد نبوده و بدون پیچیدگی نیست.
در این مصاحبه، مواضع کلیدی جمهوری اسلامی ایران ازسوی وزیر امور خارجه کشورمان مطرح شد که بیانگر رویکرد ترکیبی سیاست خارجی ایران در باب مذاکره و نشان دهنده این است که حفظ خطوط قرمز دفاعی ایران و گفتوگو بر اساس منافع متقابل و موضع برابر به عنوان اصول غیر قابل اغماض و انکار لحاظ شده‌اند. اظهارات عراقچی، تصویری روشن از منطق تعامل ایران با جهان ارائه می‌دهد؛ منطقی که نه بر انفعال استوار است و نه بر تقابل، بلکه بر «موازنه میان بازدارندگی و دیپلماسی» تکیه دارد. بخشی از این مواضع در این یادداشت بررسی شده است.
مذاکره بر اساس منافع متقابل و موضع برابر
تاریخ دیپلماسی ایران نشان داده است که مذاکره همواره ابزاری عقلانی برای پیشبرد منافع ملی است. از گفت‌و‌گو‌های عمان تا توافق هسته‌ای ۲۰۱۵، تهران هرگز از مذاکره رویگردان نبوده، مشروط بر آن‌که چارچوبی برابر و مبتنی بر احترام متقابل برقرار باشد. این موضع، تکرار پیام روشن ایران است که گفتوگو تنها زمانی معنا دارد که از امتیازگیری یک‌طرفه پرهیز شده و نتایج مذاکره از پیش تعیین نشود؛ اقدامی که ایالات متحده از موضع زور و دیکتاتوری می‌خواهد به ملت ایران دیکته کند.
خطوط قرمز غیرقابل مذاکره
ایران درباره توان موشکی و امنیت دفاعی خود مذاکره نمی‌کند؛ سخنی که بار‌ها از سوی رهبر انقلاب و سایر مقامات لشکری و کشوری مطرح شده و این خط قرمز، پیش‌شرط هرگونه مذاکره است و بازدارندگی ایران را تضمین می‌کند کما اینکه در تجاوز اخیر، آمریکایی‌ها با اسم رمز مذاکره، رژیم غاصب را برای تهاجم به ایران تجهیز کردند و با قدرت موشکی ایران مجبور به عقب نشینی شدند. بنابراین، نسخه ایران برای از سرگیری مذاکرات و رسیدن به هر توافقی باید در چارچوب «برد-برد» باشد.
آمادگی برای هر وضعیت و دیپلماسی در سایه بازدارندگی
در پی تجاوز اخیر صهیونیست‌ها به کشورمان و شهادت فرماندهان ارشد ایران، تهران اعلام کرده که آمادگی کامل برای هر سناریویی از جمله جنگ را دارد. این آمادگی که در روز‌های اخیر مجددا از سوی رئیس‌جمهور اعلام شد، از بلوغ راهبردی ایران نشأت می‌گیرد و پشتوانه‌ای برای گفتوگو از موضع قدرت را فراهم می‌کند.
تجربه جنگ‌های اخیر و تقویت اعتماد به نفس راهبردی
ایران از تجربه‌های گذشته، ازجمله جنگ‌های کوتاه منطقه‌ای و مواجهه با فشار‌های نظامی و سیاسی، برای ارتقای آمادگی و استراتژی خود بهره گرفته است. این تجربه‌ها باعث شده‌اند تهران پیش‌بینی رفتار طرف مقابل و اتخاذ تصمیمات هوشمندانه‌تر را در اولویت قرار دهد و همانطور که بار‌ها اعلام کرده که آغاز کننده هیچ جنگی نیست، اما آمادگی کامل برای مقابله با بداندیشان دارد.
تغییر ادراک منطقه‌ای و فروپاشی روایت ایران‌هراسی
تحولات اخیر منطقه‌ای نظیر تجاوز اسرائیل به سوریه، لبنان، ایران و قطر، تبلیغات سوگیرانه علیه ایران در میان کشور‌های منطقه را بر ملا کرد و کشور‌های همسایه، دشمن واقعی خود را به درستی شناختند؛ این تغییر ادراک، فرصت‌های تازه‌ای برای ایران ایجاد کرده تا نقش فعال‌تری در امنیت و سیاست منطقه‌ای ایفا کند و در دام انزوای دیپلماتیک ـ که از سوی دشمنان تحمیل می‌شود ـ نیفتد.
چالش حقوقی با مکانیسم ماشه
ایران اقدامات سه کشور اروپایی برای فعال‌سازی مکانیسم اسنپ‌بک را غیرقانونی خوانده و بازگشت تحریم‌ها را نمی‌پذیرد چراکه آمریکا از این توافق خارج شده و طرفی که از تعهدات خود عدول کرده، نمی‌تواند از اختیارات آن توافق استفاده کند و ایران با تأکید بر وجاهت حقوقی خود، نشان داده که «بازگشت تحریم‌ها» را نه صرفاً به‌عنوان ابزار فشار، بلکه به‌عنوان مساله‌ای حقوقی – سیاسی می‌بیند که باید از منظر منافع ملی و مشروعیت بین‌المللی بررسی شود. از سوی دیگر، حضور روسیه و چین در کنار ایران، زمینه‌ای برای تهران فراهم کرده تا در این مناقشه حقوقی، تنها نماند و با تاکید بر دیپلماسی منطقه‌ای خود، مشروعیت این فشار‌ها را با اهرم‌های قانونی زیر سوال ببرد.
تحرکات کشور‌های منطقه‌ای، ازجمله قطر، برای پادرمیانی و بازگرداندن طرف‌ها به میز مذاکره نیز حاکی از آن است که ایران قابل کنار گذاشتن از معادلات منطقه‌ای نیست و همان‌گونه که دهه‌هاست پرونده هسته‌ای را با تحریم‌ها پیش می‌برد، اکنون نیز مسیر دیپلماسی و حقوقی خود را با قدرت ادامه می‌دهد.
تجربه تاریخی ایران در طول دو دهه مذاکره، نشان می‌دهد که تهران مذاکره را به‌عنوان ابزار عقلانی برای تحقق منافع ملی می‌بیند نه صرفاً راهی برای کاهش تنش و همانطور که سید عباس عراقچی تأکید کرده، تهران هیچ عجله‌ای برای مذاکره ندارد و هرگونه گفتوگو باید در چارچوب خطوط قرمز ایران صورت گیرد؛ این موضع، نشان‌دهنده بلوغ دیپلماتیک و استراتژیک ایران است و پیام روشنی را به طرف مقابل منتقل می‌کند که مذاکره ترکیبی از بازدارندگی و انعطاف دیپلماتیک است و تنها زمانی معنا دارد که تضمین کننده منافع ملی و امنیت منطقه‌ای باشد و در شرایط تحمیلی و یک جانبه اصلا مورد پذیرش نیست.
انتهای پیام/