در هفته نخست آبان ماه ۱۴۰۴ دانشگاه علامه طباطبائی میزبان دو همایش بزرگ بود که از ماه‌ها پیش برای هر یک از آنها توسط استادان و دانشجویان این دانشگاه، برنامه‌ریزی‌های مفصلی انجام شده است. دومین همایش ملی وضعیت اجتماعی ایران به همت دانشکده علوم اجتماعی و همایش بین‌المللی سرمایه‌گذاری و تامین مالی در صنعت نفت، گاز و پتروشیمی به همت دانشکده حقوق و علوم سیاسی برگزار شدند.
این دو همایش بزرگ، نمایش‌دهنده بخشی از مجموعه رویدادهای علمی هستند که به مناسبت‌های گوناگون در دانشکده‌ها و پژوهشکده‌های این دانشگاه هر هفته برگزار می‌شوند. تنها در دوره پس از جنگ ۱۲ روزه، ۱۴ نشست حل مشکلات کشور با حضور استادانی از دانشگاه‌های گوناگون و دیپلمات‌ها و مدیران ارشد از دستگاه‌های اجرایی، در این دانشگاه برگزار شده و توصیه‌های سیاستی برآمده از دل این نشست‌ها، به نهادهای تصمیم‌گیر مربوطه فرستاده شده‌اند.
موضوعات این توصیه‌های سیاستی شامل مسائل گوناگون از جمله، راه‌های افزایش تاب‌آوری اجتماعی به ویژه در میان گروه‌های آسیب‌پذیر، روش‌های اصلاح سیاست‌های پولی و بانکی در دوران پساجنگ، راه‌های تامین امنیت غذایی در شرایط بحران، اصلاح روش‌های اجرای سیاست بازگشت مهاجران افغانستانی، سناریوهای پیش روی سیاست خارجی در برابر مکانیسم ماشه، راه‌های متنوع‌سازی منابع درآمدی دانشگاه‌ها، راه‌های تامین منافع ملی در قبال پروژه راهگذر زنگزور و دیگر موارد بوده است.
آنچه که سبب می‌شود تا اعضای خانواده دانشگاه علامه طباطبائی (شامل استادان، دانشجویان، پژوهشگران، کارشناسان و مدیران) کوشش کنند تا در حل مسائل کشور سهم خود را ایفا نمایند، رویکرد کلان حاکم بر اهداف و برنامه‌ها در بزرگترین دانشگاه علوم انسانی و اجتماعی در کشور است که وظیفه خود را، کمک به توانمندسازی جامعه و یاری به نهادهای سیاستگذار برای تامین منافع ایران تعریف کرده است. این بدان معناست که اگرچه آموزش، پژوهش، کارآفرینی، تولید دانش و خلق ثروت همگی از اهمیت در این دانشگاه برخوردارند، اما آنچه که به همه این کوشش‌ها معنا می‌بخشد، یافتن راه‌حل‌هایی برای برطرف کردن مشکلات موجود در جامعه و کمک به سیاستگذاران و تصمیم‌گیران در راهبری جامعه به سوی بهزیستی است.
نمونه ای از این رویکرد حل‌المسائلی در میان دانشگاهیان را می توان در محورهای اصلی همایش وضعیت اجتماعی ایران که به یاری سازمان امور اجتماعی کشور و شمار زیادی از نهادهای مدنی و رسمی برگزار شد، دید. بحث‌هایی در زمینه های گوناگون، از راه‌های دستیابی به انسجام اجتماعی و وفاق ملی گرفته تا بررسی تحولات سبک زندگی ایرانیان و مسائل جمعیتی و آمایش سرزمین، از تاثیر تغییرات اقلیمی و تحولات اقتصادی بر جامعه گرفته تا وضعیت گروه‌های آسیب‌پذیر و شرایط سالمندی در جامعه ایران و از مسائل زنان و مهاجران گرفته تا راه‌های حکمرانی خوب در عرصه اجتماعی، زمینه‌ای را فراهم آورده‌اند که جامعه‌شناسان، استادان علوم سیاسی، اقتصاددانان و دیگر دانشمندان و پژوهشگران از دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی سراسر کشور در کنار نمایندگان نهادهای دولتی و سازمان‌های مردم‌نهاد به بحث و تبادل‌نظر بپردازند.
نمونه دیگر از رویکرد حل‌المسائلی در این دانشگاه را می‌توان در شیوه برگزاری همایش راه‌های تامین مالی و سرمایه‌گذاری در صنایع نفت و گاز و پتروشیمی دید که کوششی حاصل همکاری میان یک دانشگاه علوم انسانی با بخش صنعت برای حل مسایل مبنایی کشور است. می‌دانیم به علت تحریم‌های بین‌المللی، سالهاست که با کمبود سرمایه‌گذاری در این صنایع روبه‌رو هستیم. دانشگاه علامه با برگزاری این همایش، می‌کوشد تا با رویکردی میان‌رشته‌ای از سه منظر حقوقی، اقتصادی و مدیریتی، به شبکه‌سازی میان شرکت‌ها، صندوق‌ها، بانک‌ها و نهادهای دارای سرمایه از یک سو و صنایع نفت، گاز و پتروشیمی از سوی دیگر بپردازد و نقش پُر اهمیت پل میان این دو بخش را ایفا نماید.
در واقع، رویکرد برگزارکنندگان این همایش‌ها، تنها توصیف شرایط موجود نیست، بلکه کمک به اصلاح امور و بهبود شرایط زیست مردمان این سرزمین است. امروزه جامعه ما نیازمند بهروزی و شادکامی‌ست و سخنرانی هایی که در این همایش از سوی استادان و دانش‌پژوهان ارائه شده‌اند نیز به خوبی نشان می‌دهند که تا چه اندازه کوشش شده تا راه‌حل‌هایی را در این زمینه‌ها ارائه دهند. و این دقیقا همراستا با اولویت نخست دانشگاه ما در دوران کنونی ست که «مساله ایران» و کوشش برای پایداری جامعه ایرانی را در صدر برنامه‌های خود جای داده است.
به این ترتیب، توصیه‌های سیاستی که از دل گفتگوهای علمی در این همایش‌ها به دست خواهند آمد، نشان خواهند داد که چگونه دانشگاه به عنوان نهاد اندیشه‌ورزی، می‌تواند در بهبود شرایط زیست اجتماعی تاثیرگذار باشد و با تربیت پژوهشگران و متفکرانی که دغدغه اصلاح امور را دارند، نقش «اتاق فکر جامعه» و رابط میان مردم و نهادهای اجرایی را بازی کند. در روزگاری که دغدغه‌های اجتماعی و مشکلات اقتصادی و مصائب سیاسی پُرشمارند، دانشگاه می‌تواند با تعریف کارویژه‌های تازه برای خود، تبدیل به فرصتی برای به کارگیری دانش و تجربه برای یافتن راهکارهای خرد و کلان، و نجات جامعه از ورطه مشکلات باشد.
* معاون پژوهشی دانشگاه علامه طباطبائی