هوش مصنوعی با نفوذ فزاینده خود در جامعه مدرن امروز، با ایجاد عصر جدیدی در جهان، خودش را به عنوان گفتمان مسلط علمی مطرح کرده است. این فناوری در صنایع گوناگون از جمله مراقبت‌های بهداشتی، امور مالی، حمل‌ و نقل و رسانه تأثیر چشمگیری داشته است. این تاثیرات به ویژه در صنعت رسانه و روزنامه‌نگاری کاملا واضح و قابل مشاهده است.

آینده روزنامه‌نگاری در دنیای هوشمند

با توسعه پرشتاب فناوری، هوش مصنوعی به بخشی جدایی‌ناپذیر از مدل‌های کسب‌ و کار رسانه‌ای در سراسر جهان تبدیل شده است. گزارش‌ها، نظرسنجی‌ها و مطالعات اخیر فرصت‌های متعددی را برای بهره‌گیری از این فناوری در روزنامه‌نگاری شناسایی کرده‌اند. بسیاری از پژوهشگران بر این باورند که نقش اصلی هوش مصنوعی، پشتیبانی از روزنامه‌نگاران در فرایندهای کاری آن‌ها از جمله در حوزه‌هایی مانند تولید محتوا، راستی‌آزمایی خبرها و تعامل شخصی‌سازی‌ شده با مخاطبا است.

هوش مصنوعی، ظرفیت افزایش کارآمدی، دقت انسانی و افزایش دامنه پوشش خبری را دارد. در حال حاضر، سامانه‌های هوشمند این توانایی را یافته‌اند که کارهایی مانند تصمیم‌سازی، تحلیل و حق داوری سردبیر یا شورای سردبیری را انجام دهند که پیش‌تر منحصراً در قلمرو روزنامه‌نگاران انسانی قرار داشت. (Bronwyn et al, ۲۰۲۲)

با این حال، خودکارسازی تولید اخبار به شکل‌گیری مباحث گسترده‌ای درباره تأثیر هوش مصنوعی بر ماهیت و اصول حرفه‌ای روزنامه‌نگاری منجر شده است. این مباحث عمدتاً حول نقطه تلاقی فرصت‌ها و تهدیدهای ناشی از فناوری در تحریریه‌ها متمرکز هستند؛ به‌ گونه‌ای که از یک سو نوآوری و کارآمدی را به همراه دارد و از سوی دیگر، نگرانی‌هایی درباره حفظ ارزش‌های بنیادین این حرفه ایجاد می‌کند. هوش مصنوعی هیچ‌گاه نمی‌تواند از نظارت انسانی برای تأیید و چارچوب بندی مطالب تولید شده توسط هوش مصنوعی بی‌نیاز شود و عامل انسانی به عنوان نگهبان معیارها و اصول اخلاق انسانی و حرفه‌ای در روزنامه‌نگاری مبتنی بر هوش مصنوعی، به عنوان یک عنصر حیاتی باقی خواهد ماند.

مناقشات نظری درباره تأثیر دگرگون‌کننده هوش مصنوعی در رسانه‌ها، هم شامل دستاوردهای مثبت و هم نگرانی‌هایی درباره مسائلی مانند اطلاعات نادرست (misinformation)، تبعیض الگوریتمی (وضعیتی که در آن سامانه‌های هوشمند با سوگیری‌های فرهنگی، زبانی و نژادی برنامه‌نویسی شده‌اند) و نابرابری‌های اجتماعی است. این تحولات، نگرانی‌هایی را درباره کیفیت و اصالت محتوای تولید شده توسط هوش مصنوعی ایجاد کرده است.

برخی صاحب‌نظران معتقدند این فناوری می‌تواند شیوه دسترسی و مصرف اخبار را متحول کند، در حالی که برخی دیگر نسبت به افت کیفیت و کاهش اصالت و اعتبار محتوای تولید شده توسط این هوش ابراز نگرانی کرده‌اند. نتایج برخی مطالعات نشان می‌دهد که خوانندگان معمولاً اخبار تهیه شده توسط انسان‌ها را از اخبار تولیدی هوش مصنوعی دقیق‌تر ارزیابی می‌کنند و دلیل آن را نبود احساسات و انگیزه‌های انسانی در هوش مصنوعی به شمار می‌آورند.

پژوهش‌هایی که بر فرصت‌های هوش مصنوعی متمرکزند، از به‌ کارگیری آن در تولید خبر حمایت و از مزایایی مانند تجزیه و تحلیل داده‌های پیچیده و تقویت تهیه و تنظیم گزارش‌های پژوهشی نام می‌برند. (Stray, ۲۰۱۹) با این حال، منتقدان هشدار می‌دهند که استفاده گسترده از ابزارهای هوش مصنوعی ممکن است کیفیت محتوای خبری را کاهش داده و اصول اخلاقی و ارزش‌های حرفه‌ای را با خطر مواجه کند. اتکای این فناوری به الگوریتم‌ها و محدودیت‌های از پیش تعریف‌شده، ناتوانی در فراتر رفتن از الگوهای تعریف‌شده و فقدان شفافیت در جعبه سیاه تصمیم‌گیری، نگرانی‌های را افزایش داده است.

در همین راستا، یکی از چالش‌های اساسی روزنامه‌نگاری در عصر هوش مصنوعی این موضع است که فناوری مذکور نه‌ تنها جنبه‌های فنی و روزمره، بلکه جنبه‌های شناختی کار روزنامه‌نگاری را نیز دستخوش دگرگونی قرار می‌دهد (Fieiras-Ceide et al., ۲۰۲۲). این تحولات، بیانگر چشم‌انداز در حال تغییر روزنامه‌نگاری‌ است که در آن با افزایش خودکارسازی در این صنعت، کارشناسان رسانه‌ای سطح مهارت‌های حرفه‌ای خود را متناسب با تغییرات فناورانه جدید ارتقاء دهند.

به طور کلی، به کارگیری و پیاده‌سازی سامانه‌های هوش مصنوعی در روزنامه‌نگاری، موضوعی است که نیاز به پژوهش‌های فراوان دارد که در آن به پرسش‌های اساسی درباره کیفیت تهیه و تنظیم خبر، ملاحظات و نگرانی‌های اخلاقی و پیامدهای احتمالی بر اشتغال روزنامه‌نگاران پاسخ دهد. بررسی دقیق این ابعاد برای درک بهتر چشم‌انداز در حال تحول روزنامه‌نگاری در عصر هوش مصنوعی ضروررتی انکارناپذیر است.

رقابت برای پذیرش و به کارگیری هوش مصنوعی

در سال‌های اخیر پیشرفت‌های قابل توجهی در هوش مصنوعی روی داده و به نظر می‌رسد این هوش به عنوان یک نیروی دگرگون‌کننده در صنعت رسانه و بنگاه‌های خبری، پدیدار شده است. امروزه، درهم آمیختگی هوش مصنوعی برای رقابت با سایرین در صنایع به یک امر حیاتی تبدیل شده است.

فناوری‌های هوش مصنوعی در حال بازشکل دهی به روزنامه‌نگاری از طریق به هم ریختن و ایجاد گسل در چشم‌انداز سنتی خبرسازی و اطلاع‌رسانی برای همگان شده است. ورود این فناوری صنعت روزنامه‌نگاری و رسانه، تکمیل‌کننده دگرگونی‌ای است که با دیجیتالی شدن خبرها و گسترش اینترنت جهانی آغاز شده بود و موجب یک تغییر بزرگ که با دیجیتالی شدن خبرها و گسترش بهره‌گیری از اینترنت جهانی آغاز شده بود، شده است. در این گزارش، نگارنده تلاش کرده تا محدودیت‌ها و جنبه‌های منفی بالقوه هوش مصنوعی را نشان دهد و بر این نکته تأکید می‌کند که پذیرش کامل هوش مصنوعی در رسانه‌ها تنها در صورت توجه به برخی ملاحظات خاص امکان‌پذیر است.

اصطلاح هوش مصنوعی (AI) معانی زیادی را دربر دارد که شامل سامانه‌هایی هستند که هوش و ذکاوت انسانی را تقلید می‌کنند تا بتواند مانند انسان‌ها کارهایی که به هوش انسانی نیاز دارند را انجام دهند. (UK Government, ۲۰۱۷) این تعریف تاکید می‌کند که توانایی تقلید و کپی برداری از هوش انسانی توسط با پژوهش‌های نظری در مورد مقوله شبیه‌سازی شناخت و استدلال انسانی ارتباط دارد. تمرکز این گزارش، بر ابعاد اجرایی و کارمحور هوش مصنوعی، به ویژه در بافتار فناوری‌های مرتبط با روزنامه‌نگاری است. مراد از اصطلاح هوش مصنوعی در این گزارش، سامانه‌هایی است که توانایی انجام فعالیت‌ها وکارویژه‌های روزنامه‌نگاری که به صورت سنتی توسط انسان‌ها انجام می‌شده، می‌باشد.

فناوری هوش مصنوعی، ابتدا به عنوان ابزار کمکی برای کارکردهای اجرای مانند بهبود فرآیندهای متعدد ارتباطی به کار گرفته شدند. درهم آمیختگی و ادغام هوش مصنوعی با صنعت رسانه، موجبات ایجاد یک پیشرفت مهم یعنی دگرگونی ساختاری در حوزه روزنامه‌نگاری را فراهم آورد.

در گذشته برای دهه‌های متعدد، صنعت روزنامه‌نگاری و رسانه دگرگونی‌های دیجیتال را تجربه کرده‌ بوده و این روند مستمر، تاثیری ژرف بر تمامی جنبه‌ها و ابعاد کاری آن گذاشته است. هوش مصنوعی این ظرفیت را دارد که اجزای متنوع زیست‌بوم خبر یعنی تولید محتوا و انتشار تا تعامل و تحلیل مخاطبان را دگرگون سازد.

اینترنت، دگرگونی دیجیتال و تمایل به استفاده از سکوهای برخط، مدل‌های کسب و کار قدیمی و فرآیندهای مرتبط با سردبیری را در روزنامه‌نگاری با اختلال مواجه کرده است. اختلال مذکور، موجب کاهش درآمدهای ناشی از تبلیغات، تغییر رفتار و ذائقه مخاطبان و چالش‌های توزیع و انتشار شده است. به عنوان مثال، رسانه‌های چاپی از کم شدن تعداد خوانندگان و درآمدهای تبلیغاتی، متضرر شده که این مساله در نهایت به عمر بسیاری از نشریات و روزنامه‌های چاپی پایان داد.

هوش مصنوعی، به تدریج از مفهومی علمی و تخیلی به ابزاری کاربردی که توانایی کاستن از فشار کاری را دارا بود، تبدیل شد. (Broussard et al., ۲۰۱۹). در ادامه نیز در چشم‌انداز صنایع و کسب‌وکارهای امروز، پذیرفتن واقعیت لزوم به کارگیری هوش مصنوعی به یک مساله حیاتی و نه یک انتخاب تبدیل شده است. هوش مصنوعی، که اغلب به عنوان یک فناوری دومنظوره (dual-use technology) یاد می‌شود، هم توانایی آسیب رسانیدن و هم قابلیت ایجاد ارزش مثبت و مفید را در خود دارد.

امکانات هوش مصنوعی برای تبدیل شدن به عامل تولید محتوا، کاری قبلا فقط توسط انسان‌ها انجام می‌شد، یک دگرگونی اساسی به شمار می‌آید که به آن‌های نقش جدیدی تحت عنوان واسطه تعاملات و ارتباطات انسانی داده است. (Guzman & Lewis, ۲۰۲۰). این تکامل می‌تواند به بهینه کردن فرآیندهای تولید، بالا بردن سطح مانایی و ثبات اقتصادی رسانه‌ها و ایجاد الگوهای نوآورانه کاروکسب‌های مبتنی بر محتوای شخصی‌سازی‌شده یاری رساند. در اینجا باید اذعان کرد که تأثیر هوش مصنوعی بر رسانه‌ها، روزنامه‌نگاران و مخاطبان، امری پیچیده و چندلایه است.

هوش مصنوعی فرمان اتاق‌های خبر را در دست می‌گیرد

علی‌رغم تردیدهای روزنامه‌نگاران درباره امکان جایگزینی هوش با آنان، روند ادغام هوش مصنوعی در اتاق‌های خبر سرعت گرفته است. توجه به نوآوری‌های با پیشران هوش مصنوعی(مبتنی بر هوش مصنوعی)، به ویژه فناوری‌های هوش مصنوعی مولد مانند چت‌جی‌پی‌تی، توجهات زیادی را در حوزه روزنامه‌نگاری به خود جلب کرده است. در نهایت، در حال حاضر، گروه‌های رهبری ارشد تقریباً در اکثر اتاق‌های خبر نوآوری مبتنی بر هوش مصنوعی را در اولویت کاری خود قرار داده‌اند. (Caswell, ۲۰۲۳)

برخی از اتاق‌های خبر قبلاً هوش مصنوعی را برای طراحی بهینه رویه‌ها و اقدام‌ها، بهبود تجربه کاربری، تولید خودکار روایت‌های خبری و محتوای شخصی‌سازی‌شده‌ به کار گرفته‌اند. نظرسنجی اخیر مؤسسه رویترز (Newman et al., ۲۰۲۱) نشان می‌دهد که نزدیک به ۷۰ درصد از مدیران رسانه، هوش مصنوعی را برای سازمان خود سرنوشت‌ساز قلمداد می‌کنند. براساس می توان ادعا کرد که برآیند بسیاری از گزارش‌ها و نظرسنجی‌های صورت گرفته، حاکی از شناسایی زمینه‌ها و ظرفیت‌های کاربردی قابل ملاحظه‌ای از هوش مصنوعی در صنعت رسانه بوده است.

در سال‌های اخیر، پذیرفته شدن هوش مصنوعی در اتاق‌های خبر مورد توجه قرار گرفته و رسانه‌های معتبری مانند نیویورک تایمز، واشنگتن پست و آسوشیتد پرس، بخش‌هایی از هوش مصنوعی را به کار گرفته‌اند.(Chan-Olmsted, ۲۰۱۹). این اقدامات به صورت معمول بر تحلیل داده، تولید محتوای اتوماتیک(خودکار) و بهبود سامانه‌های پیشنهاد دهنده(توصیه‌گر) تمرکز دارند اما با توجه به قیمت بالای استفاده از هوش مصنوعی در بسیاری از خبرگزاری‌ها و رسانه‌ها، این موضوع در مراحل ابتدایی و یا آزمایشی قرار داشته و فرآیند پذیرفته شدن فناوری هوش مصنوعی در این صنعت، هنوز به صورت کامل اتفاق نیفتاده است. (Beckett, ۲۰۱۹). نظرسنجی اخیر مؤسسه رویترز نشان می‌دهد که نزدیک به ۷۰ درصد از مدیران رسانه، هوش مصنوعی را برای سازمان خود سرنوشت‌ساز قلمداد می‌کنند.

در این مسیر، ایالات متحده و اروپا در خط مقدم به کارگیری هوش مصنوعی در صنعت خبر قرار داشته‌اند. (de-Lima-Santos & Ceron, ۲۰۲۱)، این در صورتی است که بنگاه‌های خبری کوچک‌تر و سازمان‌های دولتی موجود در کشورهای در حال توسعه در اضافه کردن و ادغام فناوری‌ هوش مصنوعی به فرآیندهای حرفه‌ای خود، با شتاب کمتری اقدام کرده‌اند. (Jamil, ۲۰۲۰) فاصله موجود میان کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه به عوامل گوناگونی مانند الزامات اقتصادی و حرفه‌ای، مهارت‌های فنی، اهداف سازمانی خاص و سایر ملاحظات وابسته است.

یک اتفاق نظر عمومی وجود دارد که بیان می‌کند صنعت رسانه در صورت تعلل در پذیرش و به کارگیری خودکارسازی مبتنی بر هوش مصنوعی، ممکن است درگیر چالش‌ها و رقابت‌های شدید با سایر بازیگران شود. (Linden et al., ۲۰۱۹) هرچند بسیاری از بنگاه‌های خبری موجود از توانایی‌های بالقوه هوش مصنوعی آگاه هستند اما هم چنان، با خطر عقب ماندن از سیر شتابان استفاده از هوش مصنوعی در تمامی صنایع، مواجه هستند. به جز این‌ها، بنگاه‌ها و خبرگزاری مطرح و مهمی که وارد فرآیند پذیرش و ادغام هوش مصنوعی در فرآیندهای کاری خود شده‌اند نیز تمامی ظرفیت‌های این هوش را به کار نبرده‌اند.

علاوه بر این، در اکثر مواقع این بنگاه‌ها به منابع مالی خارج از سازمان و فروشندگانی مانند گوگل، برای حمایت از طرح‌ها و نوآوری‌های مبتنی بر هوش مصنوعی یا کمک به آن‌ها برای گسترش به کارگیری راه‌حل‌های هوش مصنوعی برای رونق کسب و کارشان وابسته هستند. (Cook et al., ۲۰۲۱).

کاربردهای گوناگون هوش مصنوعی موجب شده که بسیاری از اصحاب رسانه به این موضوع علاقمند شده و در برخی مناطق، روزنامه نگاران با اشتیاق نقش هوش مصنوعی در تولید محتواهای خبری را پذیرفته‌اند. (Schapals & Porlezza, ۲۰۲۰).

در سطوح سازمانی، انگیزه کلیدی برای این کار، بالا بردن ظرفیت ها، بهتر شدن راهبردها و افزایش جریان درآمدزایی بوده است. هوش مصنوعی مزیت‌های خوبی در زمینه شخصی‌سازی محتوا، تبلیغات هدفمند و ارتباط عمیق و درگیر کردن ذهن مخاطب به دست می‌دهد که می‌تواند به درآمد بالاتری بابت اشتراک و تبلیغات منجر شود.

۷۳ درصد رسانه‌ها: هوش مصنوعی راه نجات صنعت خبر در عصر دیجیتال

بر اساس پیمایش بین المللی ابتکار جهانی هوش مصنوعی روزنامه‌نگاری(شرکت گوگل، آن را برای توانمندسازی روزنامه‌نگاران در استفاده از هوش مصنوعی راه‌اندازی کرده است.) که بوسیله مدرسه علوم اقتصادی و سیاسی لندن (LSE) انجام شد، تقریباً ۷۳ درصد از بنگاه‌های خبری مورد بررسی، به این مساله که کاربردهای هوش مصنوعی مولد مانند GIMINA یا ChatGPT با بهبود کارایی، بهره‌وری و خلاقیت، فرصت‌های تازه‌ای را برای روزنامه‌نگاری با بهبود کارایی و کارآمدی، بهره‌وری و نوآوری فراهم می‌آورد، اذعان داشته‌اند. (Beckett & Yaseen, ۲۰۲۳)

الگوریتم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی می‌توانند با خودکارسازی ماموریت‌های شغلی روزمره مانند تولید محتوای کیفی، پیاده کردن مصاحبه‌های صوتی و تصویری و خلاصه‌سازی متون خبری که از منابع گوناگون به دست آمده، به روزنامه‌نگاران کمک کنند تا به جای صرف وقت و تمرکز بر مسایل و وظایف عادی، بر فعالیت‌های حیاتی و ابعاد خلاقانه روزنامه‌نگاری مانند تهیه و تنظیم گزارش‌های پژوهشی، روایت‌سازی و تحقیق و تحلیل ‌های عمیق، تمرکز کنند.

بسیاری هم چنین بسیاری به هوش مصنوعی به مثابه یک راه‌حل بالقوه برای مدیریت اختلالات در صنعت روزنامه‌نگاری و بهبود رویه‌های کاری که به عنوان ابزاری ارزشمند در تقویت فرآیندهای کسب‌وکار و تعمیق ارتباط با مخاطبان عمل می‌کند، نگاه می‌کنند. بالا رفتن کارآمدی در اتاق‌های خبر، قابل قبول‌تر شدن محتوا برای مخاطبان و کاهش هزینه از مقاصد اصلی استفاده از هوش مصنوعی در روزنامه‌نگاری به شمار می‌آیند. به عنوان مثال، گزارش دیگری از ابتکار هوش مصنوعی روزنامه‌نگاری (Beckett, ۲۰۱۹) که در آن ۷۱ بنگاه خبری در ۳۲ کشور را بررسی کرده بود، بر این نکته تأکید می‌کند انگیزه اصلی واقع در پس زمینه پذیرش هوش مصنوعی در این صنعت، (افزایش) کارایی و کارآمدی آن است. دلیل آن هم این است که تاثیرات استفاده‌های کاربردی هوش مصنوعی که طیف گسترده‌ای از جنبه‌های گوناگون صنعت روزنامه‌نگاری مانند: جمع‌آوری اخبار، تولید و توزیع، جنبه‌های مختلف صنعت خبر را پوشش می‌دهد، به این نتیجه کاربردی یعنی افزایش کارایی نایل می‌شود.

استفاده‌های کاربردی مذکور، شامل شخصی‌سازی و پیشنهاددهی محتوایی به مخاطبان، برچسب‌گذاری محتوا، داستان‌نویسی خودکار، خلاصه‌ کردن متن و تبدیل متن به مکالمه صوتی با بهره‌گیری از صداهای ساختگی است. (Newman, ۲۰۲۲).

هوش مصنوعی ابزاری ارزشمند برای جنبه‌های مختلف روزنامه‌نگاری است و بر بخش‌های گوناگون فرآیند تولید خبر اثر می‌گذارد. هوش مذکور به وسیله سامانه‌های پیشنهاد دهنده شخصی‌سازی‌شده، در موضوعاتی مانند رهگیری روندهای خبری، گردآوری و سازماندهی داده‌های خبری، تولید اتوماتیک گزارش‌های خبری و توزیع و انتشار محتوا به عنوان یک عنصر یاری رسان عمل می‌کند. بسیاری از بنگاه‌های خبری، حدودا ۷۵٪، از هوش مصنوعی در رویه‌های کاری خود استفاده می‌کنند. علاوه بر این، تقریباً ۸۰٪ از این بنگاه‌ها انتظار دارند که هوش مصنوعی به صورت فزاینده‌ای، نقش مهمی در کسب وکار آنها داشته باشد. (Beckett & Yaseen, ۲۰۲۳). تعداد زیادی از این بنگاه‌های خبری، در حال حاضر، برای به کارگیری فناوری هوش مصنوعی، خط و مشی‌های سازمانی را طراحی و اجرا کرده یا در حال توسعه آن هستند.

انتظار می‌رود هوش مصنوعی نقشی بسیار با اهمیتی را در کمک به اصحاب رسانه در استخراج داده‌ها و جمع‌آوری اطلاعات ایفا کند و این توانایی را به تحریریه‌های خبر بدهد تا با گرد آوردن مواد خبری از منابع مختلف، ذاثقه مخاطبان را به عنوان بخشی از یک چرخه تولید داده‌محور در فرآیندهای تولید خبر به شمار بیاورند. (Beckett & Yaseen, ۲۰۲۳). ابزارهای هوش مصنوعی می‌توانند به سرعت حجم قابل توجهی از داده‌ها را پردازش، و به صورت کاملا کارآمدی، اطلاعات مرتبط را شناسایی کنند؛ آن‌ها می‌توانند در تحلیل داده‌ها، کشف روندها و هم چنین با تشخیص الگوها و نابهنجاری‌ها و به هم ریختگی شکلی داده‌های جمع‌وری‌آشاوآ شده و کشف عناصر و متغیرهای مرتبطی که توسط گزارشگر، نادیده گرفته شده‌اند، به نگارش و تنظیم بهتر گزارش‌های پژوهشی کمک کنند.

بنگاه‌ها و سازمان‌های خبری، استفاده از سامانه‌های چت‌بات را برای شناسایی اخبار و اطلاعات گسترش داده‌اند و به هوش مصنوعی، این توانمندی را داده‌اند که داده‌های زیادی را برای بررسی در اسرع وقت، تجزیه و تحلیل کند و هم چنین از مشارکت مخاطبان برای راستی‌آزمایی و اطمینان از داده‌های مذکور استفاده کند. در این وضعیت، ربات‌های خبری (news bots) به فرصتی برای بسیاری از بنگاه‌های خبر تبدیل شده‌اند تا خود را محیط رسانه‌های اجتماعی مجازی تطبیق دهند. یک نمونه، ردیاب خبری رویترز است (که به سرعت دیدگاه‌ها، اخبار و رویدادهای اخیر منعکس شده در) رسانه‌های اجتماعی را ردیابی می‌کند. (Opdahl et al., ۲۰۲۳).

نقش هوش مصنوعی در تولید محتوا

یکی از مزیت‌های کلیدی ابزارهای هوش مصنوعی، بهبود و گسترش ابعاد گوناگون تولید محتوا است. فناوری مزبور، با خودکارسازی وظایفی مانند کاوش واژه‌های کلیدی، پیشنهاد موضوع، بهینه‌سازی محتوا و حتی تولید محتوا، فرآیند تولید خبر را تسهیل می‌کند. الگوریتم‌های هوش مصنوعی می‌توانند به سرعت، مجموعه‌ای از ‌داده‌های بزرگ را تحلیل کرده و به همین دلیل، این مساله برای روزنامه‌نگاری داده‌محور و فراهم ساختن مواد خام ضروری برای گزارش‌های خبری، بسیار با ارزش هستند.

علاوه بر این، هوش مصنوعی می‌تواند نقشی کلیدی در راستی‌آزمایی (fact-checking) اخبار و موضوعات از طریق تبادل اطلاعات با منابع گوناگون دیگر و نیز پایگاه‌های داده ایفا کند.(وظیفه مذکور همواره از گذشته، کنشی وقت گیر و درگیرکننده برای روزنامه‌نگاران محسوب می‌شده که در حال حاضر هوش مصنوعی آن را به فعالیتی ساده و سریع تبدیل کرده است.) هوش مصنوعی می‌تواند محتواهای خبری را در مقیاسی تولید کند که رقابت با آن برای یک گروه تحریه رسانه‌ای، دشوار باشد. برای همین است که خبرگزاری‌های دارای مخاطب زیاد و علاقمند به افزایش خروجی خبری، استفاده از این فناوری را توجیه‌پذیر و سودمند می‌دانند.

طبق گزارش Tow Centre در سال ۲۰۱۷، در حال حاضر، رسانه‌های بسیاری در ایالات متحده، هوش مصنوعی را در فرآیندهای راستی‌آزمایی خود به کار گرفته‌اند. (Hansen et al., ۲۰۱۷)؛ با تأیید سریع ادعاها و اظهارات، خطاها می‌توانند حذف شوند و به تضمین دقت و یکپارچگی محتوای خبری کمک می‌شود. این روزها، چت‌بات‌های راستی‌آزما در فرآیند تولید خبر به منظور تأیید یا رد ادعاهای مطروحه در اخبار جاری ‌به کار گرفته می‌شوند.

داده‌های گردآوری و انباشته شده نیز برای شناسایی جریان اطلاعات نادرست و الهام‌بخشی برای نگارش گزارش‌های خبری مفصل استفاده می‌گردند. با این حال، باید به این نکته توجه کرد که علی‌رغم این که هوش مصنوعی می‌تواند در این مسایل کمک کننده باشد؛ اما هیچ‌گاه نمی‌تواند از نظارت انسانی برای تأیید و چارچوب بندی مطالب تولید شده توسط هوش مصنوعی بی‌نیاز شود و عامل انسانی به عنوان نگهبان معیارها و اصول اخلاق انسانی و حرفه‌ای در روزنامه‌نگاری مبتنی بر هوش مصنوعی، به عنوان یک عنصر حیاتی باقی خواهد ماند.

با توجه به طیف گسترده‌ کاربردهای هوش مصنوعی، به روشنی مشخص است که این هوش، نقش عمده‌ای را در بخش‌های متنوع فرآیند تولید خبر ایفا می‌کند. تولید محتوای خودکار یک مثال برجسته است. تولید محتوای مبتنی بر هوش مصنوعی بیشتر بر الگوریتم‌ها و الگوهای یادگیری ماشینی اتکا دارد تا گزارش‌های خبری، به این شکل که هوش مصنوعی، گزارش‌ها یا محتواهای مکتوب را بدون دخالت مستقیم انسان تولید می‌کند.

این فرآیند می‌تواند گزارش‌های خبری را با سرعتی به‌مراتب بیشتر از روزنامه‌نگاران تهیه کند. این مساله به خصوص در مورد گزارش‌های داده‌محور و روزمره مانند گزارش‌های مالی یا ورزشی مصداق بیشتری دارد. نتیجه این که با استفاده از هوش مصنوعی، هزینه‌های نیروی کار مرتبط با تولید خبر کاهش می‌یابد.

اگرچه هوش مصنوعی(به صورت کامل) جایگزین عوامل انسانی در روزنامه‌نگاری نمی‌شود اما با مدیریت وظایف و انجام سریع و با دقت کارهای تکراری و داده‌بر(نیازمند داده‌های فراوان)، صرفه‌جویی قابل توجهی را در وقت و منابع به دست می‌دهد. هوش مصنوعی همچنین می‌تواند محتواهای خبری را در مقیاسی تولید کند که رقابت با آن برای یک گروه تحریه رسانه‌ای، دشوار باشد. برای همین است که خبرگزاری‌های دارای مخاطب زیاد و علاقمند به افزایش خروجی خبری، استفاده از این فناوری را توجیه‌پذیر و سودمند می‌دانند.

به جز فواید فوق‌الذکر، می‌توان از هوش مصنوعی برای تولید محتوای خبری شخصی‌سازی‌شده برای تک‌خوانندگان و طراحی ساختار روایت‌های داستانی سفارشی (storytelling) بر مبنای علاقمندی‌ها و نگرش‌های کاربران استفاده کرد. هوش مصنوعی می تواند با تجزیه و تحلیل مجموعه‌های بزرگ داده، مطالب و روایت‌هایی تولید کند که بر اساس جریان‌ها، الگوها و تحلیل داده‌ها شکل گرفته‌اند و برای حوزه‌های خبری مالی، ورزشی و انتخاباتی، جذابیت و کاربرد بیشتری دارند.

هوش مصنوعی نقشی محوری در بهسازی راهبردهای توزیع محتوا ایفا می‌کند و تضمین می‌کند که محتوای تولید شده از طریق سکوهای اینترنتی گوناگون به دست مخاطبان برسد. تقریباً ۹۰٪ از بنگاه‌های خبری از فناوری‌های هوش مصنوعی برای وظایفی مثل راستی‌آزمایی، اصلاح، به کارگیری فرآیندهای پردازش زبان طبیعی (NLP)، تحلیل روندها، خلاصه‌سازی و تولید کد در توزیع اخبار استفاده می‌کنند. (Beckett & Yaseen, ۲۰۲۳). سامانه‌های مجهز به هوش مصنوعی می‌توانند مقالات و محتوای خبری را طبق سلایق کاربران، تاریخچه مطالعات قبلی و رفتار آن‌ها تهیه و پیشنهاد کنند. این مساله در نهایت کم رنگ شدن نقش سردبیر و شورای سردبیری در گزینش و انتشار خبرها منجر خواهد شد.

با چارچوب بندی (سفارشی‌سازی) جریان‌های خبری موجود در فضای مجازی، مطابق با سلیقه شخصی مخاطب، می‌توان ارتباطات و درگیر کردن ذهنی آنان را فراهم کرد. کما این که در عصر انفجار اطلاعات، بنگاه‌های خبری در حال توسعه به کارگیری ربات‌ها و ابزارک‌های دیجیتال برای پایش سوابق(جستجوها، خوانش‌ها و بازدیدهای) و به تبع آن ارائه پیشنهاد محتوای خاص به آنان هستند. به عنوان مثال، Clavis واشنگتن پست با استفاده از یک الگوریتم مبتنی بر کلیدواژه‌ها، محتوای مرتبط با علاقمندی‌های خوانندگان را شناسایی و پیشنهاد می‌کند. (Kim, ۲۰۱۹).

روزنامه‌نگاری در حال دگرگونی و گذار از دوران سنتی خود به واسطه ورود فناوری‌های هوش مصنوعی به آن، است. دگرگونی‌های اخیر می‌توانند به بهبود جریان تولید اخبار، افزایش کارآمدی سازمان‌های خبری و روزنامه‌نگاران منجر شده و شیوه‌های تعاملی تازه‌ای برای ارتباط‌گیری موثرتر با خوانندگان ارائه دهند.

با این همه، باید توجه داشت که ملاحظات و نگرانی‌های با اهمیتی مانند فقدان عمق انسانی، تردید دقت ابزارهای هوش مصنوعی و دگرگونی در نقش انسان‌ها در روزنامه‌نگاری هم چنان وجود دارد. هوش مصنوعی یک گوی جادویی برای حل مشکلات روزنامه‌نگاری نیست؛ بلکه یک ابزار نیرومند است که نیاز دارد اصحاب رسانه آن را عمیق‌تر درک کنند. (Dhiman, ۲۰۲۲). است (Dhiman, ۲۰۲۲). بهره‌گیری موفق از هوش مصنوعی به تعادل میان شناخت ظرفیت‌های این فناوری و درک محدودیت‌های آن نیاز دارد. این درک برای پشتیبانی و تقویت قابلیت‌های هوش مصنوعی در تحریریه‌های خبر امری ضروری محسوب می‌شود.

*برگردان: جعفر انصاری فر