به گزارش خبرنگار اقتصادی ایرنا، حسن سالاریه روز شنبه در حاشیه مراسم «روز جهانی فضا» در جمع خبرنگاران با ارائه گزارشی از اقدامات انجام‌شده در حوزه زیرساخت‌های فضایی کشور، افزود: در حال حاضر، پایگاه ملی پرتاب چابهار و مراکز سلماس و چناران برای ایستگاه‌های کنترل و دریافت تصاویر و داده‌های ماهواره‌ای در دست توسعه هستند.
معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با بیان اینکه پایگاه چابهار در شرایط بسیار خوبی قرار دارد و نزدیک به ۹۳ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است، اظهار داشت: درصدد هستیم که نخستین پرتاب را از این پایگاه انجام دهیم. با نخستین پرتاب، بخش قابل توجهی از زیرساخت‌های فنی پایگاه نیز تست خواهد شد. اگر این تست‌ها با موفقیت انجام شود، پایگاه آماده پذیرش پرتاب‌های مختلف داخلی و حتی بین‌المللی خواهد بود، به‌ویژه اگر ماهواره‌ای برای پرتاب به ما تحویل داده شود.
سالاریه با اشاره به مراکز سلماس و چناران خاطرنشان کرد: ما مراکز متعددی برای کنترل ماهواره و دریافت داده و تصاویر ماهواره‌ای داریم که باید در نقاط مختلف کشور توزیع شوند تا بتوانند در رده های مختلف مداری با ماهواره‌ها ارتباط برقرار، داده‌ها را تحلیل کرده و فرامین لازم را ارسال کنند. هرچه تعداد این مراکز بیشتر و پراکنده‌تر باشد، زمان دسترسی ما به ماهواره‌ها افزایش می‌یابد که این خود یک مزیت مهم است.
وی با اعلام این مطلب که این دو مرکز نیز در پاییز آماده بهره‌برداری خواهند بود، ابراز امیدواری کرد طی یکی تا دو ماه آینده، زیرساخت‌های تکمیلی آن‌ها نیز آماده شود.
رئیس سازمان فضایی ایران اضافه‌کرد: البته این مراکز در طول سال‌های آینده نیز تکمیل‌تر خواهند شد، چرا که معمولاً هر مرکز کنترل و دریافت تصاویر ماهواره‌ای شامل آنتن‌ها و زیرساخت‌های مختلف زمینی است. زیرساخت فیزیکی این مراکز آماده شده و نخستین بهره‌برداری را خواهیم داشت. در سال‌های آینده، آنتن‌های متعدد و متنوعی در این مراکز نصب خواهد شد که عملاً به مزرعه‌ای از آنتن‌های فضایی تبدیل می‌شوند.
زیرسیستم های ماهواره کوثر آزمایش شده است
رئیس سازمان فضایی ایران تصریح کرد: در مورد ماهواره‌ها نیز، ماهواره‌های هدهد و کوثر سال گذشته در آبان‌ماه پرتاب شدند. همه زیرسیستم‌های آن‌ها با موفقیت تست شد و اکنون در شبکه‌ای جهانی از ماهواره‌ها قرار گرفته‌اند که در کلاس خود خدمات انتقال، دریافت تصاویر و داده‌ها را انجام می‌دهند.
وی بیان‌داشت: ماهواره کوثر نیز بخش قابل توجهی از زیرسیستم‌هایش تست شده و بر اساس تجربه‌ای که از نمونه اول داشتیم، نمونه دوم آن توسط بخش خصوصی ساخته شده است. ایرادات و اصلاحات لازم روی آن انجام شده و این نمونه در هفته دولت در شهریورماه رونمایی شد که اکنون در آمادگی کامل برای پرتاب قرار دارد. زمان دقیق پرتاب پس از تثبیت فنی اعلام خواهد شد، چرا که ممکن است به دلایل فنی یا غیر فنی، زمان پرتاب یکی دو ماه جابجا شود.
وی با بیان اینکه همه نمونه‌های اول همه ماهواره‌ها آزمایشی هستند، خاطرنشان کرد: عملکرد آن‌ها تست می‌شود و پس از آن، سیستم‌ها نیاز به اصلاح، ارتقا و تغییرات دارند. این روند طبیعی است. معمولاً چندین ماهواره پرتاب می‌شود تا تمام اجزای آن‌ها در مدار تست شده و مورد تأیید قرار گیرد. پس از آن، ماهواره اصلی وارد خدمت‌رسانی می‌شود.
سالاریه با اشاره به اینکه در مورد سایر ماهواره‌ها نیز، نمونه‌هایی مانند پارس ۱ و ناهید ۲ وجود دارند، اظهار داشت: معمولاً از هر ماهواره چندین نمونه ساخته می‌شود. برای مثال، ماهواره‌ای که در سال ۱۴۰۲ پرتاب شد، نمونه دوم آن سال گذشته رونمایی شده و آماده پرتاب است. ناهید ۲ نیز چند ماه پیش پرتاب شد و بخش قابل توجهی از سیستم‌های آن تست شده‌اند. این ماهواره‌ها نیاز به ارتقا و اصلاح دارند که در نمونه‌های بعدی اعمال خواهد شد.
وی با بیان اینکه ماهواره‌هایی که در سال ۱۴۰۱ پرتاب شدند، معمولاً عمر مفیدشان حدود پنج سال است، افزود: البته ممکن است بیشتر هم باشند، بسته به میزان سوخت و اصلاحات مداری که انجام می‌شود. این ماهواره‌ها کاملاً در سرویس هستند.
برای اقتصادی شدن صنعت فضایی باید بخش خصوصی ورود جدی داشته باشد
رئیس سازمان فضایی ایران با بیان اینکه پاسخ روشن ما برای توسعه این صنعت، ورود جدی بخش خصوصی است، همانگونه که دیگر کشورها از جمله چین در این مسیر حرکت کرده اند، گفت: ظرفیت ساخت ماهواره‌ها توسط بخش‌های دولتی و دانشگاهی مشخص است. زمانی که بخش خصوصی وارد رقابت شود، تعداد ماهواره‌ها افزایش می‌یابد. این فقط محدود به حوزه ماهواره نیست؛ در تمام حوزه‌های های‌تک، ورود بخش خصوصی به معنای ایجاد بازار، خدمات گسترده، رقابت و افزایش سرعت ساخت است.
وی با بیان اینکه ماهواره کوثر را بخش خصوصی طراحی و تولید کرده است، ادامه داد: نمونه اول ماهواره کوثر در آبان‌ماه سال گذشته پرتاب شد و نمونه دوم آن در کمتر از یک سال ساخته شد. این موفقیت فقط زمانی ممکن است که بخش خصوصی با تمام توان وارد شود. در چند سال گذشته، بخش خصوصی از ساخت زیرسیستم‌ها فراتر رفته و اکنون سامانه‌های کامل ماهواره‌ای را می‌سازد. پژوهشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی نیز در ساخت ماهواره‌های سنگین‌وزن و لبه فناوری پیشگام هستند. این ماهواره‌ها دارای تکنولوژی خاص، ریسک بالا و پیچیدگی‌های فناورانه هستند. بخش خصوصی معمولاً ماهواره‌هایی با ریسک پایین‌تر و پتانسیل بالاتر برای رسیدن به نتیجه می‌سازد، چرا که باید به بازار نزدیک باشد.
سالاریه تصریح کرد: برای مثال، ماهواره پارس ۳ با دقت تصویر زیر یک متر توسط پژوهشگاه فضایی ایران در حال توسعه است. این پروژه تخصصی و ویژه است و فقط از عهده مراکز تحقیقاتی برمی‌آید. دانشگاه‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان نیز نقش مهمی در این مسیر دارند. بسیاری از زیرسیستم‌های نصب‌شده در ماهواره‌ها محصول شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی هستند.
وی افزود: پروژه‌های بزرگی مانند ناهید ۲، پارس ۱، ۲ و ۳ با همکاری دانشگاه‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان در حال اجرا هستند. پژوهشگاه فضایی ایران به عنوان تحویل‌گیرنده، تجمیع‌کننده و سازنده بخش‌هایی از زیرسیستم‌ها، نقش کلیدی دارد. موضوعاتی که پژوهشگاه پیگیری می‌کند، به دلیل پیچیدگی‌های فناورانه، معمولاً توسط بخش خصوصی قابل اجرا نیست.
رییس سازمان فضایی ایران اظهار داشت: ماهواره‌هایی که اکنون در حال طراحی و ساخت هستند، مانند نمونه سنگین ۵۰۰ کیلوگرمی، دارای قابلیت‌های بالاتر در هدایت و کنترل هستند و به‌عنوان آزمایشگاه مداری محسوب می‌شوند. طراحی و ساخت این ماهواره‌ها از سال ۱۴۰۲ آغاز شده و بخشی از زیرسیستم‌های آن‌ها نیز در حال ساخت است. برنامه‌ریزی برای ساخت و پرتاب این ماهواره‌ها در سال آینده انجام خواهد شد.
نمونه ارتقا یافته سامان ۲ با هدف تثبیت فناوری های مربوطه و قرار دادن جرم در مدارهای بالا طراحی شده است
وی با بیان اینکه در مورد پرتاب‌ها نیز، بلوک انتقال مداری سامان ۲ پس از پرتاب سامان ۱ آماده پرتاب است، خاطر نشان کرد: نمونه ارتقا یافته سامان ۲ با هدف تثبیت فناوری‌های مربوطه و قرار دادن جرم در مدارهای بالا طراحی شده است. در صنعت فضایی، شکست به معنای عدم موفقیت نیست، بلکه بخشی از فرآیند تست و آزمون است. برای هر ماهواره یا بلوک انتقال مداری، معمولاً دو یا سه نمونه ساخته می‌شود تا عملکرد آن‌ها در مدار تست شود.
سالاریه تصریح کرد: برای مثال، اسپیس‌ایکس با ۹ پرتاب ناموفق توانست در دهمین پرتاب موفق شود. این آزمون‌ها بخشی از مسیر توسعه فناوری هستند. وقتی یک ماهواره یا بلوک انتقال مداری را در مدار قرار می‌دهیم، چک‌لیستی از سیستم‌هایی داریم که باید تأیید شوند. اگر اغلب این موارد تأیید شوند، این یک موفقیت بزرگ محسوب می‌شود.
وی با اشاره به اینکه در صنعت فضایی، انتظار اینکه در اولین تلاش، ماهواره به خدمت‌رسانی برسد، با ادبیات فنی دقیق هم‌خوانی ندارد، افزود: برای همین است که از هر ماهواره چندین نمونه ساخته می‌شود تا تمام اجزا تست شوند. برای مثال، ماهواره پارس ۱ و ناهید ۲ هرکدام چندین نمونه دارند. در برخی موارد، حتی تا سه نمونه از یک ماهواره ساخته می‌شود تا چک لیست کامل شود.
رییس سازمان فضایی ایران تصریح کرد: در گزارشی که سال گذشته ارائه و در سایت سازمان فضایی نیز منتشر شد، قریب به ۸۰ درصد زیرسیستم‌های ماهواره‌ای عملکرد تأییدشده داشتند. این سیستم‌ها نیاز به تکرار، اصلاح، به‌روزرسانی و ارتقا دارند. این مسیر با قدرت ادامه خواهد یافت.
وی با بیان اینکه بخش خصوصی در صنعت فضایی کشور، مساوی با توسعه، سرعت، رقابت و نوآوری است، افزود: نقش دولت در این زمینه ایجاد بازارهای رقابتی برای بخش خصوصی است تا بتوانند محصولات خود را در این بازار عرضه کنند.