به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا، هر جا که آب هست زندگی جریان دارد. ازاین‌رو رود‌ها و سرچشمه‌های کردستان دیر زمانی است که رنگ حیات به دشت‌ها و کوه‌های کردستان پاشیده‌اند. رود‌های این دیار هم مانند مردمانش بخشنده‌اند و صفا و صمیمیتشان را با همه قسمت می‌کنند.
می‌خواهیم به سراغ دو روستای شگفت‌انگیز «پالنگان» و «دره تفی» برویم.
جالب است بدانیم هجدهمین جشنواره تئاتر خیابانی مریوان در حالی از ۲ تا ۸ آبان برگزار می‌شود که نماد این جشنواره لک‌لک است. لک‌لک‌هایی که از مهمان‌نوازی اهالی «دره تفی» شگفت‌زده‌شده‌اند و در این روستا سکنی گزیده‌اند.
روستای حاجی‌لک‌لک‌ها!
«حاجی‌لک‌لک تو کجایی؟ - رو بلندی! چه می‌خوری؟ - نان‌قندی!»
حاجی‌لک‌لک‌ها چند صباحی است میزبان دره تفی (دره توت‌ها) در ۱۵ کیلومتری مریوان هستند. وجود دریاچه زریوار در نزدیکی مریوان و درختان بلوط بهانه‌ای خوبی است برای آنها تا در روستاهای اطراف سکنی گزینند.
پیشوند «حاجی» از آنجا همراه لک‌لک‌ها است که آنها با آمدن سرما به مناطق گرمسیر کوچ می‌کنند.
دره تفی به «شهر لک‌لک‌ها» مشهور است. اهالی این دیار آنها را نماد خوش‌یمنی و صلح می‌دانند و رفتار محبت‌آمیزشان با لک‌لک‌ها سبب شده آنها با خیال راحت بساطشان را در این روستا پهن کنند.
اهالی محلی می‌گویند سال ۹۰ فقط یک جفت لک‌لک در بالای یکی از تیرک‌های برق این روستا لانه داشتند و آنها برای این که مبادا این پرندگان دچار برق‌گرفتگی شوند، لانه‌ای دست‌ساز برای لک‌لک‌ها بر بالای تیرک آهنی ساختند. همین کار باعث شد تا سال‌های آتی بر تعداد لک‌لک‌های مهاجر اضافه شد و کم‌کم اهالی با الگوگرفتن از همان تیرک آهنی برای این مهمانان دوست‌داشتنی لانه ساختند؛ و البته که این لک‌لک‌های خوش‌یمن به پاس این لطف، برای اهالی گردشگران داخلی و خارجی زیادی را به ارمغان آوردند که زندگی آنها را رونقی تازه بخشید.
حال سه سالی می‌شود که اهالی به یمن حضور این پرندگان در اواخر بهمن - اوایل اسفند (۳۰ بهمن و ۱ اسفند) دور هم جمع می‌شوند، با لباس‌های محلی جشن می‌گیرند، به رقص و پایکوبی می‌پردازند و روی نماد لانه لک‌لک‌ها مشعلی به نشانه نور امید و فروزان بودن آتش زندگی روشن می‌کنند. آنها در نمایشگاه‌های محلی که معمولاً تا نوروز هم برپاست لباس محلی، گلیم، صنایع چوبی و بافتنی‌های سنتی، گیوه، شال‌های دستباف سوغاتی‌هایی مانند عسل، دارو‌های گیاهی و... می‌فروشند.
محال است برای پرنده‌نگری و عکاسی و لذت‌بردن از زیبایی‌های طبیعی راهی دره‌تفی شوید و بستنی نخورید. بستنی‌های این روستا در کل کردستان شهره است! تا آنجا سفر کردید، تعارف را کنار بگذارید و از خوردن کلانه، قایرمه، آش دوغ، ماهی کباب (با ماهی دریاچه زریوار)، دلمه برگ مو و کباب کردی لذت ببرید.
این فقط طبیعت زیبای دره تفی نیست که شما را مجذوب می‌کند. با فاصله‌ای نه‌چندان دور دریاچه زریوار همچون نگین آبی در میان طبیعت سبز اطراف خودنمایی می‌کند. در اطراف این دریاچه از پارکینگ تا چینی‌جا و شهربازی کودکان موجود است. قلعه امام مریوان، پارک ساحلی زریوار و پل گاران از دیگر زیبایی‌های اطراف این روستا هستند.
نگران جا برای شب‌مانی نباشد. از سوییت و خانه تا اقامتگاه و هتل در اطراف مریوان و روستاهای اطرافش فراوان است. اقامتگاه بوم‌گردی «نشینگه‌ی بنار» بین روستای کانی سانان و دره تفی با غذا‌های محلی هم جای خوب و دلنشینی برای اقامت است.
یادتان باشد لک‌لک‌ها تا اواخر مرداد مهمان روستای دره‌تفی هستند. زیستگاه لک‌لک‌ها در روستای دره تفی به‌عنوان نخستین زیستگاه جانوری مهاجر ایران در فهرست میراث طبیعی ملی کشور ثبت شده است.
جای شگفتی این که وقتی لک‌لک‌ها پس از ۶ ماه با طی هزاران کیلومتر در فصل بهار به دره تفی باز‌می‌گردند دقیقاً در آشیانه‌های قبلی خودشان آرام می‌گیرند! ماده‌ها تا پنج تخم هم می‌گذارند و شوک‌آورترین موضوع درباره لک‌لک‌ها این است که پس از چند صباحی جوجه‌ای که از همه ضعیف‌تر و بیمار است و احتمال مرگش را می‌دهند از بالای لانه به پایین پرتاب می‌کنند. اهالی محلی می‌گویند این جوجه قربانی سلامتی سایر جوجه‌ها می‌شود.
جالب است بدانید اکنون به همت اهالی روستا، ۱۰۰ خانه برای لک‌لک‌ها ساخته شده است. حتی تشکل‌های مردمی هم برای حمایت از لک‌لک‌ها تشکیل شده است.
هورامان تخت جایی که همه به عروسی پیرشالیار دعوت‌اند
می‌خواهیم با روستاهای اطراف مریوان و زیبایی‌های بی‌نظیرش خداحافظی کنیم و راهی پالنگان شویم؛ اما مگر می‌شود در طول این مسیر از روستاهای اورامانات و منظر فرهنگی آن که ثبت جهانی شده‌اند دل کند.
مسیری که پر از جنگل‌های بلوط است و بهشت طبیعت‌گردی. پس بهتر است در «هورامان تخت» توقف کنیم.
جایی در ۷۵ کیلومتری مریوان واقع در شهرستان سروآباد.
خانه‌های پلکانی این روستا با سنگ و اغلب به صورت خشکه در دل کوه‌های سر به فلک کشیده رشته کوه‌های زاگرس بسیار زیباست و آن را به «هزار ماسوله» شهره کرده است.
روستایی که دو رودخانه «سیروان» و «لیله» از دل آن می‌گذرد. در مسیر درختان بلوط، پسته وحشی، زالزالک، گلابی وحشی، گردو و انجیر گیاهان ریواس، کنگر، ترشکه و... زینت‌بخش مسیرند. اگر در دره تفی آمدن لک‌لک‌ها بهانه خوبی برای جشن‌وسرور است. اینجا هم برای خود مراسم خاصی دارد.
«کُومْسای» در نیمه بهار و ۱۵ اردیبشهت و «عروسی پیرشالیار» ۴۵ روز بعد از شروع زمستان در ۱۵ بهمن جشن‌های معروف این دیارند.
در عروسی پیر شالیار که در زمستان برگزار می‌شود، آیین‌هایی مثل قربانی کردن گاو و گوسفند، پخت آش و گوشت، دف‌نوازی، سماع، پخش نذری، نماز و ذکر و شب‌نشینی، سه روز پشت سر هم اجرا می‌شود.
اما مراسم کومسای که به آن مراسم شکستن سنگ مقدس هم می‌گویند، کمی متفاوت‌تر است. مراسم کُومسای که در آخرین جمعه قبل از نیمه اردیبهشت‌ماه (۱۵ اردیبهشت) از اول صبح در مزار پیرشالیار در هورامان برگزار می‌شود، با فاتحه‌خوانی، دف نوازی و اجرای مراسم تلیله‌خوانی و در پایان اهالی سنگی را می‌شکنند که به باور مردم دوباره تا سال بعد رشد می‌کند.
این دو مراسم پیرشالیار سبب شده تا هرساله گردشگران داخلی و خارجی زیادی روانه هورامانات تخت شوند. طبیعتاً به دلیل آب‌وهوای مطلوب بهاری تعداد گردشگران در این ایام بیشتر است.
عروسی پیرشالیار شامل چندین مراسم است و از نخستین پنجشنبه بهمن‌ماه شروع می‌شود که به آن مراسم «خبر» می‌گویند. کودکان گردو‌های چیده شده از باغ گردو موسوم به پیر شالیار را به خانه تک‌تک اهالی می‌برند تا آغاز عروسی پیرشالیار را خبر دهند. هر بخشی از مراسم توسط یک خانواده انجام می‌شود. می‌گویند پیر فرزانه شالیار دختر شاه بخارا را که نابینا و ناشنوا بوده شفا می‌دهد و پادشاه به یمن این اتفاق اجازه ازدواج این دو نفر را می‌دهد.
در مراسم پیر شالیار با خوراکی‌های خوش‌مزه پذیرایی می‌شوید. از گردو‌های درختان باغ پیر شالیار تا آش محلی «هولوشینه تشی» که از جو و گوشت درست می‌شود. می‌گویند این همان غذایی است که ۹۵۰ سال پیش در مراسم پیر شالیار طبخ شده. گوشت آش هولوشینه را گوشت دام‌هایی که اهالی نذر کرده‌اند، می‌پزند. این آش کفاف همه مهمانان و اهالی روستا را می‌دهد.
قطعاً در طبیعت سرسبز و باغ‌های باصفای رودخانه سیروان روستای اورامانات در فصل بهار جور دیگری جلوه‌گری می‌کند. از زیبایی‌های اطراف رودخانه‌ها لذت ببرید.
گیوه، نمد، گلیم و جاجیم اصلی‌ترین سوغات روستای اورامانات است. خوش‌مزه‌ترین و معروف‌ترین غذا‌های این منطقه آش‌های محلی ترخینه، دوغ، جو، کشک و دانه کولانه و مشهورترین غذا «یکاوه اورامان» است که با کشمش، گوشت و برنج پخته می‌شود.
در مسیر حتماً از چشمه بِل هم دیدن کنید. از مهمان‌سرا تا سوییت، خانه‌های سنتی همه پذیرای مهمانان هستند. افزون بر هتل شادی در اورامانات، روستای زیبای سِلین در ۱۵ کیلومتری اورامانات برای اقامت هتل دارد.
پالنگان بهشت گمشده
برای دیدن پالنگان باید از سروآباد و روستاهایش دل کند و راهی کامیاران شد.
«بهشت گمشده» و «ماسوله کردستان» القاب برازنده این روستای شگفت‌انگیز کردستان است. روستایی در دل کوه‌ها و گردنه زمان گریوه با رودخانه «تنگیور» که از میان آن می‌گذرد.
در طول راه از کامیاران به پالنگان روستاهای زیبای ماویان، گشکی، گازرخانی، بزوش، کاشتر و یوزیدر زینت‌بخش جاده‌اند.
به پالنگان که رسیدید مدهوش و مبهوت معماری چشم‌نواز و طبیعت زیبا و دل‌انگیز، درختان بلوط و زمین‌ها و باغات می‌شوید.
از مراسم مشهور پالنگان جشن استقبال از بهار است که در هفته نخست اسفند برگزار می‌شود. کوچک‌تر‌ها از دو روز قبل مشغول جمع‌آوری هیزم می‌شوند. روز جشن زنان و مردان با لباس‌های کردی محلی مشعل به دست به زیر پل می‌روند و پس از شلیک تیر، هیزم‌هایی را در پنج نقطه روستا روشن می‌کنند. بعد از تیر دوم مردم مشعل‌های‌شان را آتش می‌زنند و با شلیک سوم از روستا بالا می‌روند و روی سقف خانه‌ها می‌ایستند. سپس روی خانه‌ها یا لب رود تنگیور، کنار بزرگ‌ترین آتش شروع به رقص کردی می‌کنند.
در کردستان هفته اول نوروز روستا به روستا تا ششم نوروز جشن می‌گیرند و به رقص و شادی می‌پردازند.
جشن هزار دف هم چند سالی است در آخرین جمعه فروردین در پالنگان برگزار می‌شود. سال گذشته بیش از ۳۰ هزار نفر از نقاط مختلف کشور راهی دیدن این جشن شدند. از بختیاری و عرب تا فارس و لر و... حضور گردشگران برای اهالی مهمان‌نواز منطقه برکت به همراه داشته است.
مسابقات بین‌المللی رفتینگ، جشن برداشت توت‌فرنگی هم گردشگران را راهی پالنگان می‌کند.
معماری پلکانی، عبور رودخانه خروشان سیروان و چشمه‌ها و آبشارها و باغات زیبا در بالادست روستا و مجتمع بزرگ شیلات و رستوران‌هایش همگی تبدیل به جاذبه‌های گردشگری شده‌اند. شیلات حدود ۵۰ مزرعه را در بر می‌گیرد و ۲۵ رستوران دارد و کباب ماهی آن شهره است تا آنجا که محال است گردشگران به پالنگان بیایند و ماهی کباب نخورند. روستای جاده شیلات هم خودش از جاذبه‌های گردشگری است. در اینجا هم به تعداد کافی خانه مسافر و سوئیت و اقامتگاه وجود دارد حدود ۱۰۰ خانه!
انار، توت‌فرنگی، انجیر، گردو، انگور، هلو، زردآلو، لبنیات، کشک و دوغ، سبزیجات کوهی، گیوه و جاجیم پالنگان مشهور است.
کردستان و روستاها و جشن‌هایش را از دست ندهید و به بهشت ایران سر بزنید
انتهای پیام/