به گزارش همشهری آنلاین، تصور کنید پس از مدتی رانندگی در سربالایی یا درون شهر، پدال ترمز به‌شدت نرم شده یا دیگر مثل سابق توان متوقف کردن خودرو را ندارد. چنین وضعیتی نه تنها موجب ترس و اضطراب می‌شود، بلکه خطر تصادف را به‌شدت افزایش می‌دهد. دانستن دلایل ضعیف شدن ترمز خوردو و اقدام به‌موقع برای رفع آن، می‌تواند جان سرنشینان را حفظ کرده و هزینه تعمیرات را کاهش دهد.
در این مقاله، به بررسی علل فنی و محیطی ضعیف شدن ترمز، روش‌های تشخیص اولیه، راه‌حل‌های فوری و دائمی و زمان مراجعه به مکانیک می‌پردازم.
دلایل ضعیف شدن ترمز خودرو
ضعیف شدن ترمز خودرو یعنی زمانی که خودرو دیگر همان حساسیت، قدرت یا بازده توقف سابق را ندارد. گاهی پدال نرم است، گاهی مسافت ترمز طولانی‌تر شده، گاهی خودرو به یک سمت کشیده می‌شود یا صدای غیرعادی شنیده می‌شود. اگر به این وضعیت بی‌توجهی شود، ممکن است ترمز به کلی از کار بیفتد یا باعث تصادف جدی شود.
بیشتر بخوانید: ترفرندهای افزایش طول عمر سیستم ترمز خودرو
دلایل فنی و محیطی ضعیف شدن ترمز
در ادامه مهم‌ترین علل ضعف عملکرد سیستم ترمز را با توضیح مختصر ارائه می‌کنم:
- کاهش سطح یا نشتی سیال ترمز
سیال ترمز نیروی فشار شما روی پدال را به اجزای ترمز منتقل می‌کند. اگر سطح آن پایین باشد یا در سیستم نشتی وجود داشته باشد، فشار کافی به چرخ‌ها نمی‌رسد. نشتی در لوله‌ها، اتصالات، کالیپرها یا سیلندرها باعث کاهش سطح سیال و در نتیجه عملکرد ضعیف سیستم ترمز خودرو می‌شود. - وجود هوا در خطوط هیدرولیکی
هوای موجود در مدار ترمز باعث می‌شود فشار به‌صورت مؤثری منتقل نشود. این امر باعث نرم شدن پدال و کاهش پاسخ‌دهی ترمز می‌شود. حضور هوا در خطوط اغلب ناشی از تعمیرات ناقص یا نشتی در سیستم است. - فرسودگی لنت‌ها یا کفشک‌های ترمز
با گذشت زمان، ضخامت لنت کاهش می‌یابد و اصطکاک کافی برای توقف خودرو ایجاد نمی‌شود. در این شرایط، نه‌تنها قدرت ترمز کاهش می‌یابد، بلکه ممکن است صدای سایش فلز با فلز نیز شنیده شود که نشانه‌ای از تماس مستقیم فلز لنت با دیسک است. حتما در زمان مناسب برای تعویض لنت ترمز خودرو اقدام کنید. - دیسک یا کاسه ترمز تاب‌دار یا خراب
گرمای زیاد یا تنش حرارتی می‌تواند دیسک را تاب دهد. این امر موجب تماس نامناسب لنت با سطح دیسک شده و بازده سیستم ترمز را کاهش می‌دهد. لرزش در پدال هنگام ترمز گرفتن یکی از نشانه‌های رایج این مشکل است. - پمپ اصلی (مستر سیلندر) خراب
اگر مستر سیلندر نتواند فشار مناسب را تولید یا حفظ کند، ترمز کارایی لازم را نخواهد داشت. این مشکل معمولاً به دلیل فرسودگی داخلی یا نشت فشار درون سیلندر رخ می‌دهد. - بوستر ترمز از کار افتاده
وظیفه بوستر، تقویت نیروی پای راننده برای افزایش فشار ترمز است. اگر سیستم خلأ یا بوستر مشکل داشته باشد، پدال ترمز سفت می‌شود و راننده باید فشار بیشتری وارد کند. - افزایش دما و پدیدۀ فِید ترمز
اگر ترمزها در مدت زمان طولانی به‌کار گرفته شوند، مثل در سرپایینی‌ها، دمای آن‌ها به‌شدت بالا می‌رود. این دما باعث کاهش اصطکاک یا حتی بخار شدن سیال ترمز می‌شود که به آن فید ترمز گفته می‌شود. در این حالت خودرو به سختی متوقف می‌شود. - آلودگی یا کثیفی در سیستم ترمز
ورود گردوغبار، روغن، رطوبت یا هر نوع آلودگی به سیستم ترمز می‌تواند باعث کاهش اصطکاک میان لنت و دیسک شود و عملکرد ترمز را کاهش دهد. - کالیپر گیرکرده یا سیلندر چرخ خراب
کالیپر باید به‌طور آزادانه حرکت کند تا بتواند لنت را روی دیسک فشار دهد. اگر گیر کند، ترمز به‌درستی عمل نمی‌کند و ممکن است تنها یک چرخ ترمز بگیرد. - تنظیم نادرست یا ناهماهنگی اجزا
اگر فشار ترمز به‌درستی میان چرخ‌ها توزیع نشود، یک سمت خودرو بیشتر ترمز می‌گیرد و خودرو به آن سمت کشیده می‌شود. این امر می‌تواند ناشی از خرابی شیر تقسیم فشار یا ایراد در سیستم ABS باشد.
بیشتر بخوانید: از کجا بفهمیم جلوبندی خودرو خراب است؟ نشانه‌های خرابی جلوبندی
روش‌های تشخیص اولیه در خانه یا حین رانندگی
در بسیاری از موارد، راننده می‌تواند با دقت به علایم زیر متوجه ضعف ترمز شود:
- پدال نرم یا اسفنجی
- افزایش مسافت توقف
- کشیده شدن خودرو به یک سمت هنگام ترمز
- صدای سوت یا سایش هنگام ترمز گرفتن
- لرزش پدال یا فرمان
- روشن شدن چراغ هشدار ترمز یا ABS
- بوی سوختگی از چرخ‌ها یا داغ شدن بیش از حد آن‌ها
این نشانه‌ها معمولاً هشدار اولیه‌ای هستند که باید جدی گرفته شوند.
بیشتر بخوانید: علت کشیده شدن فرمان به چپ یا راست
راه‌حل‌ها و اقدامات پیشنهادی
اقدامات فوری (در شرایط اضطراری):
- افزودن سیال ترمز: در صورت پایین بودن سطح سیال، مقدار مناسبی اضافه کنید، اما این راه‌حل موقتی است.
- پمپاژ پدال ترمز: در مواقع اضطراری ممکن است پمپاژ پدال کمک کند فشار ترمز به‌طور موقت افزایش یابد.
- استفاده هوشمند از ترمز دستی: در صورتی که ترمز اصلی ضعیف شده باشد، می‌توان با احتیاط از ترمز دستی برای کاهش سرعت استفاده کرد.
- اجتناب از ادامه رانندگی در سرازیری‌ها: در صورت بروز مشکل، خودرو را متوقف و اجازه دهید ترمزها خنک شوند.
اقدامات تخصصی و دائمی:
- بررسی نشتی‌ها و تعمیر یا تعویض بخش معیوب
- هواگیری کامل سیستم ترمز
- تعویض لنت‌ها و کفشک‌های فرسوده با نمونه‌های باکیفیت
- بررسی و تراش یا تعویض دیسک‌های تاب‌دار
- تعویض مستر سیلندر در صورت خرابی
- بررسی و رفع ایراد بوستر ترمز
- سرویس کامل سیستم ترمز، از جمله روان‌کاری کالیپرها
- تنظیم شیر تقسیم فشار یا بررسی سیستم ABS در صورت نیاز
نکاتی برای پیشگیری از تکرار مشکل
- ترمزگیری ناگهانی و ممتد نداشته باشید، به‌ویژه در مسیرهای طولانی و سراشیبی‌ها
- وزن اضافی روی خودرو بار نکنید.
- به‌طور دوره‌ای سیستم ترمز را بررسی کنید، به‌ویژه پیش از سفرهای طولانی
- از قطعات یدکی استاندارد و باکیفیت استفاده کنید
- سطح و رنگ سیال ترمز را به‌طور مرتب چک کنید.
چه زمانی مراجعه به مکانیک الزامی است؟
اگر هر یک از موارد زیر را مشاهده کردید، بلافاصله به تعمیرگاه مراجعه کنید:
- پدال ترمز به‌طور کامل به ته می‌رود.
- چراغ هشدار ترمز یا ABS روشن است.
- نشتی سیال در زیر خودرو مشاهده می‌شود.
- خودرو هنگام ترمز به یک سمت منحرف می‌شود.
- صدای فلز بر فلز یا بوی سوختگی از چرخ‌ها به گوش می‌رسد.
ادامه رانندگی در این شرایط می‌تواند خطرناک و حادثه‌آفرین باشد.
رانندگی ایمن با ترمز قوی
ضعیف شدن ترمز خودرو یکی از مشکلات حیاتی خودروست که نباید از آن غافل شد. این مشکل می‌تواند از کاهش سیال ترمز، هوا در خطوط، فرسودگی لنت، خرابی مستر سیلندر، دیسک‌های تاب‌دار یا ایراد در بوستر ناشی شود. با دقت به علائم هشداردهنده و انجام سرویس دوره‌ای، می‌توان از بروز مشکل جلوگیری کرد. در صورت مشاهده هرگونه نشانه غیرعادی، مراجعه سریع به مکانیک ضروری است.