صاحبخبر - برای نخستین بار، تهران بزرگ قرار است طعم تازهای از مردمسالاری را بچشد؛ قرار است رأی مردم نه به سیاه و سفید «همه یا هیچ»، بلکه به رنگارنگی واقعیت جامعه معنا یابد.
اینبار، انتخابات شورای شهر، نه بر مدار نظام اکثریتی پیشین، که بر پایه «نظام انتخاباتی تناسبی» برگزار خواهد شد؛ روشی که میکوشد «عدالت نمایندگی» را از رویا به واقعیت نزدیکتر کند. در نظام تناسبی، صندلیهای شورا نه غنیمتی برای یک برنده، بلکه آیینهای از آرای
شهرونداناند.
هر فهرست یا جریان سیاسی، به اندازه سهم واقعی خود از رأی مردم، در ترکیب نهایی شورا حضور مییابد. اگر تا دیروز، یک لیست پیروز میشد و دیگران به حاشیه میرفتند، امروز قرار است هر صدا، پژواکی در فضای تصمیمسازی شهر داشته باشد.
آوای چندصدایی در میدان شهر:
انتخابات تناسبی، بُعد تازهای از مشارکت را آشکار میکند:
بُعدی که در آن تکصدا جای خود را به «همنوایی صداهای گوناگون» میدهد.
دیگر تنها پیروز بزرگ نیست که بر صندلیها تکیه میزند، بلکه مجموعهای از دیدگاهها و گرایشها، هر یک به قدر وزن خود، در اداره شهر سهم مییابند. این یعنی میدان سیاست شهری، عرصه گفتگو شود، نه حذف و انحصار.
آیینهای دقیقتر از اراده مردم:
در این روش، هر رأی معنای خود را پیدا میکند.
دیگر رأیدهنده احساس نمیکند که اگر گزینهاش برنده مطلق نباشد، صدایش خاموش خواهد شد. تناسبیشدن، به نوعی عدالت مشارکتی میانجامد و بازتابی روشنتر از اراده مردم، و ترجمانی منصفانهتر از تنوع رأی آنان میباشد.
تحرک تازه در سپهر احزاب و جریانها:
با تغییر نظام انتخاباتی، جان تازهای در کالبد احزاب دمیده میشود.
وقتی هر رأی بتواند کرسی بیافریند، انگیزه برای سازماندهی، ارائه برنامه و تعامل بیشتر میشود.
احزاب درمییابند که حضورشان حتی با سهمی کوچک، در ساختن آینده شهر مؤثر است؛ و این یعنی رشد بلوغ سیاسی در سطح شهری.
افزایش مشارکت و مشروعیت:
احساس «بهحسابآمدن رأی»، امید به تغییر را زنده میکند. شهروندان وقتی بدانند رأیشان در سرنوشت شورا مؤثر است، با رغبت بیشتری پای صندوقها خواهند رفت.
و نتیجه، مشارکتی پررنگتر و نهادی مشروعتر است؛ شورایی که نه تنها برگزیده اکثریت، بلکه نماینده همه طیفهای شهر باشد.
مجالی برای رنگهای کوچکتر در نقاشی بزرگ شهر:
شهر، تابلویی از رنگهای بیپایان است؛ هیچ رنگی شایسته محو شدن نیست.
نظام تناسبی، فرصتی است برای حضور همین رنگهای کوچکتر گروهها، اقلیتها و جریانهای کمتر غالب تا صدایشان در ارکستر بزرگ مدیریت شهری شنیده شود.
در نهایت، میتوان گفت «تناسبیشدن انتخابات شورای شهر تهران» نه صرفاً تغییر در شیوه رأیگیری، بلکه تحولی در نگاه به مردمسالاری شهری است.
گامی است از انحصار به مشارکت،
از تکصدایی به همآوایی،
و از اکثریتگرایی به عدالت نمایندگی.
تهران فردا، اگر با این نگاه به رأی مردم بنگرد، شاید به شهری بدل شود که در آن هر رأی رساتر، هر صدا شنیدهتر، و هرکرسی، آینهای از تمام شهروندان باشد.∎