چهارمین مقاله از طرح پژوهشی حکمت و حکما در خراسان با عنوان «مدرسه فلسفی سبزوار، از شکوفایی تا افول؛ واکاوی علل و پیامدها» به قلم محمد مهدی کمالی، استادیار پژوهشکده علوم اسلامی رضوی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، و محمد هادی کمالی، دانش‌آموخته دکتری حکمت متعالیه دانشگاه فردوسی مشهد، منتشر شد.
این مقاله که در پانزدهمین شماره نشریه «تاریخ فلسفه اسلامی» مهرماه 1404 به چاپ رسیده، به تحلیل مدرسه فلسفی سبزوار می‌پردازد که در نیمه قرن سیزدهم هجری به همت حاج ملاهادی سبزواری تأسیس شده است. این مدرسه به عنوان یکی از تأثیرگذارترین مراکز فلسفی ایران در دوران قاجار شناخته می‌شود و تا سه نسل به حیات خود ادامه داد.
نویسندگان مقاله با رویکرد تحلیلی-تاریخی به بررسی علل شکوفایی و افول این مدرسه پرداخته و تلاش کرده‌اند به این پرسش پاسخ دهند که چه عواملی سبب رونق چشمگیر آن در دوران حیات بنیان‌گذارش شد و چرا پس از درگذشت وی رو به افول نهاد.
یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که موقعیت علمی و فکری ممتاز حاج ملاهادی سبزواری، تمرکز بر حکمت متعالیه، روش آموزشی متمرکز بر سلوک عملی و جذب گسترده شاگردان از سراسر ایران و جهان اسلام، از مهم‌ترین عوامل شکوفایی این مدرسه بودند.
در مقابل، وابستگی شدید این مدرسه به شخصیت مؤسس، وجود مراکز فلسفی رقیب در تهران و مشهد، موقعیت فرهنگی و سیاسی سبزوار، فقدان نوآوری و عدم توجه به فلسفه‌های جدید از جمله عوامل اصلی افول آن به شمار می‌روند.