به گزارش خبرنگار دانش و فناوری گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، در طول جنگ سرد، اتحاد جماهیر شوروی برای مقابله با تهدیدات احتمالی غرب، پروژه‌ای بی‌سابقه را به اجرا گذاشت؛ سامانه پرتاب موشکی ریلی که با نام BZHRK شناخته می‌شد.
این قطارهای ویژه در ظاهر چیزی جز قطارهای باری معمولی نبودند، اما درون خود مرگبارترین سلاح‌های هسته‌ای آن دوران را حمل می‌کردند: موشک‌های بالستیک قاره‌پیمای SS-24 Scalpel با توانایی حمل چند کلاهک هسته‌ای و هدف‌گیری هم‌زمان چند شهر در هزاران کیلومتر دورتر.
سلاحی خفته در دل کوپه های قطار
ویژگی منحصربه‌فرد BZHRK، استتار کامل آن بود. با چشم غیرمسلح، هیچ تفاوتی میان این غول‌های مرگبار و قطارهای باری عادی وجود نداشت.
همین موضوع باعث شد که شناسایی آن‌ها توسط امریکا تقریباً ناممکن شود. هر قطار می‌توانست در ۲۴ ساعت بیش از ۱۶۰۰ کیلومتر حرکت کند و از هر نقطه در مسیر، چه از پیش تعیین شده و چه به صورت ناگهانی، موشک‌های خود را شلیک کند.
این چابکی و قابلیت حمله فوری باعث شد که پنتاگون، برای ردیابی احتمالی آن‌ها، شبکه‌ای از ۱۸ ماهواره جاسوسی را به کار گیرد تا تمام خطوط ریلی شوروی را به صورت ۲۴ ساعته پایش کند.
سرنوشت تلخ قطار موشکی
این سامانه مرگبار در دهه ۱۹۸۰ وارد خدمت شد و تا پس از فروپاشی شوروی نیز در ناوگان موشکی روسیه باقی ماند. حتی نسخه‌های جدیدتر موشک‌های Topol-M نیز بر روی این قطارها نصب شدند تا تهدید همچنان پابرجا بماند. اما در سال ۲۰۰۵، روسیه اعلام کرد که به دلیل پایان عمر عملیاتی، ۳۶ قطار BZHRK را از خدمت خارج کرده و منهدم کرده است. با این حال، بسیاری از کارشناسان این تصمیم را بیشتر حاصل فشارهای بین‌المللی و مفاد توافقات کنترل تسلیحات می‌دانند تا یک اقدام صرفاً فنی.
BZHRK نه تنها یک پروژه صنعتی عظیم بود، بلکه بیانگر دکترین نظامی شوروی مبتنی بر «بقا و پاسخ‌گویی متحرک» محسوب می‌شد؛ راهکاری که با پراکنده‌سازی قدرت هسته‌ای در سراسر شبکه ریلی کشور، احتمال نابودی کامل توان موشکی در حملات پیش‌دستانه را تقریباً از بین می‌برد.
برای غرب، این به معنای تهدیدی بی‌وقفه و غیرقابل پیش‌بینی بود؛ تهدیدی که می‌توانست بی‌صدا از میان شهرها و روستاها عبور کند، از هر نقطه‌ای آتش هسته‌ای بگشاید و پیش از هر واکنش، دوباره در پهنه وسیع سرزمین ناپدید شود.
به همین دلیل، BZHRK در تاریخ جنگ سرد به عنوان «بزرگ‌ترین تهدید موشکی غرب که روی ریل‌ها رژه می‌رفت» شناخته می‌شود؛ نمادی از مهندسی پیچیده، تاکتیک‌های هوشمندانه و ترس خاموشی که سال‌ها بر ذهن استراتژیست‌های غربی سایه افکند.