حجت الاسلام والمسلمین دکتر علی نهاوندی، رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی، در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه و روحانیت خبرگزاری تسنیم، در تبیین ظرفیت‌های رسانه‌ای حوزه علمیه گفت: اگر بزرگ‌ترین هدف حاکمیت دینی و حکمرانی اسلامی، اقامه دین باشد، طبعا باید مسائلی را که برای جامعه و حکمرانی پیش می‌آید به دین ارجاع دهد و نظر نهاد دین را که مصداق امروزی آن، حوزه‌های علمیه و متخصصان فقه‌پژوه یا متخصصان فلسفه دین هستند، استعلام کند.
وی افزود: اگر حوزه، رسالت خود را ملی و بلکه جهانی بداند چنانکه رسالت اسلام نیز همینگونه است، برای آشنایی دنیای امروز با حقانیت معارف ناب الهی، موظف به ایجاد گفتمان و جریان‌سازی اثرگذار و اقناع است و بستر این اثرگذاری از طریق ابزارهای ارتباطی نوین مانند رسانه‌ها، شبکه‌های رادیویی، تلویزیونی، ماهواره‌ای و پلتفرم‌های مجازی فراهم می‌شود.
رئیس مرکز تحقیقات مجلس بهره‌مندی از مجرای نظام ارتباطات امروز را از ضروریات و لوازم اقامه دین برشمرد و گفت: باید بتوانیم حرف حق را به گوش جهانیان برسانیم؛ دغدغه‌ها و دستورات دین را به جامعه و نظامات حاکمیتی منتقل و مطالبه کنیم طبق آن عمل کنند. دستگاه رسانه، دستگاه مطالبه‌گر است و باید به دور از جهت‌گیری‌های سیاسی اجتماعی، نَدعوا الی الامام(ولایت) و صدای دین و حقانیت باشد؛ اگر این را به عنوان سلسله ارتباطات دینی در نظر بگیریم، رسانه مکلف به انعکاس، انتقال و استنطاق مباحث دینی از حوزه‌های علمیه و دانش‌پژوهان دینی است.
حجت الاسلام والمسلمین نهاوندی ضمن تحسین اقدام خبرگزاری تسنیم نسبت به راه‌اندازی صفحه ویژه حوزه و روحانیت تصریح کرد: ایجاد صفحه، برای شروع خوب است اما با توجه به ظرفیت حوزه و نیاز مخاطب، حداقل ممکن است و به تنهایی نمی‌تواند جریان‌ساز و گفتمان‌ساز باشد.
وی با بیان اینکه تعدد ارزش‌های خبری، مجموعه‌ای ممهز در حوزه توصیف، تبیین و تجویز آموزه‌های دینی را می‌طلبد، افزود: دانش اسلامی برای امتداد اجتماعی، ناگزیر است به دنبال ساحت‌ها و ابزارهایی باشد که می‌توانند هنجارسازی و اقناع‌سازی اجتماعی داشته باشند؛ البته باید توجه داشت که سرعت تحولات اجتماعی نسبت به سرعت دانش‌های حوزوی و حتی علوم انسانی نوپدید، بیشتر است.
کاهش فاصله میدان با پژوهش‌های دینی؛ کارویژه صفحه حوزه و روحانیت
مدرس فقه معاصر در حوزه علمیه با تاکید بر لزوم پرداخت چندوجهی به موضوعات در ساحت دین خاطرنشان کرد: با این تحولات و گستردگی مسائلی که امروز شاهد هستیم، دانش‌های اسلامی کجا هستند و چه ارتباطی با زندگی اجتماعی مردم ایجاد کرده‌اند؟ جامعه نیز همین را از حوزه می‌خواهد که دانش‌های علوم اسلامی و انسانی را در مسیر بهبود زندگی دنیوی و اخروی مردم تعریف کند.
حجت الاسلام والمسلمین نهاوندی با اشاره ظرفیت دانش‌ها و آموزه‌های دینی در هدایت معنوی جامعه و ایجاد فرصت‌های تمدنی، بر ضرورت طرح‌ریزی جدی و دقیق و عمیق حوزه و نهاد دین در این راستا تأکید و ابراز کرد: به این ترتیب وقتی هنر یا فیلسوف اسلامی دیدگاهی را ارائه داد، می‌تواند سریع خود را به واقعیت‌های اجتماعی نزدیک و امتداد اجتماعی این دیدگاه را ارزیابی کند.
از دیدگاه این نویسنده و پژوهشگر حوزوی، یکی از کارویژه‌های صفحه حوزه و روحانیت و بلکه اصل یک کنش و سپهر رسانه‌ای، می‌تواند همین کاهش فاصله مسائل میدان با پژوهش‌ها و آموزش‌های دینی باشد؛ یعنی تبدیل نیازهای مسأله‌محور جامعه، به زبان فهم و ادراک حوزویان (از طریق رسانه‌ها) و نیز تبدیل یافته‌ها و تحقیقات حوزه‌های علمیه به زبان مورد نیاز نظامات اجتماعی(ارتباط دوسویه).
وی تأکید کرد: رسانه باید در لبه دانش حرکت کند؛ اگر حوزه‌های علمیه، مرکز فقاهت و معرفت هستند، رسانه باید خود را به آن نزدیک کند و اشاعه اطلاعات دهد در حالی که اکنون با تأخیر در اشاعه مواجه هستیم و این باعث شده است کارهای صورت گرفته در حوزه یا به جامعه نخبگانی منتقل نشود یا انتقال، بهنگام نباشد از این رو صحنه علمی جهان و حتی کشور از اتفاقات حوزه بی‌اطلاع است.
آگاه‌سازی جامعه نسبت به واقعیت و هویت حوزه، رسالت رسانه است
رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس ضمن تأکید بر ضرورت اطلاع جریان دانش دینی نسبت به سهم عظیم حوزه‌های علمیه از دانش و پیشینه غنی آن در این عرصه، خاطرنشان کرد: رسالت رسانه و دستگاه‌های ارتباطی، همین آگاه‌سازی جامعه نسبت به این مهم است که حوزه، صرفا شامل منبر و مناسک نیست بلکه اعماق دانش را درمی‌نوردد و به روز عمل می‌کند؛ در غیر این صورت، کاهش استقبال جوانان از حوزه، ضعف ساحت‌های آموزشی، نحیف شدن بدنه پژوهشی در درازمدت و منفعل جلوه کردن حوزه را شاهد خواهیم بود.
فاصله ایجادشده بین هویت دانش‌ها با الهیات انسانی اسلامی؛ مانع اثرگذاری حوزه در عرصه‌های اجتماعی
حجت الاسلام والمسلمین نهاوندی با اشاره به سابقه ورود حوزه در مبانی، فرضیه‌ها و ارائه راه‌حل پیرامون موضوعات مالی، قضایی، اجتماعی، فرهنگی و ....، در توضیح علت موثر نبودن حوزه در این عرصه‌ها گفت: این مشکل به گپ جدی ایجادشده بین هویت و ماهیت دانش‌ها با الهیات انسانی اسلامی بازمی‌گردد که پس از عصر علوی در اثر نفوذ نظام سلطه ایجاد شد و فقط تجربه و حس، مبنای علمیت قرار گرفت.
وی افزود: بر این اساس یکی از کارکردهای رسانه در عرصه مسائل فرهنگی، مطالبه جدی از هر دو نهاد دین و نهاد نظامات حکمرانی و اجرایی کی‌باشد تا به هم نزدیک شده و نیازهای یکدیگر را بشناسند و درک کنند؛ صرف طرح مباحث جدید توسط یک فاضل حوزوی، کفایت نمی‌کند؛ لازم است تضارب افکار و فرصت نگاه نو داده شود و این نگاه‌ها به زبان قابل فهم جامعه علمی کشور تبدیل شود.
استاد سطح عالی حوزه علمیه با اشاره به شناخت قریب به اتفاق جامعه جهانی از واتیکان به عنوان مرکز جریان فکری مسیحیت، اظهار کرد: این در حالی است که مرکز نهاد فکری تشیع یا اندیشه‌های اسلامی ناب به حدی ناشناخته است که برخی حتی نامش را هم نشنیده‌اند. در طی جنگ تحمیلی رژیم صهیونیستی و پس از آن، ایران در جهان بیشتر به چشم آمد اما کانون‌ها و نهادهای فکری و ساخت و نگاشت نهادی دینی که در مناطق جغرافیایی مستقر است اصلا به مخاطب منتقل نشده است.
حجت الاسلام والمسلمین نهاوندی با طرح این پرسش که وقتی نتوانسته‌ایم حتی خاستگاه یک اندیشه را معرفی کنیم، چطور انتظار داریم جهانیان با خود اندیشه و اندیشمندان و شخصیت‌های بزرگ آن همچون شیخ طوس، بوعلی سینا، رازی، شیخ مفید، فارابی، و ملاصدرا، آشنا باشند؟، افزود: امیدواریم این تاخیر و خلأ، با همت سپهر جمعی رسانه‌ای و نظام ارتباطات پیشرفته جبران شود و بتوانیم هویت اصلی نهاد دین(حوزه) را برای نسل امروز بشناسانیم تا حس تعامل و تضارب افکار ایجاد شود.
رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس، علت دوری از نظامات دینی و مسائل ناشی از آن را، عدم آگاهی از کارکردهای نظامات دینی و نیز ماموریت‌های منطقه‌ای و جهانی دین دانست و یادآور شد: این غفلت در حالی صورت گرفته است که به فرمایش استاد حضرت آیت الله جوادی آملی، اگر بنا بود پیامبری در زمان ما مبعوث شود، حتما با دوربین مبعوث می‌شد(معجزه‌اش رسانه بود)؛ یعنی با توجه به اینکه طبق سنت الهی(وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ رَسُولٍ إِلَّا بِلِسَانِ قَوْمِهِ لِيُبَيِّنَ لَهُمْ) ، هر پیامبری به زبان روز جامعه مبعوث می‌شود و زبان دنیای امروز، ارتباط و هنر و رسانه است، پیامبر این زمان هم با تسلط به زبان روز یعنی ارتباطات می‌آمد.
خبرنگار: زهرا شریعتی
انتهای پیام/