دیدار دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، با ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، که در روزهای اخیر در کاخ سفید برگزار شد، بیش از هر چیز نمایانگر رویکردی استراتژیک و محتاطانه‌تر از سوی ترامپ در قبال جنگ اوکراین و روابط پیچیده واشنگتن با مسکو بود. اگرچه زلنسکی به دنبال دریافت موشک‌های دوربرد تام‌هاوک برای تقویت توان دفاعی کشورش بود، اما ترامپ در این دیدار بیش از تامین این تسلیحات، بر ضرورت مذاکره برای پایان دادن به جنگ تاکید داشت و حتی به نوعی به کاهش کمک‌های نظامی تلویحا اشاره کرد.
چشم‌انداز ترامپ؛ صلح یا تسلیحات؟
ترامپ پس از گفت‌وگوی بیش از دو ساعت با زلنسکی، از هر دو طرف جنگ خواست «فوراً» درگیری‌ها را متوقف کنند، حتی اگر این به معنی از دست دادن بخشی از خاک اوکراین باشد. او گفت: «شما باید همان‌جا متوقف شوید، هر دو طرف باید به خانه‌های خود برگردند. این قتل‌عام باید متوقف شود.» این موضع به وضوح نشان‌دهنده نگرانی ترامپ درباره هزینه‌های ادامه جنگ و تمایلش به یافتن راه‌حلی سیاسی است، حتی اگر به قیمت مصالحه‌هایی ناخواسته برای اوکراین تمام شود.
زلنسکی اما صراحتاً اعلام کرد که اوکراین به هزاران پهپاد برای عملیات هجومی مجهز است ولی به موشک‌های تام‌هاوک نیاز دارد. ترامپ در پاسخ گفت: «ما ترجیح می‌دهیم آنها به تام‌هاوک نیاز نداشته باشند.» و بعد تاکید کرد که آمریکا نمی‌خواهد تسلیحات استراتژیکی را که خود برای دفاع از کشورش نیاز دارد، واگذار کند.
تماس تلفنی پوتین و ترامپ؛ تلنگری برای تغییر مواضع
این موضع ترامپ پس از تماس تلفنی غیرمنتظره‌ای با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، در همان روز تقویت شد. پوتین در این تماس، که هشتمین تماس بین دو رهبر از زمان آغاز دوره دوم ریاست‌جمهوری ترامپ بود، به صراحت هشدار داد که تحویل موشک‌های تام‌هاوک به اوکراین می‌تواند روابط دو کشور را به شدت آسیب بزند، بی‌آنکه تاثیری قابل توجه بر وضعیت میدان نبرد داشته باشد.
ترامپ در تشریح این تماس گفت که شوخی کرده و به پوتین گفته بود آیا مشکلی ندارد که چند هزار تام‌هاوک به طرف مقابلش بدهد، اما پوتین آن را نپسندید. این مکالمه نشان‌دهنده پیچیدگی روابط واشنگتن و مسکو است که همچنان تحت تاثیر رقابت‌های ژئوپولیتیکی و فشارهای دیپلماتیک شدید قرار دارد.
تلاش برای میانجیگری و دیدار در بوداپست
پس از این تماس، ترامپ از برنامه‌ریزی برای دیدار با پوتین در بوداپست، پایتخت مجارستان، خبر داد که احتمالا ظرف دو هفته آینده برگزار خواهد شد. این دیدار که هنوز زمان دقیق آن مشخص نیست، می‌تواند نقطه عطفی در تلاش‌های صلح میان دو کشور باشد، هرچند که تردیدهای زیادی درباره موفقیت آن وجود دارد.
دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، گفت که پوتین درباره این دیدار با ویکتور اوربان، نخست‌وزیر مجارستان، که روابط نزدیکی با هر دو طرف دارد، گفتگو کرده است. اما با توجه به تحریم‌ها و محدودیت‌های پروازی وضع‌شده علیه روسیه، مشخص نیست پوتین چگونه به بوداپست خواهد رسید، به‌خصوص که مجارستان عضو معاهده دیوان کیفری بین‌المللی است و باید پوتین را بازداشت کند؛ امری که اوربان پیش‌تر گفته مانع آن نخواهد شد.
واکنش‌ها و نگرانی‌ها
در حالی که ترامپ به دیدار آتی و احتمال پیشرفت در روند صلح خوشبین است، ولودیمیر زیلنسکی اعلام کرده که درباره تحویل موشک‌های دوربرد «واقع‌گرا» است و نمی‌خواهد بحث این موضوع باعث تشدید تنش‌ها شود. این اظهارنظر زیلنسکی، به‌ویژه پس از دیدار با شرکت‌های دفاعی آمریکا، نشان‌دهنده یک رویکرد محتاطانه‌تر در برابر وعده‌های آمریکا است.
در عین حال، برخی مسئولان اوکراینی به تلاش‌های ترامپ و تماس با پوتین نگاه مثبتی دارند. آندری سیبیها، وزیر امور خارجه اوکراین، در شبکه اجتماعی نوشت که تماس ترامپ و پوتین نشان می‌دهد حتی بحث درباره موشک‌های تام‌هاوک باعث شده پوتین دوباره به گفتگو با آمریکا بازگردد و تاکید کرد که اوکراین باید با قدرت بیشتری به مسیر مذاکرات ادامه دهد.
اما تحلیلگران نظامی و سیاسی هشدار می‌دهند که جنگ هنوز به نقطه‌ای نرسیده که دو طرف حاضر به توافق باشند. جِی دی ونس، معاون رئیس‌جمهور آمریکا، در مصاحبه‌ای گفت روس‌ها تصور می‌کنند در میدان نبرد بهتر از واقعیت عمل می‌کنند و به همین دلیل اختلافات در انتظارات طرفین زیاد است.
ترامپ و سیاست یکی به نعل یکی به میخ
دیدار ترامپ با زلنسکی و تماس با پوتین نشان می‌دهد که رئیس‌جمهور آمریکا در مواجهه با جنگ اوکراین سیاستی را دنبال می‌کند که بر «صلح» و «پایان درگیری» تمرکز دارد، حتی اگر این به معنی محدود کردن حمایت‌های نظامی به اوکراین باشد. این موضع، در کنار تماس‌های مکرر با پوتین، حاکی از تلاشی است برای میانجیگری که البته با شک و تردیدهای جدی همراه است.
این رویکرد ترامپ، با انتقادات داخلی و بین‌المللی درباره عدم حمایت کافی از اوکراین همراه شده و نگرانی‌هایی ایجاد کرده که می‌تواند قدرت دفاعی اوکراین را کاهش دهد و کی‌یف را در موضع ضعف قرار دهد. در نهایت، باید دید که آیا دیدار پیش رو در بوداپست می‌تواند زمینه‌ساز یک صلح واقعی باشد یا صرفاً فرصتی برای تغییر تاکتیکی مواضع بازیگران بزرگ منطقه‌ای و جهانی.