گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، آزاده لرستانی - بیانات حضرت آیت‌الله العظمی سیدعلی خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار با صد‌ها نفر از قهرمانان رشته‌های مختلف ورزشی و مدال‌آوران المپیاد‌های علمی جهانی در روز گذشته را می‌توان فراتر از دارای یک موضع‌گیری سیاسی در برابر اظهارات ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا دانست. سخنان معظم‌له را باید در چارچوب بازتعریف فرهنگی قدرت ملی و مهندسی امید اجتماعی تحلیل کرد.
در این دیدار رهبر معظم انقلاب بار دیگر ثابت کردند که «قدرت» در گفتمان انقلاب اسلامی جدا از یک مفهوم نظامی یا اقتصادی، ریشه‌ای فرهنگی و معنایی دارد؛ در واقع قدرتی که از ایمان، خودباوری و توان ذهنی و اخلاقی جوان ایرانی برمی‌خیزد.
فرهنگ قدرت در گفتمان انقلاب اسلامی
مفهوم «قدرت» در این چند دهه گذشته در ادبیات رهبر معظم انقلاب همواره بر بنیان فرهنگ و هویت استوار بوده است؛ آن هم در مقابل تعریف غربی از قدرت ـ که بر سلطه، ابزار و انباشت ثروت استوار استـ بنابراین باید گفت گفتمان انقلاب اسلامی، قدرت را در توانایی ملت برای ایستادن بر پای خود تعریف می‌کند.
وقتی ایشان تأکید دارند که «جوان ایرانی مظهر قدرت ملی است»، همین جمله یک بیان فرهنگی و تمدنی است؛ زیرا توانمندی جوان، نماد تحقق فرهنگ استقلال و خودباوری است. از سویی دیگر در جهان امروز که «ادراک ملت‌ها» به میدان اصلی رقابت‌ها تبدیل شده است و این سخن رهبر انقلاب ناظر بر جنگی است که در جبهه روان، هویت و معنا در جریان است.
هر چند دشمن تلاش دارد تصویر ایران را در ذهن ایرانیان مخدوش کند، اما معظم‌له در پاسخ، تصویر جوان مؤمن و توانمند را به عنوان صورت حقیقی ایران عرضه کردند.
از میدان علم تا قله ورزش؛ بازتولید امید در زیست‌جهان ایرانی
در این اثنا تعبیر رهبر معظم انقلاب از تلاش‌های علمی و ورزشی جوانان به عنوان «بخشی از جهاد مقدس ملت ایران» یکی از دقیق‌ترین مصادیق فرهنگ‌سازی از موفقیت فردی است. در دنیایی که رسانه‌های جهانی موفقیت را در قالب رقابت فردی، برند شخصی و نفع اقتصادی بازنمایی می‌کنند، رهبر انقلاب موفقیت را به سطح جهاد جمعی برای بقا و عزت ملی ارتقا می‌دهند.
به بیان فرهنگی‌تر، معظم‌له از مدال یک قهرمان، «روایت فرهنگی مقاومت» می‌سازند. وقتی فرمودند «ارزش مدال‌های امسال بیشتر است، چون درگیر جنگ نرم هستیم»، در حقیقت جوان ایرانی را از «قهرمان ورزشی» به «قهرمان فرهنگی» ارتقا دادند.
در این نوع نگاه، جوان مؤمن نه تنها در میدان رقابت، بلکه در میدان معنا می‌جنگد و پیروزی او پیروزی فرهنگ استقلال بر فرهنگ وابستگی است. در واقع این همان میدان نبرد معنایی است که انقلاب اسلامی از ابتدا با آن تعریف شد.
پاسخ فرهنگی به تلاش برای تحقیر سیاسی
وقتی حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای در واکنش به ادعا‌های ترامپ درباره بمباران هسته‌ای ایران گفتند: «به همین خیال باش! شما چه‌کاره‌اید؟»، در ظاهر شاید یک پاسخ سیاسی قاطع باشد؛ اما در لایه فرهنگی، معنایی بسیار عمیق‌تری، چون شکستن چارچوب «روایت سلطه» دارد.
باید توجه داشت در روابط بین‌الملل، سلطه تنها از طریق اقتصاد و نظامی‌گری اعمال نمی‌شود؛ بلکه با تحمیل گفتمان و زبان بر ملت‌ها شکل می‌گیرد؛ بنابراین وقتی رهبر معظم انقلاب با بیانی عامیانه، اما پرصلابت گفتند «شما چه‌کاره‌اید؟»، در واقع زبان تحقیرگر سلطه را به خودش برگرداندند. این، اوج کنش فرهنگی در میدان سیاست بین‌الملل است؛ جایی که تنها یک جمله دیوار روانی سلطه را فرو می‌ریزد.
از سویی دیگر چنین پاسخ‌هایی در منطق فرهنگی انقلاب، نوعی «بازآفرینی عزت» است و رهبر انقلاب با استفاده از ادبیات بومی، صمیمی و در عین حال مقتدر، این چرخه را معکوس کردند که «تحقیرگر، خود تحقیر شد.»
از تحریم تا تحقیر و از تحقیر تا تحمیل
بیانات روز گذشته رهبر معظم انقلاب نشان داد که جنگ اصلی غرب علیه ایران، «فرهنگی» است؛ جنگی برای تسخیر روح ملت، هر چند به ظاهر تحریم‌ها، تنها ابزارند؛ اما هدفش، «تحقیر روانی ملت» است! معظم‌له با تشخیص این سطح از درگیری، بار‌ها تأکید کرده‌اند که دشمن می‌خواهد ملت را از درون بشکند، نه از بیرون.
از همین رو پاسخ ایشان نیز فرهنگی است: «جوان ایرانی می‌تواند»، «علم را نمی‌توان ترور کرد»، «مدال شما جهاد مقدس است» …هر جمله، در واقع تزریق امید و بازسازی روان جمعی ملت است؛ این یعنی مقابله فرهنگی با تحقیر تمدنی.
حال وقتی ترامپ از «اهل معامله بودن» سخن گفت، رهبر انقلاب تعبیر دقیق و کلیدی خود را به‌کار بردند: «این معامله نیست، تحمیل است.» این جمله، تحلیل فرهنگی یک الگوی تاریخی است؛ از بیانیه الجزایر تا مذاکرات مک‌فارلین و سپس برجام، غرب همیشه با زبان معامله آمده، اما با روح تحمیل سخن گفته است. رهبر معظم انقلاب در حقیقت گفتند که ملت ایران در برابر این فرهنگ تحمیل می‌ایستد.
از «موشک ایرانی» تا «تمدن ایرانی»
در این اثنا وقتی حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای مأیوس شدن رژیم صهیونیستی را به موشک دست‌ساخته جوان ایرانی پیوند زدند، در واقع از «فناوری» به عنوان نماد فرهنگ استفاده کردند. این نشان می‌دهد در گفتمان انقلاب «موشک» علاوه بر یک ابزار دفاعی؛ نشانه فرهنگ استقلال و خوداتکایی است. در واقع هر موشک ایرانی، محصول ایمان، عزم، و اعتمادبه‌نفس فرهنگی است. اینجا است که علم و ایمان، دو روی یک سکه می‌شوند و فناوری به امتداد فرهنگ بدل می‌شود. می‌توان بیان داشت که رهبر معظم انقلاب در اینجا مفهومی فرهنگی را تثبیت کردند که «ما در دنیای امروز با تسلیحات فرهنگی می‌جنگیم، نه فقط تسلیحات نظامی».
«به شما چه ربطی دارد؟»؛ استقلال در هویت فرهنگی
این جمله کوتاه و در عین حال ژرف، نماد فرهنگ استقلال در گفتمان انقلاب است «به شما چه ربطی دارد؟» یعنی ایران، موضوع داوری شما نیست. یعنی ما از مدار مشروعیت غرب خارج شده‌ایم و به مدار «خودتعریفی» رسیده‌ایم. در ادبیات فرهنگی این جمله معادل همان چیزی است که هگل از آن به عنوان «آگاهی از خود» یاد می‌کرد؛ لحظه‌ای که یک ملت خود را می‌فهمد و دیگر اجازه نمی‌دهد دیگری او را تعریف کند. در سال‌های اخیر نیز رهبر معظم انقلاب بار‌ها این منطق را در بیانات خود تکرار کرده‌اند که «ملت ایران، داور خودش است.»
آمریکا، مظهر تروریسم فرهنگی
وقتی رهبر انقلاب آمریکا را «مظهر واقعی تروریسم» و شریک اصلی جنایات اسرائیل معرفی کردند، در حقیقت، این توصیف به معنای افشای تروریسم فرهنگی غرب است؛ تروریسمی که با رسانه، دروغ، تحریف و مهندسی ذهن ملت‌ها عمل می‌کند. ترور دانشمندان ایرانی، ادامه همان ترور فرهنگی است که از مدرسه تا سینما و دانشگاه، روح استقلال را هدف می‌گیرد. جمله ایشان که فرمودند «علم را نمی‌توانید ترور کنید»، در همین بستر معنا می‌یابد؛ زیرا علم در فرهنگ اسلامی، ادامه ایمان است، نه جایگزین آن.
جوان ایرانی، روح تمدن نوین اسلامی
در نهایت، سخنان روز سه‌شنبه ۲۸ مهرماه رهبر انقلاب را می‌توان به عنوان «بیانیه فرهنگی قدرت ملی» خواند. معظم‌له تصویر تازه‌ای از قدرت ارائه کردند؛ قدرتی که در قلب‌ها ریشه دارد و جوان ایرانی در این روایت راوی فرهنگ ایستادگی ملت ایران است. این جوان، محصول مدرسه امید، مسجد ایمان و میدان تلاش است و دشمن از همین جوان می‌ترسد، چون می‌داند هر چه دارد، در او شکست می‌خورد.
بیانات اخیر حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای یادآور این نکته است که انقلاب اسلامی پروسه‌ای فرهنگی برای ساخت انسان مستقل است. از همین روست که رهبر معظم انقلاب بار‌ها فرموده‌اند که «جنگ اصلی، جنگ اراده‌هاست.» و امروز، جوان ایرانی همان اراده‌ای است که در برابر نظام سلطه ایستاده و معنای جدیدی از قدرت را در جهان معاصر رقم زده است.
انتهای پیام/