به گزارش ایرنا، خراسان جنوبی با اقلیمی خشک، کم‌بارش و شرایط دشوار طبیعی، شاید در نگاه اول استانی کم‌ظرفیت در عرصه کشاورزی و تولیدات دامی به نظر برسد؛ اما نگاهی دقیق‌تر به آنچه در این سرزمین روی می‌دهد، تصویری متفاوت ترسیم می‌کند.
این استان با اتکا به گیاهان دارویی بومی، اقلیم خاص و تنوع پوشش گیاهی مانند زرشک، عناب، آویشن و گشنیز، به یکی از قطب‌های کیفی تولید عسل طبیعی کشور تبدیل شده و توانسته رتبه نخست کیفیت عسل ایران را به خود اختصاص دهد.
عسل عناب و زرشک تولیدی این استان، به‌عنوان محصولات شاخص، طعمی منحصر به‌فرد و خواصی درمانی دارند که شهرت آن‌ها مرزهای ایران را پشت سر گذاشته است.
زنبورداران خراسان جنوبی هم‌اکنون ۱۱ نوع عسل طبیعی تولید می‌کنند که در میان آن‌ها، برخی نمونه‌ها از نظر عطر، طعم، و خواص دارویی، در کشور بی‌نظیر هستند. نکته قابل توجه اینکه در حالی‌که تا چند سال پیش تنها ۱۰ درصد از عسل این استان به خارج از کشور صادر می‌شد، امروز این رقم به ۳۰ درصد رسیده؛ جهشی که نشان‌دهنده ظرفیت بالای صادرات این محصول و جایگاه آن در بازارهای جهانی است.
با وجود همه این موفقیت‌ها، زنبورداری در خراسان جنوبی نیز از تبعات خشکسالی در امان نمانده و کاهش گل‌دهی، افت سطح زیر کشت باغی و کمبود منابع تغذیه‌ای طبیعی برای زنبورها و ورود عسل‌های تقلبی، زنگ خطر را برای این صنعت به صدا درآورده است.
در ادامه، برای مصاحبه به سراغ رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی رفته‌ایم تا آخرین وضعیت صنعت زنبورداری استان، مشکلات، فرصت‌ها و چشم‌انداز صادرات این محصول شیرین را جویا شویم.
۶۷۴ زنبورستان فعال در خراسان جنوبی
محسن اسفندیاری در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا با اشاره به ظرفیت بالای زنبورداری در استان گفت: بر اساس آخرین آمار ثبت‌شده در سال ۱۴۰۳، میزان تولید عسل در خراسان جنوبی به ۱۸۳ تن رسیده است و همچنین در همین بازه زمانی، زنبورداران استان موفق به تولید ۱.۳۳ تن گرده گل، پنج تن موم و ۴۷ کیلوگرم ژل رویال شده‌اند که در شرایط اقلیمی خاص و خشک منطقه، این سطح از تولید بسیار ارزشمند و قابل توجه است.
وی افزود: علاوه بر عسل، تولید فرآورده‌های جانبی همچون ژل رویال، گرده، موم و زهر زنبور می‌تواند در صورت حمایت مناسب، به منبعی قابل اتکا برای درآمدزایی بیشتر زنبورداران استان تبدیل شود.
خراسان جنوبی دارای ۶۷۴ زنبورستان فعال با مجموع ۲۴ هزار و ۹۰۹ کلنی زنبورعسل است
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی با اشاره به وضعیت فعلی زنبورداری در استان گفت: اکنون خراسان جنوبی دارای ۶۷۴ زنبورستان فعال با مجموع ۲۴ هزار و ۹۰۹ کلنی زنبورعسل است که این تعداد در مقایسه با سال‌های گذشته روندی رو به رشد را نشان می‌دهد.
وی با تأکید بر گستردگی فعالیت زنبورداری در سطح استان تصریح کرد: فعالیت زنبورداری در تمامی شهرستان‌های استان جریان دارد که بیشترین تعداد زنبورستان‌های در شهرستان بیرجند و پس از آن در شهرستان‌های خوسف و قائن است.
اسفندیاری درباره زمان برداشت عسل در استان عنوان کرد: فصل برداشت عسل در خراسان جنوبی به دلیل تنوع اقلیمی، دوره زمانی نسبتاً وسیعی دارد و از اوایل فروردین ماه آغاز شده و تا پایان دی‌ماه ادامه دارد و این بازه زمانی به ما امکان می‌دهد تا از پوشش گیاهی متنوع استان بهره‌برداری بهتری صورت گیرد.
عسل خراسان جنوبی پیشتاز کیفیت در کشور
وی افزود: در سرشماری سالیانه زنبورستان‌ها که اکنون در حال اجرا است، اطلاعات جامعی از واحدهای زنبورداری شامل تعداد و نوع کلنی‌ها، ظرفیت تولید، محصولات جانبی مانند ژل رویال، بره موم، گرده گل، موم و زهر زنبور، نوع و نژاد زنبور عسل و همچنین مشخصات بهره‌برداران نظیر سن، جنسیت و سطح سواد جمع‌آوری می‌شود که در سامانه جامع پهنه‌بندی و مدیریت داده‌های کشاورزی ثبت خواهد شد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی افزود: اجرای دقیق و منظم سرشماری زنبورستان‌ها می‌تواند ضمن شناسایی ظرفیت‌های موجود، زمینه‌ساز برنامه‌ریزی‌های هدفمند برای ارتقای بهره‌وری، حمایت از زنبورداران، و توسعه صادرات محصولات زنبور عسل باشد.
وی در ادامه اظهار کرد: عسل تولیدی استان به‌واسطه تغذیه زنبورها از گیاهان دارویی و بومی نظیر زرشک، عناب، زعفران، آویشن، گشنیز، خارشتر و سایر گونه‌های بومی، دارای عطر، طعم، کیفیت و خواص دارویی ممتاز است و همین موضوع سبب شده عسل خراسان جنوبی در سطح کشور و حتی بازارهای خارجی به‌عنوان یکی از با کیفیت‌ترین عسل‌های طبیعی ایران شناخته شود.
اسفندیاری با بیان اینکه عوامل اقلیمی به‌ویژه رطوبت پایین و پوشش گیاهی منحصر به‌فرد استان، تأثیر مستقیمی بر کیفیت عسل دارند، افزود: خراسان جنوبی همواره در زمره رتبه‌های اول کیفیت عسل در سطح کشور قرار دارد که دلیل این موفقیت، پوشش گیاهی خاص است که در استان‌های دیگر یافت نمی‌شود و خشکی منطقه باعث بالا رفتن کیفیت عسل از نظر رطوبت شده است.
۳۰ درصد از عسل تولیدی خراسان جنوبی به کشورهای حاشیه خلیج فارس، عراق و افغانستان صادر می‌شود
وی با اشاره به توسعه صادرات عسل استان گفت: اکنون حدود ۳۰ درصد از عسل تولیدی استان به کشورهای حاشیه خلیج فارس، عراق و افغانستان صادر می‌شود که بیشترین حجم صادرات مربوط به عسل عناب و عسل زرشک است که با استقبال قابل توجهی در بازارهای خارجی روبه‌رو شده‌اند.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی با اشاره به موانع صادراتی این محصول شیرین تولیدی استان تصریح کرد: از جمله مهم‌ترین مشکلات پیش روی صادرات عسل استان می‌توان به وجود عسل‌های تقلبی در بازار، نبود برند اختصاصی و معتبر برای عسل استان، ورود کندوهای کوچ‌رو از سایر استان‌ها و نبود تسهیلات حمایتی از زنبورداران اشاره کرد.
وی تأکید کرد: با برندسازی منطقه‌ای، نظارت دقیق بر کیفیت، ایجاد زیرساخت‌های بسته‌بندی صادراتی و تخصیص تسهیلات حمایتی می‌توان این مشکلات را برطرف کرد.
زنبورستان‌های خراسان جنوبی قربانی خشکسالی
اسفندیاری با اشاره به طرح‌های جهاد کشاورزی برای حمایت از زنبورداران، عنوان کرد: یکی از برنامه‌های اصلی، توزیع شکر حمایتی ویژه زمستان‌گذرانی زنبورداران است چون این اقدام منجر به کاهش تلفات زمستانی کلنی‌ها و افزایش بهره‌وری و ماندگاری جمعیت زنبورها در زنبورستان‌ها می‌شود.
وی با بیان اینکه خشکسالی‌های پی‌درپی باعث کاهش تولید و تلفات در زنبورستان‌های استان شده است که مهم‌ترین راهکار برای مدیریت این بحران، اعطای تسهیلات بلندمدت با بهره کم، توسعه گیاهان مقاوم و شهدزا، و اجرای طرح‌های تغذیه کمکی برای زنبورها در فصول بحرانی است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی گفت: با هدف انتقال دانش روز به زنبورداران جوان، دوره‌های آموزشی، کارگاه‌های تخصصی در سطح استان برگزار می‌شود و این دوره‌ها در افزایش بهره‌وری و کاهش خطاهای فنی نقش بسزایی دارد.
وی یادآور شد: اکنون ۲ واحد فرآوری و بسته‌بندی عسل در استان فعال هستند که در سال جاری ۱۸۳ تن عسل در خراسان جنوبی فرآوری شده است.