به گزارش ایرنا، کارشناسان کشاورزی معتقدند، استان همدان با داشتن ظرفیت های عظیم کشاورزی، دامپروری و جاذبه‌های گردشگری، نیازمند یک راهبرد جامع برای شکوفایی مجدد اقتصاد روستایی است که در این راستا سازمان جهادکشاورزی همدان با اجرای طرح مولد سازی روستاها برای اولین بار در کشور پیشتاز شد.
مولدسازی روستاها فراتر از افزایش صرف تولیدات کشاورزی است و شامل تقویت ساختارهای اجتماعی، بهبود زیرساخت‌ها و ایجاد ارزش افزوده در محل تولید می‌شود و سازمان جهاد کشاورزی به عنوان متولی اصلی بخش کشاورزی، نقشی محوری در اجرای این استراتژی ایفا می‌کند و نقطه کانونی این تحول است.
در همین ارتباط گفت و گویی با رضا بهراملو رییس سازمان جهادکشاورزی همدان داشتیم که در پی می خوانیم:
ایرنا: روستاها چه نقشی در اقتصاد دارند؟
بهراملو: روستاهای ایران در طول تاریخ، قلب تپنده اقتصاد ملی و الگویی از تولید خودکفا و تنوع معیشتی بوده‌اند و در گذشته، روستا فقط یک واحد سکونتی نبود، بلکه یک نظام اقتصادی خرد بود که در آن هر نیاز اساسی جامعه روستایی و بخش قابل توجهی از نیازهای شهری تامین می‌شد.
کشاورزی، دامداری، صنایع دستی، تولید مواد اولیه غذایی و حتی ساخت و ساز، همگی در چارچوب خود روستا انجام می‌شد که این ساختار، علاوه بر تضمین امنیت غذایی، باعث استحکام بافت اجتماعی و حفظ دانش بومی نسل‌ها می‌شد.
کاهش درآمد و از بین رفتن فرصت‌های شغلی مولد در روستاها، همراه با جذابیت‌های کاذب زندگی شهری ، موجب مهاجرت بی‌رویه نیروی کار جوان و مولد به شهرها شد. که این موضوع روستاهای بسیاری را با معضل پیری جمعیت و کمبود نیروی فعال برای تولید مواجه کرد.
این تغییر رویه، روستاها را از یک جامعه تولیدگر به جامعه‌ای مصرف‌گرا و وابسته تبدیل و آسیب‌های جدی به جامعه روستایی وارد کرد.
احیای روستاها مستلزم بازگشت به اهمیت دادن به تولید محلی، حمایت از صنایع تبدیلی کوچک در خود روستاها، و ایجاد زنجیره ارزش از مزرعه تا سفره مصرف‌کننده است تا هویت تولیدی از دست رفته بازگردد.
ایرنا: طرح «مولدسازی روستاها» در استان همدان با چه هدفی آغاز شده و ابعاد اصلی این طرح در زمینه‌های تولیدی چیست؟
بهراملو: طرح مولدسازی روستاها با هدف احیای فعالیت‌های اقتصادی و تولیدی در سطح روستایی آغاز شده است و این طرح بر مشارکت مردمی به عنوان کلید حل مشکلات اقتصادی و جهش تولید تاکید دارد.
ابعاد اصلی این طرح شامل دامداری های کوچک مقیاس، صنایع تبدیلی کوچک، گلخانه های کوچک مقیاس و توسعه عرضه مستقیم کالا است.
توسعه دامداری‌های سبک و سنگین روستایی با طرح «هر روستا یک دامداری»، ایجاد واحدهای فرآوری مانند صنایع لبنی، میوه خشک و صنعت بسته‌بندی در مقیاس کوچک روستایی، ایجاد گلخانه‌های کوچک مقیاس ۳۰۰ مترمربعی برای غلبه بر محدودیت‌های تولید فصلی و توسعه فروشگاه‌های عرضه مستقیم محصولات روستایی در اجرای این طرح گنجانده شده است.
ایرنا: چالش اصلی در مسیر افزایش تولید را چه می‌دانید و استانداردهای جهانی برای رشد تولید چگونه است؟
بهراملو: با وجود ضرورت افزایش تولید متناسب با رشد جمعیت، استان با ۲ محدودیت ساختاری اساسی شامل محدودیت زمین و بحران آب است، برهمین اساس تولید محصولات کشاورزی باید هر ۴۰ سال دو برابر شود؛ رسیدن به این هدف نیازمند اجرای نقشه راه تدوین‌شده است.
ایرنا: با توجه به محدودیت‌های آب، سازمان جهاد کشاورزی همدان چه سیاست‌های نوآورانه‌ای را برای غلبه بر این محدودیت‌ها و حفظ تولید دنبال می‌کند؟
بهراملو: همدان تنها استانی است که نقشه راه کشاورزی را در ۲۱ زیرتخصص مختلف تدوین کرده است تا از وضعیت موجود به وضعیت مطلوب برسد و همدان به عنوان استان پایلوت (آزمونه) اجرای الگوی کشت و توسعه جهشی گلخانه‌ها انتخاب شده است.
الگوی «هر روستا یک دامداری» در کنار توسعه صنایع تبدیلی کوچک، این طرح مطرح شده است تا تولیدات دامی و کشاورزی در خود روستاها حفظ و تقویت شود.
با وجود این چالش، طرح مولدسازی در ۲۱۵ روستا به دلیل محدودیت‌های شدید آبی قابل اجرا نیست، اما مابقی روستاها زیرپوشش طرح‌های توسعه‌ای قرار می‌گیرند.
ایرنا: وضعیت فعلی سطح زیر کشت و منابع دامپروری در استان همدان چگونه است و این تولیدات چه سهمی از تولیدات ملی دارند؟
بهراملو: از مجموع یک میلیون و ۹۰۰ هزار هکتار مساحت استان، یک میلیون هکتار اراضی کشاورزی است که تنها ۲۵ درصد آن اراضی آبی هستند.
تعداد واحدهای دامداری یک هزار و ۵۷۰ واحد، تعداد واحدهای پرورش ماهی ۵۸۸ واحد و تعداد واحدهای صنایع تبدیلی دارای پروانه ۳۵۱ واحد است که این میزان تولید، در مجموع حدود ۴.۸ درصد از تولیدات کشور را به خود اختصاص می‌دهد.
ایرنا: میزان تولیدات دامی استان همدان چه میزان است؟ و چند درصد در روستاها تولید می شود؟
بهراملو: استان همدان سالانه افزون بر ۴۰۰ هزار و ۹۰۰ تن شیر و ۳۱ هزار و ۳۰۰ تن گوشت قرمز تولید می‌کند.
در حوزه شیر، تأکید اصلی بر عملکرد واحدهای صنعتی است که ۸۳ تا ۸۷ درصد کل تولید استان را بر عهده دارند و مابقی شیر تولیدی در روستاها جمع آوری می شود.
در مقابل، در بخش گوشت قرمز، نقش روستاییان حیاتی بوده و حدود ۶۰ درصد تولید از این واحدها تأمین می‌شود.
سیاست‌ها بر تقویت واحدهای روستایی متمرکز شده؛ به‌گونه‌ای که مبلغ ۲۴۴ میلیارد تومان تسهیلات سرمایه در گردش تخصیص یافته که بیش از ۷۰ درصد آن به واحدهای کوچک درگیر در طرح مولدسازی روستاها اختصاص یافته است.
ایرنا: استان همدان در تولید چه محصولاتی رتبه ملی کسب کرده است و سازمان جهاد کشاورزی در زمینه کاهش ضایعات و ارتقای بهره‌وری چه موفقیت‌هایی داشته است؟
بهراملو: همدان در تولید محصولاتی نظیر سیب زمینی، یونجه، گردو و انگور رتبه اول کشوری را دارا است.
مهم‌ترین برنامه‌های بلندمدت بر حفاظت و ارتقای بهره‌وری منابع حیاتی متمرکز است و ارتقای بهره‌وری مصرف آب از ۱.۵ کیلوگرم بر مترمکعب به ۲.۵ کیلوگرم بر مترمکعب تا سال ۱۴۱۰ برسد.
کاهش ۱۰ درصدی ضایعات پس از تولید از طریق توسعه صنایع تبدیلی، فرآوری و جلوگیری قاطع از خام‌فروشی است.
همزمان با هفته دولت امسال، ۵۰۰ واحد از طرح‌های مولدسازی رونمایی و به بهره‌برداری رسید که از این تعداد، ۳۳۳ واحد مختص دامداری بوده‌اند.
اعطای مجوز تولیدی‌های کوچک روستایی به صورت نمادین در مراسم آغاز به کار نیز انجام شد تا بر اهمیت مشارکت مردمی تأکید شود.
ایرنا: برای دستیابی به کشاورزی مدرن و دانش‌بنیان، سازمان جهاد کشاورزی بر ترویج چه نوع محصولاتی تمرکز دارد و نمونه‌های بارز آن در استان همدان چیست؟
بهراملو: تمرکز اصلی بر اصلاح ساختار کشت سنتی و حرکت به سمت محصولات با ارزش افزوده بالا است که هم از نظر اقتصادی سودآور و هم با محدودیت‌های محیطی منطقه سازگار باشند.
به دلیل محدودیت شدید منابع آب، توسعه کشت‌های متمرکز و تحت کنترل مانند سبزیجات و صیفی‌جات در محیط‌های گلخانه‌ای برای افزایش بازدهی زمین در واحد سطح، یک اولویت است.
استان همدان با توجه به پتانسیل اقلیمی، تشویق به کشت محصولاتی نظیر آویشن، بادرنجبویه و اسطوخودوس می‌شود. این گیاهان نیاز آبی کمتری دارند و از منظر تولید ارزش ارزی، بسیار سودآور هستند.